صندوق اهرمی امکانی را فراهم می‌کند که سرمایه‌گذاران بتوانند با مبلغی بیش از دارایی خود سرمایه‌گذاری کرده و بازدهی مضاعف کسب کنند. تا پیش از معرفی صندوق های اهرمی بورس ایران، تنها راه سرمایه‌گذاری مازاد بر دارایی شخصی، دریافت وام از بانک یا اعتبار از کارگزاری بود. به همین دلیل سرمایه‌گذاران بسیاری علاقه‌مند به استفاده از آن هستند.

در این مقاله از مجله کاریزما به معرفی صندوق اهرمی می‌پردازیم، مزایا و ریسک‌های آن را عنوان می‌کنیم و انواع واحد سرمایه‌گذاری موجود در آن را نام می‌بریم.

اهرم چیست؟

در علم فیزیک، اهرم ابزاری است که با صرف کمترین نیرو، بیشترین کار را انجام می‌دهد. در علوم مالی نیز اهرم به معنای استفاده از بدهی برای افزایش بازدهی سرمایه‌گذاری است. به این ترتیب، سرمایه‌گذار می‌تواند با مبلغی کمتر از دارایی خود، سرمایه‌گذاری کند.

در نتیجه استفاده از اهرم، نوسانات قیمت دارایی مورد نظر، بر مبلغ سرمایه‌گذاری تأثیر بیشتری می‌گذارد. به همین ترتیب، سود یا زیان سرمایه‌گذار نیز بیشتر از حالتی می‌شود که صرفاً با سرمایه خود وارد معامله شود.

منظور از صندوق اهرمی چیست؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از راه‌های ساده و مطمئن برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس هستند. اما تا پیش از این، معامله‌گران حرفه‌ای به دلیل عدم امکان استفاده از اهرم در صندوق‌ها، ترجیح می‌دادند به صورت شخصی خرید و فروش سهام انجام دهند.

سازمان بورس برای رفع این مشکل، اقدام به راه‌اندازی صندوق‌های اهرمی کرد. در این صندوق‌ها، سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از اهرم مالی، بازدهی سرمایه‌گذاری خود را افزایش دهند.

راه‌اندازی صندوق‌های اهرمی می‌تواند باعث رونق سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار بورس شود. زیرا این صندوق‌ها، امکان سرمایه‌گذاری با ریسک کمتر و بازدهی بیشتر را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند.

صندوق سرمایه گذاری اهرمی چیست؟

صندوق اهرمی نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که با مکانیزم اهرم، بازدهی مضاعفی را برای سرمایه گذاران ایجاد می‌کند. صندوق‌‌های اهرمی این امکان را به سرمایه‌گذاران می‌دهند تا ضمن برخورداری از مزایای تمامی صندوق‌های سرمایه‌گذاری، مانند مدیریت حرفه‌ای پورتفوی و نقد شوندگی بالا، از ابزار اهرم نیز بهره‌مند شوند؛ تا با پذیرش ریسک بالا‌تر، امکان سرمایه‌گذاری با مبلغی بیش از دارایی خود را داشته باشند.

همچنین صندوق‌های اهرمی دارای دو نوع واحد سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) و مبتنی بر صدور و ابطال هستند که پاسخ‌گوی انتظارات دو گروه از سرمایه گذاران با دو هدف و رویکرد متفاوت است.  واحدهای مبتنی بر صدور و ابطال یا واحدهای عادی، بدون ریسک بوده و واحدهای قابل معامله در بورس، واحدهای پرریسک با قابلیت اهرم هستند.

واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق های اهرمی

صندوق‌های اهرمی دارای دو نوع واحد قابل معامله و مبتنی بر صدور و ابطال هستند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

• واحد‌های عادی

واحد‌های عادی صندوق اهرمی برای سرمایه گذارانی مناسب است که ریسک‌پذیری بالا نداشته و انتظار کسب بازدهی محدود ولی مطمئن را دارند. این واحدها با بازدهی سالانه حدود ۲۷ تا ۳۰ درصد، یکی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری کم‌ریسک در بازار بورس هستند.

واحدهای عادی صندوق اهرمی کاریزما مبتنی بر صدور و ابطال هستند و سرمایه‌گذاران می‌توانند با مراجعه به سایت charisma.ir، نسبت به صدور یا ابطال واحدهای عادی خود اقدام کنند.

• واحد‌های ممتاز

واحدهای ممتاز صندوق اهرم مناسب افراد جسور و ریسک‌پذیر است که برای کسب بازدهی بالاتر قصد استفاده از اهرم را برای سرمایه‌گذاری خود دارند. این واحدها قابل معامله در بورس (ETF) هستند و معامله آن‌ها از طریق سامانه‌های آنلاین کارگزاری‌ها و با جست‌وجوی نماد مورد نظر امکان‌پذیر است. همچنین نام نماد واحدهای ممتاز صندوق اهرمی کاریزما، «اهرم» است.

خرید واحد ممتاز صندوق اهرم

توجه داشته باشید که واحدهای ممتاز نیز به دو نوع واحدهای ممتاز عام و واحدهای ممتاز خاص تقسیم می‌شوند.

واحدهای ممتاز خاص: به واحدهای ممتازی گفتـه می‌شود که در اختیار موسسان صندوق است و حق رای دارند. نقل و انتقال واحدهای ممتاز خاص تحت شرایط و ضوابط به‌خصوصی صورت می‌گیرد.

واحدهای ممتاز عام: به واحدهای ممتازی گفتـه می‌شود که در دست سهامداران عام است و در تابلو معاملات خرید و فروش می‌شود. برای خرید این واحدها نیاز به داشتن کد بورسی دارید و سپس باید در کارگزاری ثبت نام کنید. با کلیک روی لینک زیر، امکان دریافت آنلاین کد بورسی را خواهید داشت.

دریافت کد بورسی و ثبت‌نام در کارگزاری

ساز و کار صندوق اهرمی

صندوق اهرمی از نوع صندوق سهامی است یعنی مدیر صندوق محدودیتی در خرید سهام ندارد و عمده دارایی پرتفوی صندوق را سهام و حق تقدم آن تشکیل می‌دهد. به همین دلیل، ارزش دارایی‌های این صندوق متناسب با تغییرات قیمت سهام می تواند دچار نوسانات نامحدودی شود.

به همین دلیل، سهامداران ممتاز متضمن تحقق حداقل بازدهی تعیین‌شده برای سهامداران عادی خواهند بود. بنابراین سهامداران عادی نگرانی بابت تحقق بازدهی و دارایی خود نخواهند داشت. اما سهامداران ممتاز در ازای پذیرش چنین ریسک و تعهدی، می‌توانند از مکانیزم اهرم استفاده کنند. لذا در صورتی که بازدهی صندوق بیش از سقف بازدهی تعیین شد‌ه برای سهامداران عادی یعنی همان ۳۰ درصد باشد، علاوه بر سودی که به سرمایه خودشان تعلق می گیرد، مازاد سود سهامداران عادی را نیز به‌دست خواهند آورد.

به طور مثال فرض کنید بازدهی صندوق اهرمی کاریزما در یک سناریو، ۱۹۰ درصد باشد. در این حالت سهامداران عادی سقف بازدهی معین شد‌ه یعنی ۳۰ درصد بازدهی خواهند داشت ولی مازاد بازدهی کسب شد‌ه یعنی ۱۶۰ درصد از سود آن‌ها به سهامداران ممتاز تعلق خواهد گرفت. با تو‌‌جه به ا‌ینکه سهامداران ممتاز از محل سر‌‌مایه خودشان نیز ۱۹۰ درصد بازدهی کسب کر‌د‌ه‌اند، با به‌دست آور‌دن مازاد بازدهی سهامداران عادی، به صورت اهرمی کسب سود خواهند کرد.

در سناریو دیگر چنانچه صندوق در طول یک‌ سال تنها ۲۰ درصد سود کسب کند، سهامداران عادی کف سود تعیین شد‌ه یعنی ۲۵ درصد را دریافت خواهند کرد و فاصله کسری بازدهی یعنی ۵ درصد سود از محل سهامداران ممتاز جبران خواهد شد و در این حالت سهامداران ممتاز چیزی کمتر از سود کل صندوق یعنی ۱۵ درصد سود به‌دست خواهند آورد.

سود و زیان صندوق اهرمی

با توجه به نوع سهامداران صندوق، دو NAV یا خالص ارزش دارایی در این صندوق به طور روزانه محاسبه می شود که به طور مجزا مربوط به سهامداران عادی و ممتاز خواهد بود.

مقایسه واحدهای بدون ریسک و پرریسک صندوق سرمایه گذاری اهرمی

همان‌طور که تاکنون متوجه شده‌اید، برای خرید صندوق اهرمی ابتدا باید انتظارات خود از سرمایه‌گذاری را تعیین کرده و متناسب با آن اقدام نماید. واحدهای عادی صندوق های اهرمی که از نوع صدور و ابطالی هستند را می‌توان به عنوان واحدهای با درآمد ثابت به‌حساب آورد. این واحدها مناسب افراد ریسک‌گریز است که ترجیح می‌دهند کف و سقف بازدهی مشخصی داشته باشند. بنابراین در صورتی‌که قصد دریافت سود بدون ریسک و مشخصی دارید این واحدهامناسب شماست.

در مقابل، واحدهای ممتاز صندوق اهرم که به صورت قابل معامله (ETF) در بورس خرید و فروش می‌شوند، دارای ریسک زیادی هستند. در روندهای صعودی سهامداران از این صندوق استقبال زیادی دارند چرا که بازدهی چند برابری نسبت به شاخص کل دارند و در کمترین بازه زمانی بازدهی خوبی نصیب سرمایه گذاران می‌کند.

مزایای صندوق های اهرمی

پیش از معرفی و عرضه صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهرمی خلاء اخذ اعتبار برای مبالغ خرد و کسب بازدهی مضاعف از سهام احساس می‌شد. با وجود این ابزار اما امکان پاسخگویی به نیاز افراد بسیار ریسک‌پذیر و افراد ریسک‌گریز وجود دارد.

از دیگر مزایای صندوق‌های اهرمی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دریافت اعتبار و کسب بازدهی مازاد

به دلیل وجود اهرم در واحدهای ممتاز، سرمایه‌گذاران می‌توانند با مبالغ کم (حداقل ۵۰۰ هزار تومان)، بازدهی بیشتری از میزان سرمایه‌گذاری خود کسب کنند. توجه کنید که قابلیت اهرم، ریسک سرمایه‌گذاری را بیشتر می‌کند؛ بنابراین همان‌طور که بازار صعودی، بازدهی صندوق‌های اهرمی بیشتر از سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری است، در زمان نزولی بودن بازار نیز، احتمال کسب بازدهی منفی نیزبالاتر خواهد بود. بنابراین پیشنهاد می‌شود که پیش از سرمایه‌گذاری حتما با کارشناسان حرفه‌ای در این حوزه مشورت کنید.

• مناسب برای سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز و ریسک‌پذیر

به دلیل وجود دو نوع واحد سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر و ریسک‌گریز امکان سرمایه‌گذاری در این صندوق را دارند.

تفاوت صندوق های اهرمی با دیگر صندوق‌های فعال

در بازار سرمایه صندوق‌های سرمایه‌گذاری متفاوتی وجود دارد که در مقاله صندوق‌ سرمایه‌گذاری چیست به آن‌ها اشاره کردیم. با این حال درصد زیادی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سه دسته صندوق‌های با درآمد ثابت، صندوق‌های مختلط و صندوق‌های سهامی جای می‌گیرند.

هیچ‌کدام از این صندوق‌ها امکان سرمایه‌گذاری به صورت اهرمی را ندارند. به این معنا که نمی توانند فراتر از بازدهی صندوق، به سهام‌داران سودی پرداخت کنند. برای این منظور باید براساس همان منابعی که از سرمایه‌گذاران دریافت می‌کنند، سهام خریداری کرده و سرمایه‌گذاری کنند. در واقع اصلی‌ترین تفاوت میان صندوق‌های اهرمی با دیگر صندوق‌های بازار سرمایه در اهرمی بودن بازدهی سهامداران ممتاز این صندوق است.

بهترین صندوق اهرمی

در صورتی که قصد سرمایه‌گذاری در واحدهای ممتاز صندوق‌های اهرمی را دارید، با تو‌جه به ا‌ینکه اکثر دارایی صندوق در سهام و حق تقدم آن سرمایه‌گذاری شد‌ه و جزو صندوق‌های پرریسک محسوب می‌شود، بهتر است برای سرمایه‌گذاری خود افق زمانی بلند مدت در نظر بگیرید.

همچنین از بهترین مزایای این نوع از صندوق‌ها، امکان کسب بازدهی بالاتر در بازارهای صعودی است. به همین دلیل، یکی از مهم‌ترین عوامل برای مقا‌یسه صندوق‌های اهرمی موجود در بازار، میزان بازدهی آن‌ها است. در تصویر زیر لیست صندوق‌های اهرمی بورس ایران و بازدهی آن‌ها قرار داد‌ه شد‌ه است تا با بررسی آن امکان مقا‌یسه آن‌ها را د‌اشته باشید.

ویدیو آموزشی صندوق اهرمی

گروه مالی کاریزما برای درک بهتر صندوق اهرمی و نحوه کارکرد آن، یک ویدیو آموزشی تهیه کرده است که می‌توانید آن را مشاهده کنید.

سخن آخر

صندوق اهرمی نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که در آن دو نوع واحد سرمایه‌گذاری وجود دارد و از مکانیزم اهرم برای حداکثر‌سازی سود استفاده می‌کند. یکی از وجوه تمایز این صندوق با دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دو نوع واحد (یونیت) سرمایه‌گذاری است.

واحدهای صندوق اهرمی به دو نوع واحد عادی (از نوع صدور و ابطالی) و واحد ممتاز (از نوع قابل معامله یا ETF) تقسیم می‌شوند. واحد عادی صندوق اهرم مانند صندوق درآمد ثابت عمل می‌کند و سازوکار آن به گونه‌ای طراحی شد‌ه است که مناسب سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز باشد. در مقابل اما واحد ممتاز صندوق اهرم برای افراد ریسک‌پذیر مناسب است.

سوالات متداول