وجود زمینه‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری، فرصتی برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا با انتخاب سبدی متنوع، ریسک ناشی از نوسانات قیمت در یک زمینه خاص را به حداقل برسانند. یکی از زمینه‌های فعال برای سرمایه‌گذاری در نقره، معاملات قرارداد آتی نقره است. در این نوع معاملات، سرمایه‌گذاران با دانش و تخصص لازم، اقدام به خریدوفروش تعهدی یک دارایی در تاریخ معینی در آینده می‌کنند.

در این مقاله از کاریزما لرنینگ، به معرفی قرارداد آتی نقره و نکات مربوط به آن می‌پردازیم. اگر به دنبال کسب سود از نوسانات نقره هستید و یا نقره یکی از کالاهای مورد نیاز شماست، در این مقاله همراه ما باشید.

قرارداد آتی نقره چیست؟

نقره به‌عنوان یکی از فلزات گران‌بها، همواره مورد توجه سرمایه‌گذاران بوده است. در دوران رونق اقتصادی، تقاضا برای خرید نقره افزایش می‌یابد. اغلب سرمایه‌گذاران با خرید نقره، به دنبال کسب سود از نوسانات قیمت این فلز ارزشمند هستند.

قراداد آتی نقره، قراردادی دوطرفه و با امکان استفاده از اهرم مالی است که در بورس کالا انجام می‌شود. در این قرارداد، خریدار و فروشنده متعهد می‌شوند تا در تاریخ معینی در آینده (سررسید) مقدار مشخصی نقره را با قیمت توافق‌شده معامله کنند.

ویژگی بارز قراردادهای آتی نقره، دوطرفه بودن آن‌ها است. به این معنا که هر دو طرف معامله (خریدار و فروشنده) به طور یکسان در معرض سود و ضرر قرار دارند. مزیت اصلی این نوع قراردادها این است که خریدار می‌تواند بدون پرداخت وجه کامل، کالای موردنظر خود را پیش‌خرید کند و فروشنده نیز می‌تواند کالای خود را پیش‌فروش کند. تمامی قراردادهای آتی نقره دارای ویژگی‌هایی هستند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

مشخصات قرارداد آتی نقره

۱. دارایی پایه: دارایی پایه این قرارداد، گواهی پسته بادامی است.

۲. اندازه قرارداد: اندازه قرارداد آتی نقره، معادل ۱۰۰ گرم تعيين می‌شود.

۳. استاندارد کالای تحویلی: نقره تحویلی به خریدار به‌صورت ساچمه با حداقل درجه خلوص ۹۹۹ خواهد بود.

۴. ماه قرارداد: این مشخصه توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین می‌شود و می‌تواند تمامی ماه‌های سال باشد.

۵. دامنه نوسان روزانه: نوسان روزانه بین ۵- تا ۵+ درصد بر اساس قیمت تسویه روزانه روز قبل خواهد بود.

۶. محل تحویل کالا: کالای معامله شد‌ه در انبارهای تحت نظارت سازمان بورس تحویل داد‌‌ه می‌شود. انبارهای مدنظر ۱۰ روز پیش از پایان دوره معاملاتی هر نماد، توسط بورس اعلام خواهد شد.

۷. دوره تحویل: این دوره در اطلاعیه تحویل به خریدار ابلاغ می‌شود.

۸. کمترین تغییر قیمت سفارش: این مقدار برای هر گرم نقره، ۱۰ تومان و برای هر قرارداد ۱۰۰۰ تومان خواهد بود.

۹. وجه تضمین اولیه: معامله‌گر برای تضمین تعهد خود، وجه مشخصی را به‌عنوان وجه تضمین به اتاق پایاپای بورس پرداخت می‌کند. این مقدار ثابت نیست و بر اساس فرمول‌های محاسباتی سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین و به معامله‌گر اطلاع داد‌ه می‌شود.

۱۰. حداقل وجه تضمین: حداقل وجه تضمین ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه خواهد بود.

۱۱. بیشترین حجم هر سفارش: حجم هر سفارش حداکثر تا ۲۵ قرارداد قابل‌پذیرش است.

۱۲. ساعت معامله: شنبه تا چهارشنبه ۱۰:۰۰ الی ۱۷:۰۰، پنج‌شنبه‌ها ۱۰:۰۰ الی ۱۵:۰۰ و در آخرین روز معاملاتی ۱۰:۰۰ الی ۱۳:۰۰

۱۳. مهلت ارائه گواهی آمادگی تحویل: معامله‌گر برای ارائه گواهی آمادگی تحویل کالا، تا ۱۵ دقیقه پس از اتمام آخرین جلسه معاملاتی مهلت دارد.

مقاله پیشنهادی: قرارداد آتی چیست؟

چه تضمینی برای انجام تعهدات طرفین در قرارداد آتی نقره وجود دارد؟

اتاق پایاپای بورس به‌عنوان واسطه، مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین از طرفین دریافت می‌کند. وجه تضمین مبلغی است که از طرفین معامله (خریدار و فروشنده) در معاملات آتی دریافت می‌شود تا ریسک معامله را کاهش داد‌ه و انجام تعهدات آن‌ها را تضمین کند.

میزان وجه تضمین ثابت نیست و به‌صورت پویا در طول زمان تغییر می‌کند. این تغییر بر اساس میانگین قیمت‌های تسویه روزانه در کلیه سررسید قراردادهای آتی در دارایی پایه مربوطه محاسبه می‌شود. حداقل وجه تضمین قراردادهای نقره، معادل ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه تعیین شد‌ه است. اگر موجودی حساب عملیاتی به کمتر از حداقل وجه تضمین برسد، اخطاریه افزایش وجه تضمین صادر می‌شود. برای محاسبه وجه تضمین، می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد:

A : درصد وجه تضمین اولیه؛ معادل ۱۰٪ B : میان ین قیمتهای تسویه روزانه در کلیه سررسیدهای قراردادهای آتی دارایی پایه C : براکت تغییرات وجه تضمین؛ معادل دویست هزار ریال S : اندازه قرارداد؛ معادل ۱۰۰

توجه داشتـه باشید که وجه تضمین در پایان هر روز معاملاتی بر اساس فرمول فوق تعدیل شد‌ه و تغییرات اعمال شد‌ه پس از دو روز کاری اعمال می‌گردد. برای مثال فرض کنید، میانگین قیمت‌های تسویه روزانه در کلیه سررسیدهای قراردادهای آتی نقره  در روز شنبه ۶۰ هزار تومان باشد؛ بنابراین وجه تضمین در روز شنبه بر اساس این میانگین محاسبه می‌گردد. تغییرات اعمال‌شده در وجه تضمین، از روز دوشنبه اعمال خواهد شد.

نماد قرارداد آتی نقره در بورس چیست؟

نماد نقره در بورس کالا با حروف SIL نمایش داد‌ه می‌شود. به این حروف، چهار رقم دیگر اضافه می‌شود که دو رقم اول نماد اختصاصی ماه قرارداد و دو رقم بعدی نشان‌دهنده سال سررسید قرارداد هستند. برای مثال، SILOR03 نماد قرارداد آتی نقره با سررسید اردیبهشت 1403 و SILKH03 نماد قرارداد آتی نقره با سررسید خرداد 1403 است.

مزایای قرارداد آتی نقره

معاملات آتی، مزایای بسیاری را برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نقره و همچنین نوسان گیران به وجود آورد‌ه است. برخی از این مزایا شامل موارد زیر می‌شود:

• کاهش ریسک

با مشخص بودن تاریخ سررسید، مقدار، کیفیت و قیمت کالا، ریسک معامله برای طرفین کاهش می‌یابد.

• قابلیت برنامه‌ریزی

سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از قراردادهای آتی، به طور دقیق برای آینده برنامه‌ریزی کنند. برای مثال، جواهرسازان یا افرادی که به فلز نقره نیاز دارند، می‌توانند آن را با قیمت مشخص، برای تاریخ معلومی در آینده پیش‌خرید کرده و برای تولیدات خود برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشند.

• نقدشوندگی بالا

بازار قراردادهای آتی، بازاری با نقدشوندگی بالا است و به‌راحتی می‌توان در آن معامله کرد.

• کارمزد اندک

کارمزد معاملات قراردادهای آتی نقره بسیار اندک است.

• اهرم مالی

معامله‌گران می‌توانند با استفاده از اهرم مالی، بدون داشتن کل مبلغ معامله، به خریدوفروش نقره بپردازند.

• بازاری دوطرفه

در بازار آتی نقره، معامله‌گران می‌توانند هم از افزایش قیمت و هم از کاهش قیمت نقره سود ببرند. به این معنا که امکان ورود به قرارداد فروش نقره، حتی بدون داشتن دارایی پایه (فلز نقره) نیز مهیاست.

• تسویه‌حساب روزانه

سود و زیان معامله‌گران در پایان هر روز معاملاتی به‌حساب آن‌ها واریز یا کسر می‌شود.

• تضمين معاملات توسط اتاق پایاپای

به دلیل دریافت وجه تضمین از طرفین معامله، ریسک اعتباری وجود ندارد.

• شفافيت قيمت

باتوجه‌به معامله‌ شدن قرارداد آتی کالا در بازار بورس، قیمت کالا شفافیت دارد.

• وجود مشخصات قرارداد و استانداردسازی کالا

با استانداردسازی کالا بر اساس ویژگی‌های مشخص، تمامی نقره‌های معامله‌شد‌ه در بازار آتی، دارای کیفیت یکسان بوده و خریدار با اطلاع از تمام ویژگی‌های نقره خریداری شد‌ه، نگرانی بابت کیفیت آن نخواهد داشت.

• معافيت مالياتی

کسب سود در بازار مشتقه معاف از مالیات است. به‌عبارت‌دیگر، معامله‌گران در این بازار، نیازی به پرداخت مالیات برای سود حاصل از معاملات خود ندارند. اما خریدار در هر زمانی که کالای مورد معامله در بازار مشتقه را دریافت کند، موظف به پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده خواهد بود.

نحوه خرید قرارداد آتی نقره در بورس کالا

در صورت تمایل به فعالیت در بازار آتی، باید ۵ گام زیر را انجام دهید:

• دریافت کد معاملاتی آتی

برای انجام معاملات قرارداد آتی نقره، باید ضمن داشتن کد بورسی، کد معاملات آتی را نیز دریافت کنید. برای انجام این کار، می‌توانید ابتدا مقاله «نحوه دریافت کد معاملاتی آتی» را مطالعه کرده و سپس از طریق لینک زیر اقدام نمایید.

دریافت کد معاملاتی آتی

• انتخاب قرارداد آتی نقره

در سامانه معاملات آتی بورس کالا، قراردادهای آتی نقره با سررسیدهای مختلف (ماهانه) ارائه می‌شوند. شما باید باتوجه‌به نیاز و تحلیل خود، قرارداد موردنظر را انتخاب کنید. برای مشاهده لیست اوراق نقره در بازار مشتقه، می‌توانید به سایت بورس کالا به نشانی www.ime.co.ir مراجعه کرده و در بخش آمارها، آمار معاملات آتی را انتخاب نمایید. همچنین با ورود به بخش «نمای بازار» در سایت بورس کالا، امکان مشاهده تابلوی معاملات قراردادهای آتی نقره را خواهید داشت.

• واریز وجه به‌حساب معاملاتی

برای ورود به یک قرارداد آتی، باید مبلغی را به‌عنوان تضمین به حساب بانکی در اختیار خود واریز کنید. میزان این مبلغ توسط بورس کالا تعیین می‌شود و به نوسانات قیمت نقره بستگی دارد. امکان بررسی وجه تضمین اولیه برای قراردادی که قصد ورود به آن را دارید، از طریق سامانه معاملاتی آتی کالا مهیاست.

• ثبت سفارش خرید

پس از انتخاب قرارداد آتی نقره، باید باتوجه‌به قیمت موردنظر خود، سفارش خرید خود را در سامانه معاملات ثبت کنید. در این سفارش، باید تعداد قراردادها و قیمت پیشنهادی خود را مشخص کنید.

• انجام معامله

درصورتی‌که قیمت پیشنهادی شما با قیمت فروشنده در بازار همخوانی داشته باشد، معامله شما انجام خواهد شد. پس از انجام معامله، شما متعهد به پرداخت مبلغ قرارداد در تاریخ سررسید و فروشنده نیز موظف به تحویل نقره در همان تاریخ خواهد بود.

کارمزد معاملات قرارداد آتی نقره

کارمزد این معاملات مطابق جدول زیر از طرفین معامله دریافت می‌شود:

بستـن موقعیت در قرارداد آتی نقره بدون تحویل فیزیکی

بسیاری از معامله‌گران در بازار آتی نقره، به دنبال تحویل فیزیکی نقره نیستند و تنها به هدف کسب سود از طریق پیش‌بینی صحیح روند قیمت نقره وارد این بازار شده‌اند. به همین دلیل، روشی برای بستـن موقعیت در قرارداد آتی نقره بدون تحویل فیزیکی وجود دارد. اگر پیش از موعد سررسید، موقعیت خرید یا فروش خود را با گرفتـن موقعیت معکوس ببندید، نیازی به واریز کل مبلغ ارزش قرارداد برای خرید نقره و تسویه نهایی وجود ندارد. به‌این‌ترتیب، معامله شما بدون تحویل فیزیکی نقره بستـه می‌شود.

جرایم عدم اعلام آمادگی تحویل و نکول در قراردادهای آتی نقره

نکول در قرارداد آتی کالا شامل عدم ارائه گواهی آمادگی تحویل مشتریان خریدار و فروشنده، عدم ارائه رسید انبار از طرف مشتریان فروشنده و عدم واریز وجه ارزش قرارداد، بر اساس قیمت تسویه نهایی از طرف مشتریان است. در صورت عدم پایبندی به تعهدات توسط معامله‌گران در بازار آتی نقره، دو جریمه‌ به شرح زیر برای آن‌ها اعمال می‌شود:

• یک‌دهم درصد ارزش قرارداد بر مبنای قیمت تسویه روزانه آخرین روز معاملاتی. این جریمه برای جبران ضرر طرفی که به تعهد خود عمل کرده، از طرفی که نکول کرده اخذ می‌شود.
• کارمزد تسویه و تحویل هر دو سر معامله به نفع بورس از مشتری نکول‌کننده دریافت خواهد شد.

نحوه محاسبه اهرم در بازار آتی نقره

اهرم در بازار آتی نقره به شما این امکان را می‌دهد که با استفاده از مقدار کمی سرمایه، معاملات بزرگی انجام دهید. فرمول محاسبه اهرم به‌صورت زیر است.

وجه تضمین اولیه ÷ ارزش قرارداد = اهرم

برای مثال فرض کنید ارزش کل یک قرارداد آتی نقره ۱۰۰ میلیون تومان باشد. همچنین فرض کنید وجه تضمین اولیه برای این قرارداد ۱۰ میلیون تومان باشد. در این صورت، اهرم برابر با ۱۰ خواهد بود. یعنی شما با استفاده از ۱۰ میلیون تومان، می‌توانید معامله‌ای به ارزش ۱۰۰ میلیون تومان انجام دهید.

نحوه محاسبه قیمت تسویه نهایی نقره

قیمت تسویه نهایی قرارداد آتی نقره در رأس ساعت ۱۳ آخرین روز معاملاتی به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

((قیمت یک انس طلا ×۰/۱۰۴۴۵۷) ÷ قیمت یک مثقال طلای خام با عیار ۷۰۵) × قیمت یک گرم نقره خام با عیار ۹۹۹= قیمت تسویه 

توجه داشته باشید که عدد ۰/۱۰۴۴۵۷ موجود در فرمول، از دو عامل زیر حاصل می‌شود:

۱. نسبت مثقال به انس: هر مثقال معادل ۴/۶۰۸ گرم و هر انس معادل ۳۱/۱۰۳۴۷۶۸ گرم است. بنابراین، نسبت مثقال به انس برابر با ۰/۱۴۸۲۹۲ خواهد بود.

۲. نسبت تبدیل عیار ۷۰۵ به عیار ۹۹۹.۹: عیار ۷۰۵ به معنای ۷۰/۵ درصد طلای خالص در ۱۰۰ گرم است. عیار ۹۹۹/۹ به معنای ۹۹/۹۹ درصد طلای خالص در ۱۰۰ گرم است. بنابراین، نسبت تبدیل عیار ۷۰۵ به عیار ۹۹۹.۹ برابر با ۰/۷۰۵۷۸۹۴۷۳۷ خواهد بود. ضرب این دو عامل (۰/۱۴۸۲۹۲ × ۰/۷۰۵۷۸۹۴۷۳۷) عدد ۰/۱۰۴۴۵۷ را به دست می‌دهد.

کارمزد تسویه و تحویل قرارداد آتی نقره

در صورت تحویل فیزیکی نقره، کارمزدی تحت عنوان کارمزد تسویه و تحویل قرارداد آتی نقره از خریدار و فروشنده کسر خواهد شد:

فعالان قراردادهای آتی نقره چه کسانی هستند؟

قرارداد آتی نقره می‌تواند برای نیازهای عده زیادی از افراد را برطرف کرده و منجر به رونق صنایع مربوط به فلز نقره شوند. گروهی از افراد که می‌توانند بیشترین بهره از طریق بازار آتی نقره داشته باشند، شامل موارد زیر می‌شوند:

۱. سرمایه‌گذاران

افرادی که به دنبال کسب سود از نوسانات قیمت نقره هستند. سرمایه‌گذاران می‌توانند از این ابزار برای تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری خود استفاده کنند.

۲. تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نقره

تولیدکنندگان جواهرات، ظروف نقره و سایر محصولات نقره می‌توانند از قراردادهای آتی برای پوشش ریسک نوسانات قیمت نقره استفاده کرده و با پیش‌خرید نقره خام، برنامه‌ریزی مناسبی بری تولیدات خود داشته باشند.

۳. معامله‌گران و سفته‌بازان

معامله‌گران باتجربه و افرادی که به دنبال کسب سود از نوسانات کوتاه‌مدت قیمت نقره هستند می‌توانند از این ابزار برای کسب سود از نوسانات روزانه قیمت نقره استفاده کنند.

۴. فعالان بازار طلا و نقره

طلافروشان، صرافان و سایر فعالان بازار طلا و نقره می‌توانند از قراردادهای آتی برای پوشش ریسک و یا کسب سود از نوسانات قیمت نقره استفاده کنند.

تفاوت مشخصات قرارداد آتی نقره با سایر قراردادهای آتی

اگرچه قرارداد آتی نقره شباهت‌هایی به سایر قراردادهای فعال در بازار آتی کالا دارد، اما تفاوت‌های مهمی نیز بین آن‌ها وجود دارد.

۱. نحوه تحویل

تحویل زعفران و صندوق طلا به ترتیب با گواهی سپرده کالایی و واحدهای صندوق طلا انجام می‌شود؛ اما به دلیل عدم وجود گواهی سپرده کالایی نقره، تحویل آن به‌صورت فیزیکی و در بانک‌های مورد تأیید بورس کالا انجام می‌شود.

۲. ساعات معاملات در آخرین روز معاملاتی

به دلیل تحویل فیزیکی نقره، ساعات معاملات در آخرین روز از ۱۰ صبح تا ۱ بعدازظهر و کمتر از سایر قراردادها است.

۳. مالیات بر ارزش‌افزوده

خریداران نقره که قصد دریافت فیزیکی نقره را داشته باشند، باید مالیات بر ارزش‌افزوده ارزش قرارداد را به میزان ۹ درصد ارزش قرارداد پرداخت کنند. درحالی‌که سایر قراردادهای آتی از این مالیات معاف هستند.

۴. قیمت تسویه نهایی

در اکثر قراردادهای آتی، قیمت تسویه نهایی بر اساس میانگین موزون قیمت ۳۰ درصد معاملات پایانی بازار تعیین می‌شود. اما قیمت تسویه نهایی نقره بر اساس نرخ نقره جهانی و نرخ دلار، توسط سازمان بورس محاسبه می‌شود.

۵. جریمه نکول

جریمه نکول در قرارداد آتی نقره یک‌دهم ارزش قرارداد است. درحالی‌که این جریمه برای سایر قراردادها یک درصد ارزش قرارداد است.

۶. لزوم ثبت‌نام در نظام مالیات بر ارزش‌افزوده

فروشنده قرارداد، در صورت ورود به مراحل تحویل، بایستی در نظام مالیات بر ارزش‌افزوده ثبت‌نام کرده باشد.

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی قرارداد آتی نقره و نکات آن پرداختیم. قرارداد آتی نقره، قراردادی دوطرفه و با امکان استفاده از اهرم مالی است که در بورس کالا انجام می‌شود. در این قرارداد، خریدار و فروشنده متعهد می‌شوند تا در تاریخ معینی در آینده (سررسید) مقدار مشخصی نقره را با قیمت توافق‌شده معامله کنند. نماد معاملات آتی نقره در بورس کالا با حروف SIL شروع می‌شوند. به این حروف، چهار رقم دیگر اضافه می‌شود که دو رقم اول نماد اختصاصی ماه قرارداد و دو رقم بعدی نشان‌دهنده سال سررسید قرارداد هستند.

برای انجام معاملات قرارداد آتی نقره، باید ضمن داشتن کد بورسی، کد معاملات آتی را نیز دریافت کنید. از مزایای این قراردها می‌توان به کارمزد معاملاتی اندک، اهرم مالی، دو طرفه بودن بازار، شفافیت قیمت، تسویه روزانه و… اشاره کرد.

سوالات متداول