صندوق زعفران چیست؟ سرمایه‌گذاری آسان در طلای سرخ

صندوق زعفران یکی از پربازده‌ترین صندوق‌های کالایی در بورس است. زعفران یکی از کالاهای مهم صادراتی ایران است که سهم زیادی در بازار جهانی دارد. حدود 90 درصد زعفران تولیدشده در ایران به کشورهای دیگر صادر می‌شود و قیمت این محصول متاثر از نوسانات نرخ ارز است. بسیاری برای کسب درآمد به‌دنبال راه‌های کشت، نگهداری و صادرات زعفران هستند که البته این مسیر دشواری‌های مربوط به خود را نیز دارد.

مسلماً همه‌ی افراد نمی‌توانند به کشت و صادرات زعفران بپردازند؛ بنابراین ابزارهای در بازار سرمایه طراحی شد تا علاقه‌مندان بتوانند با خرید و فروش اوراق بهادار مبتنی بر کالای زعفران، از نوسانات مثبت و حتی منفی قیمتی طلای سرخ بهره‌مند شوند سود کسب کنند. در این مقاله، کاریزما لرنینگ به بررسی صندوق زعفران در بورس و مزایای این نوع سرمایه‌گذاری می‌پردازد. در حال حاضر صندوق های سرمایه گذاری زعفران نهال و سحرخیز، دو صندوق فعال در این حوزه هستند.

صندوق زعفران چیست؟

صندوق سرمایه گذاری زعفران یک صندوق کالایی از نوع قابل معامله در بورس (ETF) و مبتنی بر کالای کشاورزی است و گواهی سپرده‌ کالایی زعفران، دارایی پایۀ این نوع صندوق به‌حساب می‌آید. سرمایه‌گذاری در صندوق زعفران باعث می‌شود در کنار حمایت از کشاورزان ایرانی، بتوانیم به راحتی و بدون دردسر روی کالای ارزشمندی مانند زعفران سرمایه‌گذاری کنیم.

صندوق های زعفران در بورس این امکان را برای سرمایه‌گذاران (حتی تازه‌واردها) فرآهم کرده‌اند که به‌جای سرمایه‌گذاری و معامله کالای فیزیکی زعفران در بازارهای سنتی و پذیرش خطرات و ریسک‌های این نوع معامله، این کالاها را در قالب صندوق سرمایه‌گذاری خرید و فروش کنند و ریسک‌های مختلف را کنار بگذارند. در ادامه به مزایای صندوق های زعفران بورس خواهیم پرداخت.

اگر می‌خواهید با صندوق‌های کالایی و نحوه عملکرد آن‌ها بیشتر آشنا شوید، می‌توانید دوره ویدیویی زیر را مشاهده کنید:

دوره ویدیویی صندوق‌های کالایی

گواهی سپرده کالایی زعفران چیست؟

گواهی سپرده کالایی، سندی است که نشان می‌دهد شما مالک مقدار معینی کالا هستید. بنابراین اگر شما برای مثال 100 گواهی سپرده کالایی زعفران داشته باشید، مانند این است که 100 گرم زعفران خریداری کرده‌اید و می‌توانید این مقدار زعفران را از انبارهای بورس کالا تحویل بگیرید یا بدون تحویل گرفتن کالای فیزیکی، گواهی سپرده کالایی خود را بفروشید و از نوسانات قیمت سود کسب کنید.

همچنین دارندگان زعفران، با استاندارد خاصی که سازمان بورس اعلام می‌کند، می‌توانند با اخذ کد بورسی محصول خود را به انبار پذیرش‌شده نزد بورس بسپارند و در قبال آن قبض انبار (گواهی سپرده) دریافت کنند و با مراجعه به کارگزاری‌های بورس و تکمیل فرم درخواست فروش، کالای خود را از طریق بورس به‌فروش برسانند و یا آن را تا مدت معینی در انبار نگهداری کنند.

لیست صندوق های زعفران در بورس ایران

در حال حاضر دو صندوق زعفران در بازار سرمایه ایران داریم:

• صندوق سرمایه گذاری گروه زعفران سحرخیز با نماد «سحرخیز»
• صندوق سرمایه گذاری طلای سرخ نوویرا با نماد «نهال»

صندوق های زعفران نهال و سحرخیز تنها صندوق‌های زعفران در بورس ایران هستند. از آنجایی که دو صندوق زعفران بیشتر نداریم، مقایسه این دو صندوق و انتخاب بهترین صندوق زعفران کار دشواری نیست.

بهترین صندوق زعفران در حال حاضر کدام صندوق است؟

برای انتخاب بهترین صندوق زعفران، بایستی به مقایسه‌ی صندوق‌های سحرخیز و نهال بپردازیم. صندوق زعفران سحرخیز از دی ماه 1399 تحت نظارت گروه زعفران سحرخیز با نماد «سحرخیز» آغاز به‌کار کرده است. صندوق نهال نیز از مرداد ماه سال 1390 تحت نظارت شرکت سبدگردان نوویرا فعالیت خود را آغاز کرده است. با اینکه در زمان شروع به فعالیت این دو صندوق اختلافی 9 ساله وجود دارد، اما بازدهی هر دو صندوق از زمان شروع فعالیت نزدیک به هم است.

صندوق‌های سحرخیز و نهال با دارایی پایه زعفران در بازار فعالیت دارند ولی در کنار زعفران به‌صورت چند کالایی (Multi Commodity)، پسته، برنج و چند محصول مشابه دیگر را نیز عرضه می‌کنند. به‌نوعی می‌توان گفت هر کالای مبتنی بر سپرده که در بورس معامله می‌شود، به‌جز سکه طلا و شمش، در این دسته از صندوق‌های سرمایه‌گذاری قرار می‌گیرد. در جدول زیر می‌توانید مقایسه‌ی این دو صندوق زعفران را مشاهده کنید:

صندوق زعفران نهال نسبت به رقیب خود سحرخیز، بزرگتر است اما از نظر بازدهی در بلندمدت عقب‌تر از صندوق زعفران سحرخیز قرار دارد. البته در اینجا ذکر دو نکته ضروری است:

• بازدهی بیشتر در گذشته به معنی عملکرد بهتر در آینده و سود بیشتر برای سرمایه‌گذاران نیست.
• سرمایه‌گذاری در صندوق زعفران، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است و نسبت به سرمایه‌گذاری مستقیم، بازدهی کمتری دارد.

فاکتور بعدی برای مقایسه‌ی این صندوق، ترکیب دارایی آن‌ها است. جدول زیر، ترکیب دارایی هر دو صندوق را با جزئیات نشان می‌دهد.

گواهی سپرده کالایی زعفران بیشترین وزن را در هر دو صندوق به خود اختصاص داده است. نکته مهم این است که صندوق نهال حدود 20 درصد دارایی‌های خود را به سپرده بانکی اختصاص داده است. در اینجا باید بررسی کنیم آیا سود سپرده بانکی از تورم بیشتر است یا خیر. در صورتی که سود بانکی از تورم عقب‌تر باشد، سرمایه‌گذاری در صندوق نهال احتمالاً گزینه‌ی دوم خواهد بود.

بهترین زمان خرید صندوق زعفران

بهترین زمان خرید صندوق‌های زعفران زمانی است که قیمت واحدهای این صندوق‌ها در پایین‌ترین حد خود باشد و به آینده‌ی بازار زعفران از نظر افزایش قیمت امیدوار باشیم. اما برای اینکه بتوانیم به چنین دیدگاهی برسیم، نیاز است عوامل تاثیرگذار بر قیمت زعفران را بررسی کنیم. این عوامل عبارت‌اند از:

• نرخ ارز: زعفران کالایی است که بخش عمده‌ای از آن به کشورهای خارجی صادر می‌شود. از این رو، هرگونه افزایش در نرخ دلار مستقیماً به افزایش قیمت زعفران منجر می‌شود، چراکه زعفران در بازار جهانی به ارزهای خارجی معامله می‌شود.
• میزان تولید و عرضه: ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران در جهان، بیش از ۹۰ درصد تولید جهانی را در دست دارد. هرگونه کاهش در میزان تولید زعفران، به دلایل مختلف مانند شرایط آب‌و‌هوایی یا مشکلات کشاورزی، می‌تواند به افزایش قیمت آن در بازارهای داخلی و خارجی منجر شود.
• میزان تقاضا: تقاضا برای زعفران در داخل کشور و در بازارهای بین‌المللی یکی از عوامل کلیدی در تعیین قیمت آن است. هرگاه میزان تقاضا افزایش یابد، قیمت زعفران نیز به تناسب بالا خواهد رفت. به دلیل شهرت زعفران به‌عنوان طلای سرخ، هرگونه تغییر در نیازهای بازارهای جهانی یا تغییرات مصرف داخلی به‌سرعت قیمت این محصول را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• هزینه‌های تولید: افزایش هزینه‌های تولید زعفران نیز از دیگر عواملی است که به افزایش قیمت این محصول منجر می‌شود. این هزینه‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: هزینه‌های ثابت مانند زمین و تجهیزات و هزینه‌های متغیر شامل خرید پیاز زعفران، آبیاری، برداشت و جداسازی محصول. افزایش نرخ تورم در هر دو بخش تاثیر گذاشته و به افزایش هزینه‌های تولید و به تبع آن، افزایش قیمت نهایی زعفران منجر می‌شود.

صادرات زعفران و ارتباط آن با زمان خرید زعفران

با وجود افزایش قیمت زعفران، مجموع صادرات این محصول در سال ۱۴۰۲ به ۲۲۱ تن رسید؛ رقمی که در مقایسه با صادرات ۲۱۷ تنی سال ۱۴۰۱، رشد قابل توجهی را نشان می‌دهد. این افزایش صادرات، با در نظر گرفتن شرایط موجود زعفران مانند افزایش قیمت و کاهش تولید، قابل توجه و چشمگیر است. در حالی که کل برداشت زعفران در سال زراعی ۱۴۰۲ کمتر از ۱۵۰ تن بوده، تنها در نیمه دوم سال، ۱۲۳ تن از این محصول به کشورهای خارجی صادر شده است. با ادامه این روند صادرات، انتظار می‌رود فشار تقاضا بر بازار زعفران به شکل قابل توجهی افزایش یابد. تحلیل‌هایی از این جنس به‌خوبی می‌توانند آینده‌ی سرمایه‌گذاری در زعفران را برای ما مشخص کنند.

مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در صندوق زعفران

شاید این سوال در ذهن شما به وجود بیاید که خرید صندوق سرمایه‌گذاری زعفران در بورس چه مزایایی نسبت به خرید فیزیکی آن دارد؟ در ادامه پاسخ این سوال را واضح توضیح می‌دهیم. قبل از خرید واحدهای صندوق زعفران نهال یا سحرخیز، لازم است که با مزایا و معایب این نوع سرمایه‌گذاری آشنا شوید:

۱- مزایای صندوق زعفران

• پتانسیل سودآوری: زمانی که قیمت زعفران افزایش می‌یابد، به دلیل عواملی مانند کاهش عرضه یا افزایش تقاضا، فرصت‌های بیشتری برای کسب سود ایجاد می‌شود.
• امنیت و شفافیت: هر دو صندوق زعفران در بورس کالا مورد تایید قرار گرفته‌اند و اطلاعاتی مانند اساسنامه، امیدنامه، ترکیب دارایی‌ها و جزئیات دیگر را از طریق وب‌سایت‌های خود و سایت TSETMC به‌صورت عمومی منتشر می‌کنند.
• حمایت از تولید زعفران: این صندوق‌ها نقش مهمی در حمایت از تولیدکنندگان زعفران دارند و به پایداری تولید این محصول کمک می‌کنند.
• سرمایه‌گذاری غیر مستقیم با مبلغ کم: بسیاری از افراد قادر به خرید زمین و کاشت زعفران نیستند، اما با خرید واحدهای صندوق زعفران در بورس، می‌توانند از نوسانات قیمتی این کالای ارزشمند به‌صورت غیرمستقیم بهره‌مند شوند.
• عدم نیاز به پیگیری دائمی بازار: صندوق‌های زعفران جزو روش‌های غیرمستقیم سرمایه‌گذاری در بورس محسوب می‌شوند و سرمایه‌گذاران می‌توانند با تکیه بر مدیریت صندوق و بدون نیاز به نظارت مداوم بر بازار، انتظار بازدهی داشته باشند.
• ریسک متوسط: ریسک صندوق‌های سرمایه‌گذاری زعفران در مقایسه با خرید سهام کمتر است و این امر آن را به گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال ریسک کمتری هستند تبدیل می‌کند.
• نقدشوندگی مناسب: یکی دیگر از مزایای صندوق‌های زعفران این است که دارایی‌های آن‌ها در هر لحظه با سرعت قابل فروش هستند، که این ویژگی نقدشوندگی مناسبی را به سرمایه‌گذار ارائه می‌دهد.

۲- معایب صندوق زعفران

• نوسانات پیش‌بینی‌نشده قیمتی: به دلیل تاثیرپذیری زعفران از عوامل محیطی مانند شرایط آب‌و‌هوایی، احتمال تغییرات ناگهانی در قیمت این محصول وجود دارد.
• بازدهی کمتر نسبت به سهام: به‌طور میانگین، صندوق‌های زعفران بازدهی کمتری نسبت به سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام دارند. البته سرمایه‌گذاران برای انتخاب سهام مناسب نیاز به دانش کافی از بازار بورس دارند.
• هزینه‌های مدیریت صندوق: یکی از معایب این نوع صندوق‌ها هزینه‌های مدیریت آن‌هاست. این هزینه‌ها از دارایی‌های صندوق کسر می‌شود و به‌طور غیر‌مستقیم بازدهی سرمایه‌گذار را کاهش می‌دهد.

چگونه در صندوق زعفران سرمایه‌گذاری کنیم؟

در حال حاضر «نهال» و «سحرخیز» تنها نمادهای زعفران در بورس هستند. فرآیند سرمایه گذاری در زعفران در بورس، کاملا مشابه خرید سهام است. برای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها، داشتن کد بورسی الزامی است. بعد از دریافت کد بورسی و ثبت‌نام در سامانه سجام، می‌توانید با مراجعه به کارگزاری‌های مختلف مانند کارگزاری کاریزما، یکی از نمادهای نهال یا سحرخیز را جستجو و نسبت به خرید و سرمایه‌گذاری در یکی از این دو صندوق زعفران اقدام کنید.

چنانچه کد بورسی ندارید یا در سامانه سجام، ثبت‌نام نکرده‌اید، می‌توانید از طریق دکمۀ زیر یک‌بار ثبت‌نام خود را انجام دهید و وارد بازار سرمایه شوید و به معامله‌ی سهام یا خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری مانند صندوق‌های زعفران بپردازید.

ثبت نام در کارگزاری کاریزما

سایر روش‌های سرمایه‌گذاری در زعفران

صندوق سرمایه‌گذاری زعفران تنها روشی است که از طریق آن می‌توان به‌صورت غیرمستقیم در بورس روی این کالای گران‌بها سرمایه‌گذاری کرد. علاوه بر این، چندین روش دیگر نیز برای سرمایه‌گذاری در زعفران وجود دارد که عبارت‌اند از:

1. گواهی سپرده کالایی زعفران: در این روش، سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید گواهی سپرده، به‌شکل مستقیم زعفران را از بورس خریداری کرده و آن را به‌صورت فیزیکی (بیش از ۵۰۰ گرم) تحویل بگیرند. همچنین، می‌توان بدون ورود به فرآیند تحویل فیزیکی، از طریق خرید و فروش این گواهی‌ها، از نوسانات قیمت زعفران سود برد.
2. قرارداد آتی زعفران: این ابزار مالی به‌صورت دوطرفه عمل می‌کند؛ به این معنا که سرمایه‌گذاران می‌توانند قرارداد آتی خرید زعفران یا قرارداد آتی فروش زعفران را خریداری کنند. به این ترتیب، امکان کسب سود هم در شرایط کاهش قیمت و هم در شرایط افزایش قیمت وجود دارد. علاوه بر این، برای ورود به این نوع قراردادها نیازی به پرداخت کل ارزش قرارداد نیست و تنها پرداخت درصدی از ارزش قرارداد به‌عنوان وجه تضمین اولیه کافی است.
3. قرارداد اختیار معامله زعفران: در این روش، نیز معامله‌گران می‌توانند از قراردادهای دوطرفه بهره‌مند شوند. خریداران قرارداد اختیار معامله زعفران (اختیار خرید و اختیار فروش) این حق را دارند که در زمان سررسید، مقدار معینی از زعفران را با قیمت توافق‌شده خریداری کنند یا بفروشند. این قرارداد‌ها برای خریداران تعهدی ایجاد نمی‌کنند، اما فروشندگان هر دو نوع اختیار خرید و اختیار فروش ملزم به تبعیت از تصمیم خریداران هستند.

جمع‌بندی مطلب

صندوق سرمایه گذاری زعفران یکی از صندوق‌های کالایی پربازده در بورس و بازار سرمایه است. خرید این صندوق مزایای خاصی نسبت به خرید فیزیکی زعفران دارد که در این مقاله کامل توضیح دادیم. از جمله عواملی که بر سرمایه‌گذاری در زعفران تاثیر‌گذار هستند، می‌توان به قیمت دلار و تقاضای زعفران اشاره کرد. همانطور که گفتیم حدوداً 90 درصد از زعفران تولید‌شده در ایران، صادر می‌شود که این امر کمک شایانی به تولید داخلی می‌کند.

همچنین در این مقاله دو صندوق زعفران فعال در بازار بورس ایران را بررسی کردیم و توضیح دادیم که چگونه می‌توانیم روند این دو صندوق و به‌طور کلی، روند قیمت زعفران را در آینده پیش‌بینی کنیم. امیدواریم با خواندن این مطلب، از سرمایه‌گذاری در صندوق کالایی زعفران لذت ببرید.​

سوالات متداول