سهام جایزه چیست؟ رمزگشایی از رازهای این جایزه جذاب در بورس!

سهام جایزه همواره یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در بازار بورس بوده است. زیرا برخی از افراد آن را فرصتی طلایی برای افزایش ثروت و برخی دیگر، دامی برای فریب سرمایه‌گذاران می‌دانند. اما واقعا سهام جایزه چیست؟ چه مزایا و معایبی دارد و سرمایه‌گذاران در مواجهه با آن باید چه رویکردی داشته باشند؟

در این مقاله از کاریزما لرنینگ، به بررسی موشکافانه مزایا و معایب سهام جایزه، روش دریافت و استفاده از سهام جایزه و نکات کلیدی آن خواهیم پرداخت. بنابراین در ادامه این مقاله همراه ما باشید تا با با سهام جایزه آشنا شوید.

سهام جایزه در بورس چیست؟

سهام جایزه، نوعی از سهام است که شرکت‌ها بدون هیچ هزینه‌ای، در اختیار سهامداران فعلی خود قرار می‌دهند. این سهام اضافی بر اساس تعداد سهامی که سهامداران در حال حاضر در اختیار دارند، توزیع می‌شود. به بیان ساده‌تر، اگر شما تعدادی سهام از یک شرکت داشته باشید و آن شرکت تصمیم بگیرد سهام جایزه صادر کند، سهام جایزه‌ای که به شما تخصیص پیدا می‌کند، بر اساس تعداد سهامی است که مالکیت آن را بر عهده دارید.

دلیل انتشار سهام جایزه چیست؟

برای پاسخ به این سوال و بررسی دلیل انتشار سهام جایزه، ابتدا باید با مفهوم افزایش سرمایه آشنا شویم. می‌دانیم که شرکت‌ها برای رشد و سودآوری بیشتر، به پول نیاز دارند. یکی از راه‌های تامین این پول، افزایش سرمایه است. در این روش، شرکت سهام جدیدی منتشر می‌کند و به سهامداران فعلی یا افراد جدید می‌فروشد. با این کار، پول جدیدی وارد شرکت می‌شود و شرکت می‌تواند از آن برای سرمایه‌گذاری، خرید تجهیزات جدید، گسترش فعالیت‌های خود و… استفاده کند. اگر نمی‌دانید افزایش سرمایه چیست، حتما مقاله زیر را مطالعه کنید:

افزایش سرمایه به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

• تجدید ارزیابی دارایی‌ها

در روش افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی، شرکت ارزش دارایی‌های خود مانند زمین، ساختمان و ماشین‌آلات را به روز می‌کند. بسیاری از شرکت‌ها و کارخانه‌جات دارای ملک، زمین، تجهیزات و ابزارآلاتی هستند کا با گذشت زمان و در اثر تورم، ارزششان بیشتر می‌شود. بنابراین شرکت با به‌روزرسانی ارزش دارایی‌های ثابت خود در ترازنامه، از مازاد ارزش آن‌ها برای افزایش سرمایه استفاده می‌کند.

• آورده نقدی و مطالبات حال شد‌ه سهامداران

در فرآیند افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شد‌ه سهامداران، شرکت اوراقی به نام حق تقدم سهام منتشر می‌کند و به سهامداران فعلی خود ارائه می‌دهد. سهامداران می‌توانند با استفاده از حق تقدم سهام، اقدام به خرید سهام جدید شرکت کنند. مدت زمان مجاز برای خرید و فروش حق تقدم سهام، معمولاً دو ماه است که به آن مهلت پذیره‌نویسی گفته می‌شود.

• صرف سهام

صرف سهام به تفاوت قیمت فروش هر سهم با ارزش اسمی آن در یک شرکت سهامی اشاره دارد. در روش افزایش سرمایه از محل صرف سهام، هدف شرکت تامین مالی از طریق فروش سهام جدید با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی آن‌ها است.

• سود انباشته

در پایان هر سال مالی، شرکت‌ها بخشی از سود خود را به عنوان سود انباشته در صورت‌های مالی خود نگه می‌دارند. این سود انباشته می‌تواند برای اهداف مختلفی از جمله پرداخت سود سهام به سهامداران، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید، یا بازپرداخت بدهی‌ها استفاده شود.

یکی از روش‌های استفاده از سود انباشته، افزایش سرمایه از محل سود انباشته است. در این روش، شرکت از سود انباشته خود برای انتشار سهام جدید به صورت رایگان به سهامداران فعلی استفاده می‌کند. این سهام جدید به عنوان سهام جایزه شناخته می‌شود.

سهام جایزه نتیجه کدام یک از روش‌های افزایش سرمایه است؟

در دو روش افزایش سرمایه از محل سود انباشته و تجدید ارزیابی دارایی‌ها، شرکت به سهامداران خود، سهام جدید به صورت رایگان نخصیص می‌دهد. به این سهام جدید سهام جایزه گفته می‌شود.

نکته قابل توجه این است که سهام جایزه می‌تواند از طریق روش افزایش سرمایه از محل صرف سهام نیز به سهامداران فعلی واگذار شود. با این حال، استفاده از روش افزایش سرمایه از محل صرف سهام برای اعطای سهام جایزه در کشور ما کمتر رایج است. بلکه سهام جایزه از محل سود انباشته و سهام جایزه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها متداول‌تر است.

سهام جایزه به چه کسانی تعلق میگیرد​؟

همان‌طور که گفتیم، اگر شرکتی افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا تجدید ارزیابی دارایی‌ها داشته باشد، به سهام‌داران خود، سهام جایزه تحصیص خواهد داد. اما توجه داشته باشید که سهام جایزه تنها به سهامدارانی تعلق می‌گیرد که در تاریخ برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده مبنی بر تصویب افزایش سرمایه، سهام آن شرکت را در پرتفوی خود داشته باشند. بنابراین افرادی که سهام خود را پیش از برگزاری این مجمع به فروش برسانند، سهام جایزه دریافت نخواهند کرد.

همچنین تعداد سهام جایزه که به هر سهامدار تعلق می‌گیرد، با توجه به درصد افزایش سرمایه شرکت و نسبت مالکیت هر سهامدار در شرکت محاسبه می‌شود. برای مثال، فرض کنید شما دارای سهام شرکتی هستید که قصد افزایش سرمایه 100 درصدی از محل سود انباشته داشته باشد و شما در تاریخ برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده این شرکت برای افزایش سرمایه آن، مالک 200 سهم از آن شرکت بوده‌اید. بنابراین در صورا طی شدن فرآیند افزایش سرمایه این شرکت، به شما 200 سهام جایزه تعلق خواهد گرفت.

سهام جایزه را چگونه دریافت کنیم؟

اگر شرایط لازم برای دریافت سهام جایزه را داشته باشید، یعنی در زمان برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده برای تصویب تصمیم افزایش سرمایه شرکت مدنظر، سهام‌دار بوده باشید، سهام جایزه پس از طی شدن فرآیند افزایش سرمایه از جانب شرکت مربوطه به شما تخصیص داده خواهد شد و برای دریافت آن نیازی به اقدامی از سمت شما نخواهد بود. توجه داشته باشید که فرآیندهای افزایش سرمایه کمی زمان‌بر هستند.

چگونه سهام جایزه را به پرتفو اضافه کنیم؟

بعد از افزایش سرمایه، سهام جایزه به تعداد سهام شما اضافه می‌شود، اما در پرتفوی (سبد سهام) شما قرار نمی‌گیرد و نمی‌توانید آن را معامله کنید. مدت زمانی که طول می‌کشد تا سهام جایزه به پرتفوی شما اضافه شود، به میزان افزایش سرمایه بستگی دارد. به طور کلی، دو حالت زیر ممکن است رخ دهد:

1. افزایش سرمایه کمتر از ۲۰۰ درصد باشد: در این حالت، حداکثر دو روز کاری بعد از اعلام تصمیمات مجمع، نماد سهم دوباره باز و قابل معامله می‌شود، اما سهام جایزه تا زمانی که فرایند ثبت افزایش سرمایه کامل نشود، به پرتفوی شما اضافه نمی‌شود. این فرایند ممکن است چند ماه زمان‌بر باشد.
2. افزایش سرمایه بیشتر از ۲۰۰ درصد باشد: در این حالت، نماد سهم تا زمانی که آگهی ثبت افزایش سرمایه منتشر نشود، باز نمی‌شود. بنابراین، نه سهام عادی و نه سهام جایزه قابل معامله نیستند. پس از ثبت آگهی، سهام عادی و سهام جایزه به پرتفوی شما اضافه شد‌ه و قابل معامله می‌شوند. این فرایند نیز معمولا زمان‌بر است.

اگر قصد دارید بعد از مجمع، سهام خود را به فروش برسانید، توصیه می‌شود حداقل یک سهم را در پرتفوی خود نگه دارید تا پس از انتظار آگهی ثبت افزایش سرمایه شرکت مد نظر در سایت کدال، و تبدیل سهام جایزه شما به سهام عادی، این سهم به‌صورت خودکار به پرتفوی سچرده‌گذاری شما اضافه شود. در غیر این صورت، برای دریافت سهام جایزه خود و انتقال آن به پرتفوی سپرده‌گذاری، باید در سامانه معاملاتی، برای نماد مد نظر، در خواست تغییر کارگزار ناظر ثبت نمایید.

نحوه محاسبه قیمت سهام جایزه چیست؟

پس از افزایش سرمایه و اعطای سهام جایزه به سهامداران، قیمت هر سهم به منظور حفظ ارزش دارایی آن‌ها، تعدیل می‌شود. در واقع، تعداد سهام هر سهامدار افزایش می‌یابد و قیمت هر سهم به نسبت کاهش می‌یابد تا ارزش کل سهام آن‌ها ثابت بماند. فرمول محاسبه قیمت جدید هر سهم به‌صورت زیر است:

به عنوان مثال فرض کنید قیمت سهم قبل از افزایش سرمایه 1000 تومان باشد و شرکت 50% افزایش سرمایه از محل سود انباشته داشته باشد. همچنین فرض کنید هر سهامدار قبل از افزایش سرمایه 100 سهم داشته باشد.در این صورت، قیمت سهم تعدیل شد‌ه و تعداد سهام جدید هر سهامدار به شرح زیر خواهد بود:

667 تومان = (1 + 100 / 50) / 1000 تومان : قیمت سهم تعدیل شد‌ه

150 سهم = 100 * (1 + (100 / 50)) : تعداد سهام جدید سهامدار

چگونه سهام جایزه را بفروشیم؟

پس از طی شدن فرآیند افزایش سرمایه و انتشار آگهی ثبت افزایش سرمایه شرکت مد نظر در سایت کدال، تبدیل سهام جایزه به عادی انجام می‌شود و به تعداد سهام جایزه‌ای که دریافت کرده‌اید، سهام عادی به پرتفوی سپرده‌گذاری شما اضافه خواهد شد. در این زمان می‌توانید سهامی که به شما تعلق گرفته را مانند سهم‌های دیگرتان به فروش برسانید. نحوه فروش سهام جایزه تفاوتی به سهام عادی نخواهد داشت.

جمع‌بندی مقاله سهام جایزه چیست؟

در این مقاله به موضوع سهام جایزه پرداختیم و به این سوال پاسخ دادیم که سهام جایزه چیست؟ و برای پاسخ به این سوال، افزایش سرمایه و روش‌های آن را بررسی کردیم. در دو روش افزایش سرمایه از محل سود انباشته و تجدید ارزیابی دارایی‌ها، شرکت به سهامداران خود، سهام جدید به صورت رایگان نخصیص می‌دهد. به این سهام جدید سهام جایزه گفته می‌شود.

البته سهام جایزه تنها به سهامدارانی تعلق می‌گیرد که در تاریخ برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده مبنی بر تصویب افزایش سرمایه، سهام آن شرکت را در پرتفوی خود داشته باشند. بنابراین افرادی که سهام خود را پیش از برگزاری این مجمع به فروش برسانند، سهام جایزه دریافت نخواهند کرد. همچنین تعداد سهام جایزه‌ای که به هر سهام‌دار تعلق می‌گیرد، بر اساس درصد افزایش سرمایه و تعداد سهام آن فرد خواهد بود.

پس از تصویب افزایش سرمایه، سهام جایزه به تمامی سهامدارانی که در زمان برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده، سهام‌دار بوده‌اند تعلق می‌‌گیرد؛ اما این سهام، پس از اتمام فرآیند افزایش سرمایه و انتشار آگهی ثبت افزایش سرمایه در سایت کدال، قابل معامله خواهد شد.

همچنین توجه داشته باشید که پس از افزایش سرمایه و اعطای سهام جایزه به سهامداران، قیمت هر سهم به منظور حفظ ارزش دارایی آن‌ها، تعدیل می‌شود. در واقع، تعداد سهام هر سهامدار افزایش می‌یابد و قیمت هر سهم به نسبت کاهش می‌یابد تا ارزش کل سهام آن‌ها ثابت بماند.

 

سوالات متداول