معاملات بلوکی و تاثیر آن بر بازار + راهنمای تصویری

معاملات بلوکی مفهومی ساده اما کمتر شناخته‌شده بین سرمایه‌گذاران و فعالان بازار بورس است. بسیاری از سرمایه‌گذاران با معاملات بلوکی آشنایی نداشته و هدف این نوع معامله را نمی‌دانند. به همین دلیل نیز یکی از مهم‌ترین سیگنال‌های خرید و فروش سهام را از دست می‌دهند. اما برخی دیگر با بررسی دقیق این معاملات، روندهای بازار را شناسایی کرده و با سرمایه‌گذاری صحیح، سودهای کلانی به‌دست می‌آورند.

معاملات بلوکی در واقع به خرید و فروش حجم بالای سهام در بازار گفته می‌شود که تأثیر زیادی بر قیمت و روند بازار دارد. در این مقاله از کاریزما لرنینگ، به بررسی مفهوم معاملات بلوکی خواهیم پرداخت و شرایط معاملات بلوکی سهام را بررسی خواهیم کرد.

معاملات بلوکی چیست؟

معاملات بلوکی یکی از مهم‌ترین اصطلاحات بورسی است اما متاسفانه عده زیادی با آن آشنایی ندارند. به تعداد زیادی از سهام یا اوراق مشارکت که با یک قیمت تعیین‌شده بین خریدار و فروشنده، خارج از بازار بورس یا فرابورس، معامله می‌شود، معاملات بلوکی می‌گویند. 

 این نوع معاملات، برخلاف معاملات خرد که در بازار عمومی انجام می‌شود، به صورت خصوصی بین خریدار و فروشنده و خارج از سیستم معاملاتی عادی بازار سهام صورت می‌گیرد.

برای اینکه نوسانات بزرگ ناشی از خرید و فروش‌های حجیم بر کل بازار تاثیر نگذارد، معاملات بلوکی در یک بازار جداگانه به نام «بازار معاملات بلوکی» انجام می‌شود. به عبارت دیگر، این معاملات در فضایی جدا از معاملات روزمره و خرد و توسط توسط سرمایه‌گذاران بزرگ و موسسات مالی صورت می‌گیرد. 

ویژگی‌های معاملات بلوکی

معاملات بلوکی، به عنوان یکی از روش‌های معامله سهام در حجم بالا، ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند که آن‌ها را از معاملات عادی متمایز می‌کند. در ادامه به این موضوع می‌پردازیم که چه مشخصه‌ای در معاملا‌‌ت بلو‌‌کی وجود دارد:

حداقل ارزش معاملات بلوکی

ارزش کل سهام معامله شده در هر معامله بلوکی در بازار بورس باید حداقل 2 میلیارد تومان باشد. در واقع مجموع ارزش سهامی که در یک معامله بلوکی خرید و فروش می‌شود، نمی‌تواند کمتر از 2 میلیارد تومان باشد.

حداقل حجم معاملا‌ت بلو‌کی

حجم سهام، حق تقدم سهام یا اوراق مشارکت که در یک معامله بلوکی خرید و فروش می‌شود، باید بسیار بیشتر از حجم معمولی معاملات باشد. به طور دقیق‌تر، این حجم باید برای نمادهای بورسی حداقل 50 برابر بیشترین حجم مجاز برای هر سفارش در بازار عادی باشد.

برای نمادهای فرابورسی، حداقل حجم معامله بر اساس تعداد سهام پایه شرکت تعیین می‌شود. برای شرکت‌هایی با بیش از یک میلیارد سهام پایه، حداقل حجم معامله بین 0.5 تا 1 درصد تعداد سهام پایه و برای شرکت‌هایی با کمتر از یک میلیارد سهام پایه، بین 1 تا 5 درصد تعداد سهام پایه خواهد بود.

تعیین قیمت در معاملات بلوکی

قیمت معامله در معاملا‌ت بلو‌کی بر اساس توافق بین خریدار و فروشنده تعیین می‌شود و حتما لازم نیست که با قیمت بازار همخوانی داشته باشد.

معافیت از محدودیت‌ها

مهم‌ترین مشخصه معاملات بلوکی این است که تمامی این معاملات از محدودیت‌های حجمی و قیمتی که در بازار عادی اعمال می‌شود، مستثنی هستند.

زمان معاملات بلو‌کی

ساعات شروع و پایان معا‌ملات بلو‌کی مشابه بازار عادی همان سهام است. معاملات بلوکی به صورت حراج ناپیوسته و هر 5 دقیقه یک‌بار انجام می‌شود. بدین معنی که در این نوع حراج، معامله به‌طور مستقیم بین خریدار و فروشنده صورت نمی‌گیرد، بلکه رقابت بین خریداران و فروشندگان برای کشف قیمت نهایی سهام وجود دارد. 

این روش شباهت زیادی به مکانیزم پیش‌گشایش معاملات روزانه در بازار دارد. نکته قابل توجه این است که زمان دقیق عرضه بلوک، برخلاف عرضه‌های عمده، معمولاً با اطلاع‌رسانی قبلی همراه نیست و تنها یک روز قبل از انجام معامله مشخص می‌شود.

قیمت و نوسان

دامنه نوسان قیمت در معاملات بلوکی با بازار خرد تفاوتی ندارد. قیمت مرجع در بازار بلوکی و بازار عادی یکسان است.

متوقف شدن نماد

اگر نماد معاملاتی در بازار عادی متوقف شود، در بازار بلوک نیز متوقف خواهد شد. تنها سفارش‌های محدود در بازار بلوک قابل اجرا هستند و استفاده از کد معاملاتی گروهی مجاز نیست.

 معاملات بلوکی چگونه انجام می‌شوند؟

در فرآیند انجام معاملات بلوکی، ابتدا پیشنهاد خرید یا فروش توسط کارگزار مربوطه در سامانه معاملا‌ت بلو‌کی با قیمت مشخص ثبت می‌شود. کارگزار پذیرنده پیشنهاد، قیمت ارائه‌شده را تأیید می‌کند. اگر پیشنهاد فروش به‌صورت «خارج از پایاپای» باشد، کارگزار پذیرنده می‌تواند آن را با شرایط «صرفاً خارج از پایاپای» یا «نقدی و خارج از پایاپای» قبول کند.

اگر روش تسویه پیشنهادی «صرفاً نقدی» باشد، سفارش‌های تطبیق‌یافته برای تأیید به بورس یا فرابورس ارسال می‌شوند. در صورت وجود امکان تسویه خارج از پایاپای، درخواست کارگزار پذیرنده به کارگزار پیشنهاددهنده ارسال می‌شود. در این مرحله، یکی از حالت‌های زیر ممکن است اتفاق بیفتد:

1. اگر کارگزار پیشنهاددهنده فروش تسویه خارج از پایاپای را تأیید کند، سفارش تطبیق‌یافته با عنوان تسویه خارج از پایاپای به بورس یا فرابورس ارسال می‌شود.
2. اگر کارگزار پیشنهاددهنده فروش این تسویه را تأیید نکند و کارگزار پذیرنده شرط «نقدی و خارج از پایاپای» را پذیرفته باشد، معامله با عنوان تسویه نقدی برای تأیید به بورس یا فرابورس ارسال می‌شود.
3. در صورتی که کارگزار پیشنهاددهنده تسویه خارج از پایاپای را تأیید نکند و کارگزار پذیرنده فقط شرط «صرفاً خارج از پایاپای» را قبول کرده باشد، درخواست کارگزار پذیرنده رد می‌شود و پیشنهاد فروش دوباره در سامانه معاملات بلوک ثبت می‌شود.

اگر سفارش‌های تطبیق‌یافته با قوانین و مقررات مغایرت نداشته باشند، بورس یا فرابورس معامله را تأیید کرده و سفارش‌های تطبیق‌یافته برای انجام معامله و ثبت نهایی به سامانه معاملات ارسال می‌شوند و در نماد معاملاتی مربوط به بازار بلوک ثبت می‌گردند.

تاثیر معاملات بلوکی بر قیمت سهم چگونه است؟

معاملات بلوکی به عنوان یکی از روش‌های معامله سهام در حجم بالا، می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر قیمت سهام داشته باشند. اما آیا هر معامله بلوکی به معنای افزایش قیمت سهام است؟ پاسخ به این سوال چندان ساده نیست و به عوامل مختلفی بستگی دارد.

انواع معاملات بلوکی و تأثیر آن‌ها بر قیمت سهم

معاملات بلوکی به طور کلی به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

1. حقوقی به حقوقی: در این نوع معامله، دو نهاد حقوقی (مانند شرکت‌های سرمایه‌گذاری) با هم سهام را مبادله می‌کنند. این نوع معاملات معمولاً تأثیر کمی بر قیمت بازار دارند.
2. حقیقی به حقیقی: در این نوع معامله، دو شخص حقیقی با هم سهام را مبادله می‌کنند. این نوع معاملات نیز معمولاً تأثیر محدودی بر قیمت بازار دارد.
3. حقیقی به حقوقی: در این نوع معامله، یک شخص حقیقی سهام خود را به یک نهاد حقوقی می‌فروشد. این نوع معاملات می‌تواند به دلایل مختلفی مانند نیاز به نقدینگی یا تغییر استراتژی سرمایه‌گذاری انجام شود و معمولاً تأثیر قابل توجهی بر قیمت بازار ندارد.
4. حقوقی به حقیقی: این نوع معامله، که به آن معامله بلوکی بازیگر نیز گفته می‌شود، معمولاً بیشترین تأثیر را بر قیمت سهام دارد. در این نوع معامله، یک نهاد حقوقی (بازیگر) حجم قابل توجهی از سهام را به یک یا چند شخص حقیقی می‌فروشد. این بازیگر معمولاً با هدف افزایش قیمت سهام و کسب سود بیشتر اقدام به انجام این معامله می‌کند.

تاثیر معاملات بلوکی بر شاخص کل

معاملات بلوکی، به عنوان معاملات بزرگ‌حجم، می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر شاخص کل بازار داشته باشند. گاهی اوقات، به ویژه در روزهایی که شاخص کل روند نزولی دارد، شاهد افزایش حجم معاملا‌ت بلو‌کی هستیم. این امر می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تلاش برای حمایت از شاخص یا ایجاد تعادل در بازار صورت گیرد.

اهمیت توجه به معاملا‌ت بلو‌کی

سرمایه‌گذاران باید به این نکته توجه داشته باشند که صرفاً به شاخص کل به عنوان معیاری برای سنجش وضعیت بازار اکتفا نکنند. زیرا ممکن است در برخی موارد، رشد شاخص کل بیشتر به دلیل انجام معاملات بلوکی باشد تا بهبود کلی شرایط بازار. به عبارت دیگر، شاخص کل ممکن است تصویری مثبت از بازار ارائه دهد، در حالی که در واقع بازار در شرایط نزولی قرار داشته باشد.

نحوه مشاهده معاملات بلوکی

معاملات بلوکی به عنوان یکی از ابزارهای قدرتمند تحلیل بازار، می‌توانند سرنخ‌های مهمی درباره روند آینده سهام به ما بدهند. اما این اطلاعات ارزشمند تنها زمانی به کار ما می‌آید که بتوانیم این معاملات را شناسایی کنیم. 

احتمالا این سوال را می‌پرسید که: «معاملات بلوکی را از کجا ببینیم؟» در پاسخ شما باید بگوییم که چند روش برای مشاهده و بررسی معاملا‌ت بلو‌کی سهام وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

1- امکان مشاهده معاملات بلوکی در سایت tsetmc وجود دارد. برای مشاهده لیست معاملا‌‌ت بلو‌‌کی، وارد سایت TSETMC‌ شده و از بخش دیده‌بان بازار ، نمادهایی که با عدد ۲ مشخص شده‌اند را بررسی کنید.

2- برای مشاهده لیست معاملات بلوکی نمادهای بورسی می‌توانید از سایت شرکت بورس استفاده کنید.

به این ترتیب باید پس از ورود به این سایت، گزینه اطلاعات بازار و سپس گزینه نگاهی به وضعیت بازار (روزانه) را انتخاب کنید. در این بخش، اطلاعات معاملات بلوکی بورس قابل مشاهده است.

3- برای مشاهده معاملات بلوکی در نمادهای فرابورسی نیز از طریق درگاه سامانه فرابورس و در بخش دیده‌بان، امکان مشاهده این معاملات میسر شده است.

توجه داشته باشید که برای این کار باید حتما تیک بلوک و عمده زده شود.

فیلتر معاملات بلوکی در بورس

یکی دیگر از راه‌های بررسی آمار معاملات بلوکی، استفاده از فیلتر معاملات بلوکی در سایت مدیریت فناوری بورس تهران است. این فیلتر به شما کمک می‌کند تا به سرعت نمادهای مورد نظر خود را پیدا کرده و اطلاعات بیشتری در مورد آن‌ها کسب کنید.

برای این کار ابتدا وارد سایت مدیریت فناوری بورس تهران شوید. در این سایت، بخش مخصوصی برای اعمال فیلترهای مختلف روی نمادهای بورسی وجود دارد. این بخش به شما امکان می‌دهد تا نمادها را بر اساس معیارهای مختلفی مانند حجم معاملات، قیمت، و همینطور وجود معاملا‌ت بلو‌کی فیلتر کنید.

در بخش فیلتر، کد (l18)[(l18).length-1]==’2′ که برای شناسایی نمادهای دارای معاملا‌‌ت بلو‌‌کی استفاده می‌شود را وارد کنید. این کد معمولاً به صورت یک عدد خاص (مانند عدد 2) در کنار نماد اصلی نمایش داده می‌شود. با وارد کردن این کد، لیستی از نمادهایی که در آن‌ها معاملا‌ت بلو‌کی انجام شده است، برای شما نمایش داده خواهد شد.

تفاوت معاملات بلو‌کی با معاملا‌ت کد به کد

معاملات کد به کد به این صورت انجام می‌شود که یک کد معاملاتی (مثلاً یک کد حقوقی) به طور همزمان سفارش خرید و فروش یک سهم را ثبت می‌کند. این کار معمولاً با هدف دستکاری قیمت سهم انجام می‌شود. 

برای مثال، اگر یک کد حقوقی قصد افزایش قیمت سهمی را داشته باشد، با کد حقوقی خود سفارش فروش و با کد حقیقی تحت کنترل خود سفارش خرید ثبت می‌کند. این عمل باعث افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت سهم می‌شود. سود این معامله عمدتاً به جیب کد حقیقی می‌رود. البته این فرآیند می‌تواند در جهت معکوس نیز اتفاق بیافتد.

برخلاف معا‌ملات کد به کد، در معاملا‌ت بلو‌کی، کدهای خریدار و فروشنده متفاوت هستند و معمولاً حجم بسیار بالایی از سهام جابجا می‌شود. هدف اصلی از انجام معا‌ملات بلو‌‌کی، صرفاً دستکاری قیمت نیست. گاهی اوقات شرکت‌ها برای اصلاح وضعیت مالی خود، بلوک سهام شرکت‌های زیرمجموعه را به فروش می‌رسانند.

تفاوت معاملات عمده و بلو‌کی

تفاوت اصلی بین معاملات عمده و بلوکی به حجم آن‌ها برمی‌گردد. حجم معاملات عمده بر اساس درصد معینی از کل سهام پایه شرکت تعیین می‌شود. در معاملات عمده، تنها یک حداقل حجم مشخص وجود دارد، ولی هیچ محدودیتی برای حداکثر حجم معامله اعمال نمی‌شود. همچنین، برخلاف معاملات بلوکی، این نوع معاملات مشمول دامنه نوسان نمی‌باشند.

شرایط معاملات عمده در بازار بورس

• در شرکت‌هایی با سهام پایه بیش از سه میلیارد، حجم معامله باید حداقل 1٪ از سهام پایه باشد.
• در شرکت‌هایی با سهام پایه کمتر یا برابر با سه میلیارد، حجم معامله باید حداقل 5٪ از سهام پایه باشد.

شرایط معاملات عمده در بازار فرابورس

• در شرکت‌هایی با سرمایه پایه بیش از یک میلیارد، حجم معامله باید حداقل 1٪ از سهام پایه باشد.
• در شرکت‌هایی با سرمایه پایه کمتر یا برابر با یک میلیارد، حجم معامله باید حداقل 5٪ از سهام پایه باشد.

جمع‌بندی

در این مقاله، به تعریف معاملات بلوکی و نکات آن پرداختیم. معاملا‌ت بلو‌‌کی به عنوان ابزاری موثر در جابجایی حجم بالای سهام و تأثیرگذاری بر قیمت‌ها معرفی شد. این معاملات در بازارهای خصوصی و خارج از سیستم عادی بورس انجام می‌شوند.

همچنین انواع مختلف معاملا‌ت بلو‌‌کی و تأثیرات آن‌ها بر قیمت سهام بررسی شد، به‌ویژه در مواردی که نهادهای حقوقی و حقیقی با یکدیگر مبادله می‌کنند. با شناخت دقیق این معاملات و روش‌های مشاهده و تحلیل آن‌ها، می‌توانید از استراتژی‌های بهتری برای ورود به بازار استفاده کرده و روندهای آتی را بهتر پیش‌بینی کنید.

سوالات متداول