حباب سکه یکی از اصطلاحات رایج در بازار سکه است که امروزه برای تحلیل و بررسی قیمت سکه، اهمیت بسیار زیادی دارد. چراکه درصد حباب سکه تأثیر مستقیمی بر میزان سودآوری سرمایه‌گذاران خواهد داشت. به همین دلیل نیز تمامی خریداران سکه باید با آن آشنایی داشته باشند. در این مقاله از کاریزما لرنینگ به سؤال حباب سکه چیست؟ پاسخ داد‌ه و به محاسبه آن می‌پردازیم.

منظور از حباب سکه چیست؟

تمامی بازارهای مالی به‌صورت ذاتی، همواره پویا و در حال‌ تغییر هستند. بااین‌حال، تعادل یکی از عناصر کلیدی برای ثبات و آرامش این بازارها است. درصورتی‌که عرضه و تقاضا برای یک دارایی به توازن برسند؛ تعادل به وجود می‌آید. در قلب این تعادل، مفهوم دیگری به نام «ارزش ذاتی» نهفتـه است. ارزش ذاتی، ارزش واقعی یک دارایی است که بر پایه عواملی بنیادی مانند هزینه تولید، ارزش جایگزینی، انتظارات سودآوری و… تعیین می‌شود.

در شرایطی که عرضه و تقاضا برای یک کالا دارای توازن نبوده و یکی از آن‌ها با جهش مواجه شود، نقطه تعادل از بین می‌رود و قیمت کالای مربوطه با کاهش یا افزایش ناگهانی مواجه خواهد شد. به این اختلاف بین ارزش ذاتی و قیمت بازار برای کالای مدنظر، حباب منفی یا مثبت گفتـه می‌شود.

مقاله پیشنهادی: اقتصاد چیست؟ درک مفاهیم اقتصادی در زندگی روزمره

درواقع حباب سکه به وضعیتی در بازار سکه گفتـه می‌شود که قیمت سکه به طور موقت و غیر قابل توجیهی از ارزش ذاتی آن بیشتر شود. به‌عبارت‌دیگر، حباب سکه نشان‌دهندهٔ این است که قیمت سکه به دلیل عوامل هیجانی و روانی، بیش از ارزش واقعی طلای موجود در آن است. به همین دلیل، سرمایه‌گذاران می‌توانند با درک صحیح ارزش ذاتی یک کالا و مقایسه آن با قیمت بازار، گامی مهم در جهت کاهش ریسک سرمایه‌گذاری خود بردارند.

انواع حباب سکه چیست؟

همان‌طور که گفتـه شد، حباب سکه به انحراف قیمت بازار از قیمت ذاتی آن گفتـه می‌شود که این انحراف می‌تواند مثبت یا منفی باشد.

• حباب مثبت

زمانی که قیمت بازار سکه از قیمت ذاتی آن بیشتر باشد، حباب مثبت ایجاد شد‌ه است. به‌عبارت‌دیگر، خریداران حاضرند برای سکه بیش از ارزش واقعی آن پول بپردازند. برای مثال، فرض کنید ارزش ذاتی یک سکه تمام باتوجه‌به وزن طلای به‌کاررفته و قیمت هر گرم طلا، ۳۵ میلیون تومان باشد. اما همین سکه در بازار به قیمت ۳۷ میلیون تومان معامله شود. در این حالت، ۲ میلیون تومان حباب مثبت وجود دارد.

توجه داشته باشید که حباب مثبت سکه طلا می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری در سکه را افزایش دهد. چرا که اگر قیمت سکه به ارزش ذاتی خود برگردد، خریداران متحمل ضرر می‌شوند.

• حباب منفی

در مقابل، زمانی که قیمت بازار سکه از قیمت ذاتی آن کمتر باشد، حباب منفی رخ‌داده است. در این حالت، قیمت سکه پایین‌تر از ارزش واقعی آن است. فرض کنید ارزش ذاتی یک سکه طلا ۳۵ میلیون تومان باشد. اما در بازار به قیمت ۳۴ میلیون تومان معامله شود. در این حالت، ۲ میلیون تومان حباب منفی برای سکه طلا وجود دارد.

عوامل مؤثر بر ایجاد حباب سکه چیست؟

همان‌طور که مطرح شد، حباب سکه زمانی ایجاد می‌شود که قیمت بازار سکه بیشتر از ارزش ذاتی آن باشد. به‌عبارت‌دیگر، سکه با قیمتی بیشتر یا کمتر از ارزش واقعی خود معامله شود. عوامل متعددی می‌توانند در ایجاد حباب سکه نقش داشته باشند که مهم‌ترین آ‌ن‌ها شامل موارد زیر است:

۱– افزایش تقاضا

افزایش تقاضا برای سکه، می‌تواند قیمت آن را بالاتر از ارزش ذاتی آن ببرد. عوامل افزایش تقاضا می‌توانند شامل نرخ تورم بالا، بی‌ثباتی اقتصادی، کاهش ارزش پول ملی و انتظارات تورمی باشند.

۲– کمیاب شدن سکه یا محدودیت در عرضه

کاهش عرضه سکه به دلیل محدودیت‌های تولید و… می‌تواند باعث افزایش میزان تقاضا نسبت به میزان عرضه و ایجاد حباب مثبت شود.

۳– انتظارات تورمی

انتظار افزایش قیمت سکه در آینده می‌تواند تقاضا را برای آن افزایش دهد و حباب مثبت ایجاد کند. عوامل انتظارات تورمی می‌توانند شامل افزایش نقدینگی، رشد تورم، کاهش ارزش پول ملی و سیاست‌های دولت باشند.

۴– هیجان و جو روانی

هیجان و جو روانی در بازار می‌تواند منجر به افزایش تقاضا برای سکه و ایجاد حباب مثبت شود. برخی شایعات، اخبار، تحلیل‌های غیرواقعی و فعالیت سفته‌بازان می‌توانند از عوامل هیجان و جو روانی باشند.

۵– عوامل خارجی

عوامل خارجی مانند افزایش قیمت جهانی طلا، بحران‌های اقتصادی و جنگ می‌توانند بر قیمت سکه در داخل کشور تأثیر بگذارند و حباب مثبت یا منفی ایجاد کنند.

نحوه محاسبه حباب سکه چیست؟

برای محاسبه حباب سکه می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد. توجه داشته باشید که اگر قیمت روز سکه از ارزش ذاتی آن بیشتر باشد، حباب سکه مثبت و اگر ارزش ذاتی سکه بیشتر از قیمت روز آن باشد، حباب سکه منفی است.

حباب سکه = ارزش ذاتی سکه – قیمت روز سکه 

نحوه محاسبه ارزش ذاتی سکه

باتوجه‌به فرمول فوق، یکی از پارامترهای تأثیرگذار بر میزان حباب سکه، ارزش ذاتی آن است. عوامل مختلفی در محاسبه ارزش ذاتی سکه طلا دخیل هستند که ضمن بررسی آن‌ها به فرمول محاسبه ارزش ذاتی سکه می‌پردازیم. مؤلفه‌های مؤثر بر ارزش ذاتی سکه شامل موارد زیر می‌شوند:

۱– قیمت اونس جهانی طلا

قیمت اونس جهانی طلا در بازارهای جهانی تعیین می‌شود و به عوامل مختلفی مانند عرضه و تقاضا، نرخ بهره، وضعیت اقتصادی و سیاسی جهان بستگی دارد. امکان بررسی قیمت جهانی هر اونس طلا به‌صورت آنلاین و از طریق سایت‌های مربوطه مهیاست. توجه داشته باشید که در محاسبه ارزش ذاتی سکه، باید قیمت هر اونس طلا را به قیمت هر گرم آن تبدیل کنید. برای این کار باید قیمت جهانی هر اونس را بر عدد ۳۱/۱ تقسیم کرد. زیرا هر انس طلای جهانی تقریباً معادل ۳۱/۱ گرم طلا است.

مقاله پیشنهادی: محاسبه قیمت طلا در ایران چگونه انجام می‌شود؟

۲– نرخ دلار

نرخ دلار به عوامل مختلفی مانند عرضه و تقاضا، تحریم‌ها، سیاست‌های دولت و انتظارات تورمی بستگی دارد و به‌صورت لحظه‌ای در حال تغییر است. باتوجه‌به اینکه نرخ دلار به طور مستقیم بر قیمت سکه و ارزش ذاتی آن تأثیر می‌گذارد، باید پیش از محاسبه ارزش ذاتی سکه، ابتدا قیمت دلار را از منابع معتبر به دست آورید.

۳– وزن سکه

در بازار طلا و سکه ایران، سکه‌های متنوعی با وزن‌های مختلف وجود دارد. سکه‌های رایج در این بازار شامل سکه تمام بهارآزادی (سکه امامی)، نیم‌سکه، ربع‌سکه و سکه‌های گرمی می‌شوند. وزن سکه بهارآزادی ۸/۱۳۳ گرم، وزن نیم‌سکه ۴/۰۶۶ گرم و وزن ربع‌سکه ۲/۰۳۲ گرم است.

۴– عیار سکه

عیار سکه نشان‌دهنده میزان خلوص طلا در سکه است. عیار سکه بهارآزادی ۲۱/۶ است، به این معنی که ۹۰ درصد آن از طلا و ۱۰ درصد آن از مس تشکیل شد‌ه است.

۵– حق ضرب سکه

حق ضرب سکه هزینه‌ای است که بانک مرکزی برای ضرب سکه دریافت می‌کند. حق ضرب سکه در حال حاضر بین ۵ تا ۷ هزار تومان است.

فرمول محاسبه ارزش ذاتی سکه

ارزش ذاتی سکه مطابق فرمول زیر محاسبه می‌شود:

 حق ضرب + (۳۱/۱ ÷ (۰/۹ × قیمت اونس جهانی طلا × نرخ دلار × وزن سکه)) = ارزش ذاتی سکه 

توجه داشته باشد که عیار سکه بهارآزادی ۲۱.۶ و عیار اونس طلا ۲۴ است. به همین دلیل برای استفاده از قیمت اونس جهانی طلا در محاسبه ارزش سکه، باید قیمت اونس را در عدد ۰.۹ ضرب کرد. برای مثال فرض کنید قیمت اونس جهانی طلا، ۲۰۵۰ دلار و نرخ دلار ۵۵۰۰۰ تومان باشد. ارزش ذاتی و حباب یک سکه به وزن یک گرم با حق ضرب ۵ هزارتومانی، با فرض عیار ۹۰۰ مطابق فرمول زیر خواهد بود:

۳,۲۶۷,۸۶۱ تومان = ۵۰۰۰ + (۳۱/۱ ÷ (۲۰۵۰ × ۵۵,۰۰۰ × ۰/۹ × ۱)) = ارزش ذاتی سکه

برای محاسبه حباب سکه فرض کنید قیمت سکه یک گرمی در بازار، ۵ میلیون تومان باشد، در این صورت حباب سکه به‌صورت زیر به دست می‌آید:

حباب سکه = قیمت بازار سکه – ارزش ذاتی سکه ۱,۷۳۲,۱۳۹ = ۳,۲۶۷,۸۶۱ – ۵,۰۰۰,۰۰۰

با استفاده از دو فرمول فوق می‌توان حباب سکه بهار آزادی، حباب سکه امامی، حباب سکه پارسیان و حباب سکه گرمی را در هر زمانی بر اساس قیمت اونس جهانی طلا و قیمت دلار به دست آورد.

دلیل تفاوت حباب طلا و حباب سکه چیست؟

سرمایه‌گذاری در سکه، به‌خصوص سکه گرمی و ربع‌سکه، در مقایسه با خرید طلا رواج بیشتری دارد. زیرا سکه اجرت ساخت کمتری نسبت به طلا داشته و احتمال تقلب و ناخالصی در آن نیز بسیار کم است. به همین دلیل، تقاضا برای سرمایه‌گذاری در سکه بیشتر است که منجر به افزایش حباب سکه نسبت به حباب طلا می‌شود. دلیل دیگر این موضوع، مسکوک بودن سکه و محدودیت در ضرب آن توسط بانک مرکزی است. این موضوع باعث کمیاب شدن سکه در بازار و جذابیت سرمایه‌گذاری در آن می‌شود.

چرا حباب ربع سکه زیاد است؟

باتوجه‌به اینکه ربع‌سکه قیمت پایین‌تری نسبت به نیم‌سکه و سکه تمام بهارآزادی دارد، تقاضای بیشتری نیز خواهد داشت، به همین دلیل، حباب سکه ربع نیز نسبت به تمام سکه و نیم‌سکه افزایش می‌یابد.

محاسبه آنلاین حباب سکه

در حال حاضر امکان بررسی حباب انواع سکه طلا به‌صورت آنلاین از طریق برخی سایت‌ها وجود دارد که با مراجعه به آن‌ها می‌توانید بدون نیاز به فرمول، اقدام به بررسی حباب سکه موردنظر خود کنید.

خلاصه مطلب

در این مقاله به تعریف حباب سکه پرداختـه و توضیح دادیم که چگونه حباب سکه را محاسبه کنیم. همانطور که در مقاله اشاره شد، حباب سکه به تفاوت قیمت بازار سکه با ارزش ذاتی آن گفتـه می‌شود. حباب سکه دارای دو نوع مثبت و منفی ست. حباب مثبت زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت بازار سکه از ارزش ذاتی آن بیشتر باشد. در حالی که حباب منفی زمانی که قیمت بازار سکه از ارزش ذاتی آن کمتر باشد، اتفاق می‌افتد.

سوالات متداول