تفاوت اوراق قرضه با سهام | 7 تفاوت کلیدی در سرمایه‌گذاری

وقتی صحبت از سرمایه‌گذاری یا تأمین مالی شرکت‌ها می‌شود، معمولاً دو ابزار مهم با نام‌های سهام و اوراق قرضه مطرح هستند. اگر نمی‌دانید کدام یک برای سرمایه‌گذاری مناسب‌تر است یا دقیقاً تفاوت اوراق قرضه با سهام چیست، این مقاله از کاریزما لرنینگ برای شماست. در ادامه، با زبانی ساده و روشن، تفاوت سهام و اوراق قرضه را بررسی می‌کنیم پس با ما همراه باشید.

تعریف سهام و اوراق قرضه

اوراق قرضه و سهام، هر دو از روش‌هایی هستند که شرکت‌ها از طریق آن‌ها سرمایه مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند. اما تفاوت بین اوراق قرضه و سهام وجود دارد که اگر قصد سرمایه‌گذاری دارید یا می‌خواهید درک بهتری از روش‌های تأمین مالی شرکت‌ها داشته باشید، باید بدانید.

سهام، نوعی مالکیت در شرکت است. یعنی وقتی شما سهام یک شرکت را خریداری می‌کنید، در واقع بخشی از مالکیت آن شرکت را به دست می‌آورید و از حقوقی مانند حق رأی در مجامع عمومی برخوردار می‌شوید. اگر شرکت سود کند، ممکن است بخشی از سود به شما پرداخت شود (به این سود، سود نقدی یا سود تقسیمی می‌گویند) و اگر ارزش شرکت بالا برود، ارزش سهام شما هم بیشتر می‌شود.

اما خرید اوراق قرضه به معنای وام دادن به شرکت است. زمانی که شما اوراق قرضه می‌خرید، در واقع به شرکت یا سازمانی که آن را منتشر کرده، پول قرض می‌دهید و آن‌ها متعهد می‌شوند در بازه‌های زمانی مشخص، مبلغی به عنوان سود به شما پرداخت کنند و در تاریخ سررسید، اصل پول شما را بازگردانند.

تفاوت اوراق قرضه و سهام چیست؟

شاید در نگاه اول فکر کنید که خرید سهام و خرید اوراق قرضه، به عنوان دو راه مشابه برای سرمایه‌گذاری تلقی می‌شوند؛ اما در واقعیت، تفاوت اوراق قرضه با سهام بسیار گسترده است؛ به‌طوری که ساختار و کارکرد آن‌ها کاملاً تفاوت دارد. در این بخش به‌صورت دقیق‌تر و کامل‌تر به بیان تفاوت بین سهام و اوراق قرضه می‌پردازیم.

1. نوع مالکیت و جایگاه حقوقی سرمایه‌گذار

اولین تفاوت سهام و اوراق قرضه جایگاه حقوقی سرمایه‌گذاران این دو ابزار است. خریدار سهام در واقع مالک بخشی از شرکت می‌شود. به همین دلیل، سهام‌دار شریک شرکت به حساب می‌آید و سود و زیان‌های شرکت مستقیماً بر او اثر می‌گذارد. به بیان دیگر، سهام‌دار با پیشرفت شرکت سود می‌برد و در صورت ضرر، متضرر می‌شود. اما دارنده اوراق قرضه مالک شرکت نیست، بلکه صرفاً به شرکت یا سازمانی که این اوراق را منتشر کرده، پول قرض داده است. او نقش طلبکار را دارد، به این معنی که از نظر قانونی نسبت به سهام‌دار در جایگاه بالاتری قرار می‌گیرد، اما هیچ بخشی از مالکیت یا مدیریت شرکت را در اختیار ندارد.

2. حق رأی و مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها

سهام‌داران دارای حق رأی در مجامع عمومی شرکت هستند. آن‌ها می‌توانند درباره موضوعاتی مانند انتخاب اعضای هیئت‌مدیره، تقسیم سود، افزایش سرمایه و غیره اظهار نظر کنند و رأی بدهند. این موضوع یک فرق اوراق قرضه با سهام است. زیرا دارندگان دارندگان اوراق قرضه حق رأی ندارند و در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی یا استراتژیک شرکت دخیل نیستند. درواقع نقش آن‌ها محدود به دریافت سود و بازپرداخت اصل پول در سررسید است.

3. نحوه دریافت سود و بازدهی سرمایه

بازدهی سهام به طور معمول از طریق بالا رفتن قیمت سهم در بازار (سود سرمایه‌ای) و از طریق سود نقدی که ممکن است شرکت در صورت سوددهی و با تصمیم مدیران خود، بین سهام‌داران تقسیم کند، به دست می‌آید. توجه داشته باشید که پرداخت سود قطعی نیست و به عملکرد مالی شرکت بستگی دارد.

سود اوراق قرضه معمولاً به صورت دوره‌ای و با یک نرخ ثابت پرداخت می‌شود. به این سود «بهره» می‌گویند و شرکت موظف است آن را تحت هر شرایطی پرداخت کند،. در پایان مدت زمان اوراق قرضه نیز، مبلغ اصلی سرمایه‌گذاری شده (ارزش اسمی اوراق) به سرمایه‌گذار بازگردانده می‌شود.

4. سطح ریسک سرمایه‌گذاری

سهام دارای ریسک بیشتری نسبت به اوراق قرضه است؛ زیرا قیمت سهام تحت تأثیر عوامل زیادی از جمله وضعیت مالی شرکت، شرایط اقتصاد کلان، نرخ بهره، تغییرات سیاسی و غیره قرار دارد. به همین دلیل، ممکن است سرمایه‌گذار نه‌تنها سودی نبرد، بلکه بخشی از سرمایه خود را نیز از دست بدهد.

در حالی که اوراق قرضه ریسک کمتری دارد؛ به ویژه اگر ناشر آن دولت یا شرکت‌های معتبر با رتبه اعتباری بالا باشد. با این حال، اوراق قرضه هم بدون ریسک نیستند و در صورت ورشکستگی یا ناتوانی ناشر در بازپرداخت، سرمایه‌گذار ممکن است متضرر شود.

5. اولویت در پرداخت در صورت ورشکستگی شرکت

از دید بسیاری از افراد، مهم‌ترین فرق بین اوراق قرضه و سهام اولویت در پرداخت مطالبات است. در زمان ورشکستگی شرکت، ابتدا بدهی‌های شرکت به طلبکاران و دارندگان اوراق قرضه پرداخت می‌شود. اگر پس از پرداخت بدهی، سرمایه‌ای باقی بماند، حقوق سهام‌داران پرداخت می‌شود. اما در عمل، سهام‌داران آخرین اولویت هستند و معمولاً در صورت انحلال شرکت، چیزی نصیبشان نمی‌شود.

6. سررسید و نقدشوندگی

سهام هیچ تاریخ سررسیدی ندارد و سرمایه‌گذار می‌تواند به شرط وجود خریدار، در هر زمان سهام خود را در بازار بفروشد. اما اوراق قرضه دارای تاریخ سررسید مشخصی است. اگر سرمایه‌گذار بخواهد زودتر از موعد پول خود را برداشت کند، باید اوراق را در بازار ثانویه بفروشد که ممکن است با قیمت کمتر یا بیشتر از ارزش اسمی انجام شود.

7. نوسانات قیمت

قیمت سهام می‌تواند با نوسانات زیادی همراه باشد. به‌صورتی که ممکن است در مدت کوتاهی به‌طور قابل توجهی بالا یا پایین برود. این نوسانات برای برخی افراد فرصتی برای کسب سود هستند و برای برخی دیگر نگرانی و ریسک به همراه دارند.

قیمت اوراق قرضه معمولاً ثبات بیشتری دارد، به‌ویژه اگر سرمایه‌گذار آن را تا زمان سررسید نگه دارد. با این حال، اگر نرخ بهره در بازار افزایش پیدا کند، ارزش اوراقی که نرخ بهره کمتری دارند ممکن است کاهش یابد.

انتخاب بین سهام و اوراق قرضه برای سرمایه گذاری چگونه است؟

برای انتخاب بین سهام و اوراق قرضه باید علاوه بر در نظر گرفتن تفاوت اوراق قرضه با سهام، به شرایط مالی، هدف سرمایه‌گذاری و میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار نیز توجه شود. به‌طور کلی، سهام مناسب افرادی است که ریسک‌پذیر هستند و قصد کسب بازدهی بالاتر در بلندمدت را دارند. 

در مقابل، اوراق قرضه گزینه‌ای مناسب برای کسانی است که به‌دنبال درآمدی ثابت، مطمئن و با ریسک کمتر هستند. این اوراق سود مشخصی دارند و اگر تا زمان سررسید نگهداری شوند، نوسان قیمتی کمی خواهند داشت.

با توجه به تفاوت اوراق قرضه با سهام، بسیاری از کارشناسان مالی توصیه می‌کنند که برای کاهش ریسک و افزایش تعادل در سبد سرمایه‌گذاری، ترکیبی از هر دو ابزار استفاده شود. این ترکیب باعث می‌شود بخشی از سرمایه در معرض رشد بلندمدت قرار بگیرد و بخشی دیگر درآمدی پایدار و قابل پیش‌بینی فراهم کند. به‌این‌ترتیب، سرمایه‌گذار می‌تواند در برابر نوسانات بازار، انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشد و اهداف مالی خود را با آرامش بیشتری دنبال کند.

نتیجه‌گیری برای تفاوت اوراق قرضه با سهام

درک فرق بین اوراق قرضه و سهام برای اتخاذ تصمیمات سرمایه‌گذاری آگاهانه ضروری است. سهام نمایانگر مالکیت و پتانسیل بازدهی بالاتر با ریسک بیشتر است، در حالی که اوراق قرضه ابزار بدهی با درآمد ثابت و ریسک کمتر محسوب می‌شود. با توجه به اهداف مالی و میزان تحمل ریسک، سرمایه‌گذاران می‌توانند انتخاب مناسبی بین این دو ابزار داشته باشند یا از ترکیب آن‌ها برای بهینه‌سازی سبد سرمایه‌گذاری خود استفاده کنند.​ اگر شما نیز تفاوتی بین سهام و اوراق قرضه می‌بینید که در این مقاله آورده نشده است، در کامنت‌های مقاله مطرح کنید.

سوالات متداول