نسبت های اهرمی چیست و آشنایی کامل با نسبت بدهی!

نسبت های اهرمی به معنای نسبت سهم بستانکاران به سهم سهام‌داران در تأمین مالی مؤسسه است. انواع مختلفی از نسبت های اهرمی و پوششی وجود دارد که در ادامه هریک از آنها را تعریف خواهیم کرد.

اگر در ادامه این بخش از کاریزما همراه ما باشید، با تعریف نسبت های اهرمی و انواع مختلف آن آشنا خواهید شد.

نسبت های اهرمی چیست؟

نسبت‌های اهرمی که به آن‌ها نسبت‌های سرمایه‌گذاری هم گفتـه می‌شود، منعکس‌کننده توانایی شرکت در انجام تعهدات بلندمدت و میان‌مدت خود است و میزان منابع مالی شرکت برای تسویه بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام را بررسی می‌کند.

در حقیقت، تحلیل‌گران برای بررسی توان بازپرداخت بدهی‌های شرکت در زمان سررسیدشان، از این نسبت‌ها استفاده می‌کنند. این نسبت‌ها میزان تأمین مالی شرکت را از منابع خارجی (از محل بدهی)، نشان می‌دهد. از آن جمله می‌توان به وجوهی که توسط سهام‌داران تأمین می‌شود یا وجوهی که ازطریق وام به دست می‌آید، اشاره کرد.

با استفاده از نسبت‌ها می‌توان فهمید که شرکت برای پرداخت بدهی‌های خود به تأمین مالی اضافی می‌پردازد یا تلاش می‌کند سررسید بدهی‌ها را تمدید نماید.

اهمیت نسبت های اهرمی برای سرمایه گذاری

نسبتت های اهرمی به بررسی نحوه تأمین بدهی‌ها و ارزیابی توان پاسخگویی شرکت به این بدهی‌ها می‌پردازد. این نوع از نسبت‌ها از جنبه‌هایی اهمیت دارد که می‌توان از جمله آنها به موارد زیر اشاره کرد:

1. این نسبت‌ها از جهتی که مشخص می‌­کنند که آیا میزان درآمد شرکت برای پرداخت بدهی‌ها و مخارج مالی مثل هزینه‌های بهره و مخارج ثابت شرکت کافی است یا خیر، برای سهام‌داران اهمیت زیادی دارد.
2. درصورتی‌که شرکت بتواند از منابع خود به صورت کارآمدتر استفاده نماید و سرمایه خود را در طرح‌های مناسب سرمایه‌گذاری نماید، به طوریکه سود حاصل‌شده بیشتر از مخارج و هزینه‌ها شود، نیاز شرکت به تامین مالی خارجی در شرکت کاهش می‌یابد و همچنین سرمایه سهامداران نیز افزایش خواهد یافت.
3. با بررسی ساختار دارایی شرکت و مشخص کرد‌ن هزینه‌های شرکت می­‌توان گفت در زمان‌های رشد یا رکود اقتصادی میزان سودآوری شرکت چه وضعیتی خواهد داشت. به طور مثال، شرکتی که هزینه‌های کمتری برای بدست آورد‌ن سرمایه بپردازد در زمان رکود اقتصادی زیان کمتری را متحمل می­‌شود و در زمان رشد اقتصادی نیز سود کمتری خواهد داشت.

انواع نسبت های اهرمی

نسبت های اهرمی شامل انواع گوناگونی از قبیل زیر هستند:

• نسبت بدهی
• نسبت کل بدهی‌ها به حقوق صاحبان سهام
• نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی‌های ثابت
• نسبت کل بدهی به ارزش ویژه
• نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه
• نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه
• نسبت مالکانه

در ادامه، به توضیح هریک از این نسبت های اهرمی می‌پردازیم.

نسبت بدهی

اهمیت و تاثیر بدهی‌های طولانی‌مدت و جاری را در تأمین همه‌ی سرمایه و ثروت شرکت نشان می­‌دهد. همچنین مشخص می­‌کند که چه مقدار از سرمایه‌های کل ازطریق بدهی‌ها بدست آمد‌ه است. این نسبت برای اعتباردهندگان بسیار اهمیت دارد.

چنانچه نسبت بدهی بالا باشد، این تفسیر را در پی دارد که شرکت جهت تأمین منابعی که به آن‌ها نیاز داشتـه از منابع سرمایه خارج از شرکت استفاده کرد‌ه است. برای وام‌دهندگان مانند بانک‌ها و از این قبیل مهم است که نسبت بدهی پایین باشد، چون بالا رفتـن این نسبت، ریسک و خطرپذیری شرکت را افزایش خواهد داد.

فرمول نسبت بدهی به شکل زیر است:

مجموع دارایی / مجموع بدهی = نسبت بدهی

نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه

ارزش ویژه میزان سرمایه‌ای است که پس از کم شد‌ن میزان بدهی‌ها از دارایی شرکت باقی می‌­ماند. نسبت زیر نشان می‌­دهد که چه میزان از ارزش ویژه برای خرید سرمایه‌های ثابت هزینه شد‌ه است. پایین بود‌ن نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه، به این معنی است که بخش کمی از ارزش ویژه شرکت صرف خرید دارایی ثابت آن شد‌ه است. درنتیجه نقدینگی شرکت بالا بود‌ه و توانایی پرداخت بدهی‌های جاری خود را خواهد داشت.

فرمول این نوع از نسبت های اهرمی به صورت زیر است:

دارایی ثابت / ارزش ویژه = نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه

نسبت کل بدهی به ارزش ویژه

این نسبت وضعیت اعتباردهندگان را با سهام‌داران شرکت مقایسه می­‌کند و قدرت آنها را به یک دیگر نشان می‌­دهد. وقتی نسبت کل بدهی به ارزش ویژه کمتر باشد، شرکت مربوطه ریسک و خطرپذیری مالی کمتری خواهد داشت و وام‌دهندگان نیز از شرکت‌هایی که این نسبت در آنها پایین‌تر است استقبال بیشتری می­‌کنند.

هرچه این نسبت بالا برود، یعنی در ساختار دارایی شرکت از بدهی‌های بیشتری استفاده شد‌ه است و به همان میزان حقوق و سرمایه اعتباردهندگان نسبت به سهام‌داران بیشتر خواهد بود. اگر سهام داران شرکت بخش بیشتری از سرمایه‌های شرکت را تأمین کنند، به تناسب آن کنترل و نسبت مالکانه آنها بیشتر خواهد شد و پرداخت سود (بهره) و وام کمتری برای شرکت به دنبال خواهد داشت.

فرمول محاسبه این دسته از نسبت های اهرمی به صورت زیر است:

کل بدهی / ارزش ویژه = نسبت کل بدهی به ارزش ویژه

نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه

نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه، همان‌طور که از عنوان آن مشخص است، ارتباط بین بدهی‌های جاری شرکت را با ارزش ویژه بیان می‌کند. بدهی جاری (کوتاه مدت) شرکت از سرمایه‌های جاری آن به دست می‌آید و می‌­تواند نقدینگی شرکت را تحت تاثیر قرار دهد و در صورت افزایش این نوع بدهی (جاری) میزان نقدینگی کاهش می‌­یابد.

بدهی جاری میزان سود بالاتری در مقایسه با دیگر بدهی‌ها دارد و بالا بود‌ن بدهی جاری نسبت به ارزش ویژه قدرت اهرمی را تحت تاثیر قرار می­‌دهد و موجب کاهش آن می­‌شود. اگر این روند افزایش بدهی جاری تداوم داشتـه باشد نشان‌دهنده ضرورت مدیریت و اصلاح در ساختار دارایی شرکت است.

برای محاسبه نسبت فوق از فرمول زیر استفاده می­‌کنیم:

بدهی جاری / ارزش ویژه = نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه

نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه

نسبت فوق ارتباط میان بدهی‌های طولانی مدت که موعد پرداخت آنها از یک سال بیشتر است را با ارزش ویژه بررسی می­‌کند.

فرمول این نسبت به صورت زیر است:

بدهی طولانی مدت / ارزش ویژه = نسبت بدهی بلند مدت به ارزش ویژه

نسبت مالکانه

این نسبت میزان سرمایه‌های شرکت که مربوط به سهام‌داران است را مشخص می­‌کند و نشان‌دهنده نقش سهام‌داران در فراهم کرد‌ن سرمایه‌های شرکت است که به صورت درصدی بیان می­‌شود. بالا بود‌ن درصد نسبت مالکانه در یک شرکت نشان‌دهنده میزان پایبندی آن شرکت به تعهدهای خود است و نشان می­‌دهد از اهرم مالی در این شرکت به میزان خیلی کم استفاده شد‌ه است. پایین بود‌ن این نسبت مشخص می­‌کند که بخش زیادی از ثروت شرکت از منابع خارجی (وام و..) تأمین شد‌ه است و همچنین ریسک مالی را در پی داشتـه است.

برای محاسبه نسبت مالکانه از فرمول زیر استفاده می­‌کنیم:

ارزش ویژه /  کل دارایی‌ها = نسبت مالکانه

نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها

این نسبت اهرمی، ادعای اعتباردهندگان و سهام‌داران را ارزیابی می­‌کند و حقوق سهام‌داران را نسبت به کل اعتبارات که از منابع سرمایه خارجی تأمین شد‌ه می‌­سنجد. اگر این نسبت بالا باشد یعنی حقوق واختیارات سهام‌داران از اعتباردهندگان بیشتر است و این افزایش حقوق سهام‌داران به تناسب همه بدهی‌ها موجب می‌­شود که شرکت در مواجهه با ورشکستگی و خطرهای اقتصادی آسیب‌پذیری کمتری داشتـه باشد.

فرمول این نوع از نسبت های اهرمی به صورت زیر است:

 حقوق صاحبان سهام / کل بدهی = نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها

نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت

این نسبت نقش و همکاری سهام‌داران را در تأمین ثروت برای خرید اموال و سرمایه‌های ثابت نشان می­‌دهد. بالا بود‌ن این نسبت یعنی سهام‌داران سرمایه مالی بیشتری برای شرکت فراهم کرده‌اند. بنابراین، شرکت در شرایط مالی و اقتصادی سخت ساختار سرمایه‌ای محکم‌تری دارد.

برای محاسبه این نسبت اهرمی از فرمول زیر استفاده می­‌کنیم:

حقوق صاحبان سهام / سرمایه های ثابت = نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت