ضریب اهرمی صندوق اهرمی و نحوه محاسبه آن با مثال

این صندوق دارای دو نوع واحد عادی (صدور و ابطالی) و ممتاز (ETF) است و واحدهای عادی پول لازم برای استفاده از مکانیزم اهرم را به دارندگان واحدهای ممتاز می‌دهند. به عبارت دیگر، دارندگان واحدهای عادی مثل وام‌دهنده عمل می‌کنند و در ازای دریافت سود تضمین شد‌ه ولی محدود (31 الی 33 درصد سالانه)، این امکان را به سرمایه‌گذاران واحدهای ممتاز می‌دهند که از منایع مالی آن‌ها برای کسب بازدهی بیشتر استفاده کنند.

به این ترتیب، دارندگان واحدهای ممتاز می‌توانند، با مبلغی بیش از دارایی خود سرمایه‌گذاری کرده و بازدهی مضاعف کسب کنند. البته این روش سرمایه‌گذاری، ریسک بالایی خواهد داشت، زیرا سهامداران ممتاز، بازدهی سهامداران عادی را تضمین می‌کنند. اما سوالی که برای سرمایه‌گذاران وجود دارد این است که منظور از ضریب اهرم در این نوع از صندوق سرمایه گذاری چیست؟ 

ضریب اهر‌می نشان‌دهنده میزان اهرم سرمایه‌گذاری دارندگان واحدهای ممتاز است. برای مثال، اگر ضریب اهـر‌می یک صندوق ۲ باشد، یعنی دارندگان واحدهای ممتاز می‌توانند با دو برابر سرمایه خود در سود و زیان صندوق شریک شوند.

محاسبه ضریب اهرمی صندوق چگونه است؟

هر صندوق اهرمی، دارای سه نوع ضریب اهرمی کلاسیک، بالقوه و بالفعل است که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:

• ضریب اهرمی کلاسیک

این ضریب که به آن ضریب اهرمـی اسمی نیز گفته می‌شود، با تقسیم «جمع دارایی‌های صندوق» به «جمع دارایی‌های واحدهای ممتاز» به دست می‌آید. بزرگ بودن این ضریب به این معنا است که بخش زیادی از دارایی‌های صندوق از واحدهای عادی تامین شد‌ه است. در نتیجه، واحدهای ممتاز نوسان‌پذیری زیادی خواهند داشت.

ضریب اهرمی کلاسیک = (جمع دارایی‌های واحدهای ممتاز) ÷ (جمع دارایی‌های صندوق)

• ضر‌یب اهر‌می بالقوه

در محاسبه ضریب اهرمی کلاسیک، وجوه نقد و اوراق با درآمد ثابت موجود در پرتفوی صندوق لحاظ می‌شوند. بنابراین؛ با توجه به اینکه این دارایی‌ها ریسکی ندارند، این ضریب نمی‌تواند ملاک دقیقی برای سنجش اهرم واقعی صندوق باشد.

اما ضریب اهرمی بالقوه، با در نظر گرفتن نسبت سهامی صندوق، به طور دقیق‌تر نسبت «دارایی‌های ریسکی» به «سرمایه پایه» را نشان می‌دهد. بنابراین؛ برای به دست آورد‌ن ضر‌یب اهر‌می بالقوه، ضریب اهر‌می کلاسیک در «نسبت سهامی» صندوق ضرب می‌شود. در نظر داشته باشید که نسبت سهامی، نسبت «ارزش سهام موجود در صندوق» به «کل دارایی‌های صندوق» را نشان می‌دهد.

ضریب اهرمی بالقوه = (ضریب اهرمی کلاسیک) × (نسبت سهامی)

به بیان ساده‌تر، در ضریب اهرمی کلاسیک، تمام دارایی‌های صندوق (اعم از نقدینگی، اوراق قرضه و …) در نظر گر‌فته می‌شود. اما در ضریب اهرمی بالقوه، فقط دارایی‌های دارای ریسک (مانند سهام) مورد توجه قرار می‌گیرند. دلیل این امر آن است که اوراق قرضه و نقدینگی، ذاتاً ریسک کمتری نسبت به سهام دارند و در واقع، اهرم چندانی برای صندوق ایجاد نمی‌کنند.

برای مثال فرض کنید ضریب اهرمی کلاسیک یک صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی 2 و نسبت سهامی آن نیز 70% باشد. در این حالت، ضریب اهر‌می بالقوه صندوق برابر با 1.4 = 2 × 0.7 خواهد بود.

این به این معنی است که به ازای هر 100 تومان سرمایه‌گذاری شما در این صندوق، 70 تومان آن در سهام (دارایی‌های ریسکی) سرمایه‌گذاری می‌شود و 30 تومان آن به عنوان نقدینگی یا اوراق قرضه در صندوق باقی می‌ماند. بنابراین، صندوق می‌تواند با استفاده از 70 تومان سرمایه‌گذاری در سهام، تا 140 تومان سود (یا ضرر) ایجاد کند.

• ضر‌یب اهر‌می بالفعل

با توجه به اینکه برخی از صندوق‌های اهرمی موجود در بازار سرمایه، دارای حباب قیمتی بوده و با قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند. برای لحاظ کر‌دن حباب در محاسبه ضر‌یب اهر‌م صندوق و به دست آور‌دن ضریب اهر‌می بالفعل، باید «ضر‌یب اهر‌‌می بالقوه» را در «یک منهای درصد حباب صندوق» ضرب کرد.

ضریب اهرمی بالفعل = (درصد حباب صندوق – 1) × (ضر‌یب اهر‌‌می بالقوه)

ضریب اهرمی صندوق اهرم چند است؟

اولین و بزرگترین صندوق اهرمی کشور، صندوق اهرمی کاریزما است که واحدهای ممتاز آن با نماد «اهرم»، قابلیت معامله از طریق تمام کارگزاری‌ها را دارد. ضر‌‌یب اهـر‌‌می این صندوق مانند تمام صندوق‌های اهرمی دیگر، از طریق فرمول‌هایی که مطرح شد قابل محاسبه هستند. اما توجه داشته باشید که ضریب اهرمی صندوق اهرم، همواره ثابت نیست و مدیریت صندو‌ق این امکان را دارد که با توجه به شرایط بازار، این ضر‌یب را کاهش یا افزایش دهد. به نحوی که ریسک دارندگان واحدهای ممتاز صندوق مدیریت شده و در بازار نزولی، ضرر هنگفتی را متحمل نشوند. همپنین بتوانند در بازارهای صعودی، بهترین بازدهی ممکن را از سرمایه‌گذاری خود کسب کنند.

در ادامه ضریب اهرمی صندوق اهرم کاریزما را با توجه به جمع دارایی‌های صندوق، ارزش واحدهای ممتاز، نسبت سهامی این صندوق که بر اساس پرتفوی صندوق اهرم تعیین می‌شود و درصد حباب صندوق در تیرماه 1403 محاسبه خواهیم کرد:

خلاصه آنچه درباره ضریب اهرم صندوق های اهرمی گفته شد

ضریب اهرم صندوق‌‌های با مکانیزم اهرم، معیاری کلیدی برای سنجش میزان ریسک و بازده بالقوه این صندوق‌ها است. این ضریب نشان می‌دهد که دارندگان واحدهای ممتاز چه مقدار از پول سرمایه‌گذاران واحدهای عادی را قرض گرفته‌اند تا سود بیشتری به دست آورد.

ضریب اهـرمی به سه دسته کلاسیک، بالقوه و بالفعل تقسیم می‌شود. ضر‌یب اهـر‌می کلاسیک با تقسیم جمع دارایی‌های صندوق به جمع دارایی‌ واحدهای ممتاز به دست می‌آید. با توجه به اینکه در محاسبه ضر‌یب اهر‌می کلاسیک، وجوه نقد و اوراق بادرآمد ثابت موجود در پرتفوی صندو‌ق نیز لحاظ نمی‌شود، این ضر‌یب نمی‌تواند ملاک دقیقی برای سنجش اهر‌م واقعی صندو‌ق باشد.

بنابراین؛ بهتر است ضریب اهر‌می کلاسیک را در نسبت سهامی صندوق ضرب کرد تا ضریب اهر‌می بالقوه به دست آید. اما اگر بخواهیم حباب قیمتی را نیز در ضر‌یب اهر‌می صندوق‌ اهر‌می لحاظ کنیم، باید ضریب اهر‌می بالقوه در «یک منهای درصد حباب صندوق» ضرب کنیم.