اوراق خزانه (اخزا) چیست؟ + نحوه معامله اسناد خزانه اسلامی
اوراق خزانه زیرمجموعه اوراق قرضه است که در ایران به عنوان اوراق خزانه اسلامی اخزا شناخته میشود. در این مطلب از کاریزما لرنینگ به خرید اوراق خزانه در بورس پرداختیم و محاسبه کارمزد خرید و فروش اوراق خزانه را به طور کامل توضیح دادیم. در ادامه با ما همراه باشید.
اوراق خزانه چیست؟
اسناد خزانه، نوعی اوراق بهادار و اوراق قرضه کوتاه مدت بدون تقسیم سود است كه نشان دهنده تعهد دولت به بازپرداخت مبلغ اسمی آنها در آينده است و این اوراق بانام منتشر می‌شوند. هدف اصلی دولتها از انتشار اوراق خزانه، پرداخت و تسویه بدهیها، كنترل نقدينگی بازار، اجرای سياستهای پولی، تأمين كسری بودجه و مديريت بازار به پیمانکاران است. اسناد خزانه با مبلغ اسمی مشخص، در تاریخ سررسید معین به طلبکاران و پیمانکاران پروژه‌های دولتی داده میشود.
اوراق خزانه اسلامی اخزا چیست؟
اسناد خزانه اسلامی نوعی اوراق بهادار است که دولت برای تسویه بدهی‌های خود بابت طرح‌های تملک دارایی‌های سرمايه‌ای با قيمت اسمی و سررسيد معين به طلبكاران غيردولتی واگذار می‌کند. در دنيا این اوراق توسط دولت با قیمتی كمتر از قيمت اسمی به خريداران فروختـه و از نقدینگی حاصل از فروش، بدهي‌های دولت پرداخت میشود. از آنجا که اوراق قرضه مبتنی بر قرض با بهره است، از دیدگاه اسلام ربا محسوب شده و حرام است. اخزا در ایران به علت همین مشکلات فقهی صادر و به شکل مستقيم به طلبكاران غيردولتی واگذار میشود. اخزا مهمترین ابزار، جهت اعمال سياستهای پولی دولت است. نقدینگی این اوراق بسیار بالاست و دارنده آن میتواند در فرابورس اقدام به فروش آن کند.
ویژگی اوراق اخزا
از مزایا و معایب اوراق اخزا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سررسید اخزا کمتر از یک سال (4، 13، 26 و 52 هفته) است.
- ریسک خرید و فروش آن نزدیک به صفر است.
- نقدشوندگی بالایی دارد و در فرابورس قابل معامله است.
- در این اسناد سود دوره‌ای تعلق نمی‌گیرد.
- اسناد خزانه اوراق بهاداری هستند که بانام منتشر میشود.
- این اوراق به سیاست‌های پولی دولت جهت جلوگیری از تورم کمک می‌کند.
- اوراق اخزا معاف از مالیات هستند.
- به حفظ استقلال کشور با استفاده از تامین مالی داخلی کمک می‌کند.
چرا اسناد خزانه اسلامي بدون ريسك هستند؟
بزرگترین دغدغه و ترس سرمایه‌گذاران، عدم تعهد پرداخت، در زمان سررسید است. دولت برای رفع این نگرانی، به بدهیها اولویتی هم اندازه حقوق و مزایای کارمندان خود می‌دهد و نام بدهی ممتاز به آن می‌دهد. خزانه داری كشور نيز متعهد میشود پرداخت مبلغ اسمی اسناد خزانه اسلامی را در سررسید اوراق پرداخت کند. اين قرارداد به اعتبار امضا وزير امور اقتصاد و دارایی کشور است؛ به همین علت اوراق خزانه اسلامی اخزا، ريسک نکول ندارد.
آیا اوراق اخزا ریسک نقد شوندگی دارند؟
یکی از بزرگترین مزایای صدور اوراق خزانه در بورس، افزایش نقدینگی برای دارندگان اين اوراق است؛ زیرا به دليل وجود بازار بزرگ فرابورس با نقدشوندگی بالا، دارندگان اين اوراق می‌توانند در هر زمان نسبت به فروش اوراق خود در بازار اقدام کنند. به این نکته توجه کنید که حجم معاملات در فرابورس روزانه به بیش از 2 هزار میلیارد ریال در روز میرسد.
چگونه اوراق خزانه بخریم؟
همانطور که پیشتر اشاره شد این اوراق تنها در فرابورس قابل معامله هستند. برای خرید و فروش این اوراق با قیمت روز آن، می‌توان در یکی از کارگزاری‌های معتبر اقدام به معامله کرد. جهت خرید نماد اخزا می‌توان آن را در سامانه معاملاتی کارگزاری‌ها جست‌وجو کرد.
اولین قدم برای خرید اوراق خزانه در کارگزاری‌های مجاز، دریافت کد بورسی از سامانه سجام است. برای دریافت کد بورسی دکمه زیر را کلیک کنید.
برای مشاهده لیست نماد اوراق خزانه به سایت tsetmc.com مراجعه و “اخزا” را جستجو کرد. نماد اخزا با ارقامی در مقابل آن قابل مشاهده است که این ارقام بیانگر تاریخ سررسید آنهاست. به عنوان مثال در سایت نماد «اخزا 991025» نشانگر آن است که زمان سررسید این اوراق تاریخ 99/10/25 است.
اسناد اخزا چگونه منتشر می شوند؟
وزارت اقتصاد و دارایی به نمايندگی از دولت، اوراق اخزا را منتشر می‌کند. بعد از احراز هویت و دریافت اطلاعات توسط بانک، لیست پیمانکاران به فرابورس منتقل میشود. حداکثر بعد از 10 روز کاری، اطلاعات در سامانه معاملات ثبت میشود. این اوراق به صورت الكترونيكی صادر و در سامانه‌های معاملاتی بازار سرمايه به پيمانكاران ارائه میشود.
عرضه اولیه اوراق بهادار در بازار اولیه فرابورس به دو روش انجام میشود:
- ثبت سفارش (بوک بیلدینگ): در این روش قیمت توسط خریدارن به صورت نزولی انجام می‌گیرد. در طول این فرآیند، حداقل باید 80 درصد از اوراق عرضه شده به فروش برسد.
- حراج: در این مدل، قیمت پایه اعلام میشود و خریداران براساس رقابت، به قیمت نهایی می‌رسند. اوراق خزانه عامل اصلی تعیین کننده قیمت، نرخ سود مورد انتظار اوراق است.
ماهنامه دیدگاه بازار کاریزما جهت ارائه گزارشی جامع از وضعیت اقتصادی کشور، بازار سهام و بازار بدهی، به صورت ماهانه منتشر میشود. برای مطالعه بیشتر پیرامون اوراق خزانه(اخزا) می‌توانید گزارش ماهنامه دیدگاه بازار کاریزما را مطالعه کنید.
دانلود ماهنامه دیدگاه بازار کاریزما
سود اوراق خزانه چقدر است؟
در بازار فرابورس ایران هر اوراق اخزا، قیمت اسمی 100 هزار تومان دارد. با در نظر گرفتـن دو عامل موثر نرخ سود و مدت زمان سررسید می‌توان قیمت اوراق بهادار را مشخص کرد. از آن جایی که قیمت روز اخزا، به مدت زمان سررسید وابستـه است، میزان بازدهی مورد انتظار از آن متفاوت است. به این نکته توجه کنید میزان کارمزد خرید و فروش اوراق خزانه 0.07 است.
برای محاسبه نرخ تنزیل اوراق خزانه اسلامی، باید مبلغ اسمی اوراق را با در نظر گرفتـن زمان باقی مانده تا سررسید و نرخ قابل پیشبینی، تنزیل کرد. فرمول زیر نشان دهنده قیمت فعلی این اسناد است:
نرخ سود تا زمان سررسید (YTM)، میزان بازدهی در صورت خرید یک اوراق و نگهداری آن تا سررسید به خریدار را نشان می‌دهد. منظور از بازدهی، اختلاف قیمت خرید در هنگام صدور اوراق و قیمت روز آن به هنگام فروش است.
فرمول زیر نحوه محاسبه بازدهی اخزا تا زمان سررسید را نشان می‌دهد:
سخن پایانی اسناد اخزا
در این مطلب به ویژگی‌ها و نحوه خرید این اوراق پرداختیم. اسناد خزانه اسلامی به منظور تنظیم میران نقدینگی در خزانهکشور منتشر میشود. این اوراق با توجه به ضمانت وزارت اقتصاد و دارایی در بازپرداخت مبلغ اسمی در موعد مقرر، کاملا بدون ریسک نکول صادر میشود. این اوراق در فرابورس قابل معامله هستند به همین علت نقدشوندگی بسیار بالایی دارند.
سوالات متداول
هنگام انتشار هر اوراق خزانهای میزان سود آن نیز منتشر میشود و هر اوراقی امکان دارد میزان سود متفاوتی داشته باشد.
برای مشاهده لیست نماد اوراق خزانه به سایت tsetmc.com مراجعه و “اخزا” را جستجو کرد.
این اوراق تنها در فرابورس قابل معامله هستند. برای خرید و فروش این اوراق با قیمت روز آن، می‌توان در یکی از کارگزاری‌های معتبر اقدام به معامله کرد.
هدف اصلی دولتها از انتشار اوراق خزانه، پرداخت و تسویه بدهیها، كنترل نقدينگی بازار، اجرای سياستهای پولی، تأمين كسری بودجه و مديريت بازار به پیمانکاران است.
31 دیدگاه برای این مطلب
آخر متوجه میزان سود ا خزا نشدم حدودا مقدار ثابتش را که چقدر میشه
سلام ناصر عزیز
سود اوراق اخزا از تفاوت قیمت خرید و ارزش اسمی در سررسید به دست می‌آید. مثلا اگر اوراق ۱۰۰ هزار تومانی را ۸۵ هزار تومان بخرید، سود شما ۱۵ هزار تومان خواهد بود (حدود ۱۷.۶٪ سالانه). نرخ سود متغیر است و به شرایط بازار بستگی دارد.
با سلام
احتراما آیا امکان انتقال اوراق خزانه اسلامی بدون فروختن در بورس به شخص حقوقی دیگر امکان پذیر می باشد؟
سلام مجتبی عزیز
خیر؛ انتقال اوراق خزانه اسلامی به شخص حقوقی دیگر بدون فروش در بازار فرابورس امکان‌پذیر نیست. این اوراق تنها از طریق معاملات در فرابورس قابل انتقال هستند.
بسیار عالی
سلام دوست عزیز
خوشحالیم که مطلب ما برای شما مفید بوده 🌷
اگر سوالی در این‌باره داشتید در خدمتیم.
سلام بنده حدود 50000 سهم اوراق خزانه اسلامی دارم که در پروفایل سایت ذینفعان من وحود دارد چگونه تقاضای فروش انها در کارگزاری کاریزما باید ثبت کنم؟
سلام دوست عزیز
ابتدا وارد کارگزرای کاریزما شوید و در آن ثبت نام کنید. از طریق سامانه معاملاتی کاریزما می‌توانید در قسمت تغییر کارگزاری ناظر، کارگزاری خودتون رو به کاریزما تغییر بدید. بعد از حداکثر 2 روز کاری شما میتونید فروش اوراق اخزا خود را ثبت کنید. حداکثر تا 48 ساعت بعد به حساب شما واریز میشود.
فعلا نظری ندارم
سلام ، امسال خواستیم با اخزا 213 تاریخ انقضا1405/10/21 خودر بخریم با حفظ قدرت خرید 20.5% قیمت نقدی هر دستگاه خودرو 19539934614 ریال هست تعداد برگ اخزایی که برای هردستگاه پرداخت کردیم 2960 برگ بوده البته محاسباتم به این شکل بود
920روز*20.5/365(0561/) = 51/612
19539934614*51/612%= 10084951053(حفظ قدرت خرید) که باجمع این مبلغ با مبلغ نقدی رقم جدید با اخزا می شود29626448862 ریال
حالا: 1 – آیا محاسبه من درست بوده؟
2- شرکت فروشنده اذعان میکنه که همین الان اوراق رو میره فرابورس میفروشه که سرمایه درگردشش جبران بشه ولی با توجه به اینکه تعداد برگه اخزا که 29626 برگ هست و قیمت روز اخزا 213 که حدودا 535000ریال هست قیمت نقدی 15850150141ریال می شود که حدوددا 3689784473 ریال زیان شرکت می شود که قطعا شرکت وارد همچین معامله ای نمی شود که از قیمت نقدی ضرر کند اولا بفرمایید نکته این مطلب کجاست ثانیااگر شرکت اوراق را تا سررسید نگه دارد نسبت به فروش نقدی آیا برای او سود آور هست یا خیر؟
ببخشید سوالم خیلی طولانی شد ممنونم از وقتی که اختصاص میفرمایید
سلام مهدی عزیز
محاسبات شما تقریباً درست است، اما برای خرید خودرو با اخزا ۲۱۳، حدود ۲۹,۶۲۵ برگه نیاز است. اگر شرکت فروشنده اوراق را بلافاصله در فرابورس بفروشد، دچار زیان میشود، اما اگر تا سررسید نگه دارد، سود خواهد کرد.
سلام
اگر پولی که به اوراق خزانه اسلامی واریز میشود بر مبنای قرض باشد آیا سودش ربا محسوب نمیشود؟
سلام علی عزیز
خیر، سود اوراق خزانه اسلامی ربا محسوب نمیشود، زیرا این اوراق بر مبنای قراردادهای شرعی مانند بیع دین یا سلف طراحی شده‌اند و نه بر اساس قرض ربوی. در این نوع اوراق، سود ناشی از معاملات مشروع و تاییدشده توسط فقه اسلامی است و نه از قرض با بهره.
سلام اگه ما اوراق اخزا خریداری کنیم سود ماهیانه به ما پرداخت میکنن؟ اون پرداخت سود به چه شکل است ؟ میزان سود این صندوق درامد ثابت چه مقدار میباشد ؟ آیا تیم پشتیبانی دارند ک با انها تماس بگیریم و سوالات خود را بپرسیم؟ به طور مثال به ازای هر صد میلیون تومان ماهانه چه مبلغی سود پرداخت میکنند؟
سلام علی عزیز
سلام، اوراق خزانه اسلامی (اخزا) از نوع اوراق بدون کوپن و با سررسید مشخص هستند. این یعنی سود ماهیانه‌ای به صورت دوره‌ای به دارندگان این اوراق پرداخت نمیشود. در عوض، سود این اوراق به شکل تخفیف در زمان خرید آنها محاسبه میشود. یعنی شما اوراق را به قیمتی کمتر از ارزش اسمی آن خریداری می‌کنید و در زمان سررسید، مبلغ کامل اوراق به شما پرداخت میشود. بنابراین سود شما از اختلاف بین قیمت خرید و ارزش اسمی در زمان سررسید به دست می‌آید.
چگونه واردکارگزاری کاریزما شویم؟؟
سلام مصطفی عزیز
در کارگزاری کاریزما، فرآیند ثبت نام و احراز هویت به صورت کاملا غیرحضوری و رایگان انجام میشود. از طریق “کارگزاری بورس” می‌توانید کل فرآیند افتتاح حساب خود در کارگزاری کاریزما را در کمتر از 5 دقیقه انجام دهید.
با سلام، ما شرکتی هستیم که برای اولین بار قرار است از طرف مقابل در قبال مطالبات خود اسناد خزانه به سررسید 1405 بگیریم میخواستم بدونم اولا سود به چه روشی محاسبه میشود و آیا امکان تنزیل و فروش آن در زمان زودتر از موعد آن وجود دارد و اگر امکان تنزیل میباشد نحوه محاسبه و نحوه فروش آن چگونه است
سلام دوست عزیز
محاسبه سود اسناد خزانه (اخزا): اسناد خزانه سود پرداختی دوره‌ای ندارند، بلکه به‌صورت تنزیلی به فروش می‌رسند. به این معنا که شما این اسناد را با قیمتی کمتر از ارزش اسمی آن خریداری می‌کنید و در سررسید، ارزش اسمی آن را دریافت می‌کنید. سود شما به‌صورت تفاوت بین قیمت خرید (قیمت تنزیلی) و ارزش اسمی در سررسید محاسبه میشود.
امکان تنزیل و فروش زودتر از موعد: بله، امکان تنزیل و فروش اسناد خزانه پیش از موعد سررسید وجود دارد. شما می‌توانید این اوراق را در بازار ثانویه (بورس) به فروش برسانید. قیمت فروش در بازار ثانویه ممکن است تحت تأثیر عواملی مانند نرخ بهره، وضعیت بازار و مدت‌زمان باقی‌مانده تا سررسید تغییر کند.
نحوه محاسبه و فروش در بازار ثانویه: برای محاسبه قیمت فروش در بازار ثانویه، باید به نرخ تنزیل (Discount Rate) توجه کنید که بر اساس نرخ بهره بازار و مدت‌زمان باقی‌مانده تا سررسید تعیین میشود. فرمول کلی محاسبه به این صورت است:
P=F(1+r)n
P=(1+r)nF
P: قیمت فعلی (قیمت تنزیل‌شده)
F: ارزش اسمی سند
r: نرخ تنزیل (بر اساس نرخ بهره بازار)
n: مدت‌زمان باقی‌مانده تا سررسید
شما می‌توانید با مراجعه به کارگزاری‌های بورس یا پلتفرم‌های آنلاین مرتبط، این اسناد را به فروش برسانید. قیمت فروش بسته به شرایط بازار و تقاضای موجود متغیر خواهد بود.
موفق باشید.
باسلام و عرض خسته نباشید
باتوجه به اینکه دولت این اسناد را بعنوان بدهی خود به پیمانکاران غیردولتی واگذار میکنند و انان نیز این اوراق را به مبلغ کمتر از ارزش اسمی آن بفروش میرسانند(معمولا به دلیل کمبود منابع و برای نداشتن بودجه)
در اینجا پروژه ها دچار ضرر شده و این انباشت ضررها به مبلغ هنگفتی میرسد
بنظر شما راهکار مقابله با این ضرر توسط پیمانکاران چه میتواند باشد؟
ممنون میشم پاسخ بدید
سلام علیرضا جان
از توجه شما به موضوع اوراق خزانه (اخزا) سپاسگزارم. همانطور که اشاره کردید، فروش اوراق خزانه به مبلغ کمتر از ارزش اسمی آنها میتواند برای پیمانکاران ضررآفرین باشد و به انباشت زیان‌های مالی منجر شود. برای مقابله با این ضررها، پیمانکاران می‌توانند از چند راهکار استفاده کنند:
مدیریت نقدینگی و برنامه‌ریزی مالی دقیق: پیمانکاران می‌توانند با مدیریت بهتر نقدینگی و برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای جریان مالی خود، فروش اوراق خزانه را به زمان‌هایی که شرایط بازار مناسب‌تر است موکول کنند و از فروش آنها در زمان‌هایی که بازار در رکود است اجتناب کنند.
مذاکره برای دریافت اوراق با سررسید کوتاه‌تر: پیمانکاران می‌توانند با دولت یا نهادهای مالی مذاکره کنند تا اوراق خزانهای با سررسید کوتاه‌تر دریافت کنند. این امر میتواند به کاهش ریسک و بهبود نقدینگی کمک کند.
استفاده از ابزارهای مالی دیگر: پیمانکاران می‌توانند از ابزارهای مالی دیگری مانند تسهیلات بانکی یا قراردادهای آتی استفاده کنند تا نیاز فوری به نقدینگی را بدون فروش اوراق خزانه تأمین کنند.
تشکیل کنسرسیوم یا اتحادیه‌های پیمانکاری: ایجاد اتحادیه‌هایی برای خرید و فروش اوراق خزانه میتواند قدرت چانه‌زنی پیمانکاران را افزایش داده و امکان فروش اوراق به قیمت مناسب‌تر را فراهم کند.
این راهکارها می‌توانند به پیمانکاران کمک کنند تا از ضررهای مالی ناشی از فروش اوراق خزانه با تخفیف‌های زیاد جلوگیری کنند و شرایط مالی بهتری را برای خود فراهم آورند. امیدوارم این پاسخ برای شما مفید باشد.
با آرزوی موفقیت برای شما.
سلام ببخشید اگر الان من یک اوراق خزانه به مدت چند ماه بخرم تو این مدت سودی به من نمیده ؟
سلام مهدی عزیز
اوراق خزانه یا همان اسناد خزانه اسلامی، در دوره‌ای که شما آنها را نگه می‌دارید، سود نقدی به شما پرداخت نمی‌کنند. در واقع، این اوراق به صورت تنزیلی به فروش می‌رسند، یعنی شما آنها را با قیمتی کمتر از ارزش اسمی‌شان خریداری می‌کنید و در زمان سررسید به ارزش اسمی بازخرید می‌شوند. بنابراین سود شما از اختلاف بین قیمت خرید و ارزش اسمی اوراق در زمان سررسید به دست می‌آید. این سود به صورت یکجا و در پایان دوره به شما پرداخت میشود.
با سلام
مبلغ 90 میلیون تومان اسناد خزانه سال 1405 قابل فروش در مهرماه سال جاری می باشد؟ اگر در مهرماه سال جاری فروخته شود سود تعلق می گیرد؟
و اگر در سررسید فروخته شود، سود سالیانه چند درصد هست؟
سلام دوست عزیز
بله، اسناد خزانه قابل فروش هستند و شما می‌توانید در مهرماه سال جاری آنها را در بازار به فروش برسانید. اما توجه داشته باشید که سودی به صورت نقدی به این اوراق تعلق نمی‌گیرد. سود شما از اختلاف قیمت خرید و فروش در بازار به دست می‌آید.
اگر شما اسناد خزانه را در مهرماه سال جاری به فروش برسانید، سود شما به تفاوت قیمت خریداری شده و قیمت روز بازار بستگی دارد. به عبارت دیگر، اگر قیمت بازار در مهرماه بیشتر از قیمت خریداری شده باشد، شما سود خواهید کرد و اگر کمتر باشد، زیان خواهید دید.
سود سالیانه اسناد خزانه به صورت درصد ثابت اعلام نمیشود زیرا سود این اوراق به روش تنزیلی به دست می‌آید و بستگی به قیمت خریداری شده و مدت زمان باقی‌مانده تا سررسید دارد. برای محاسبه دقیق نرخ سود سالیانه، باید قیمت خریداری شده، ارزش اسمی اوراق و مدت زمان تا سررسید را در نظر بگیرید. برای مثال، اگر شما این اوراق را با قیمتی کمتر از 90 میلیون تومان خریداری کرده باشید و در سررسید 1405 ارزش اسمی 90 میلیون تومان دریافت کنید، سود شما از این اختلاف ناشی میشود. برای محاسبه درصد سود سالیانه، باید مقدار سود به دست آمده را نسبت به قیمت خرید اولیه و تعداد سال‌های نگهداری اوراق محاسبه کنید.
سلام
میشه مرجع یا جایی رو معرفی کنید تا صفر تا صد خرید اخزا رو به من آموزش بدن .
ممنون
سلام دوست عزیز
مقاله رو کامل مطالعه کنید اگر جایی سوالی براتون پیش اومد کامنت کنید ما در خدمتتون هستیم.
بنده اگر اخزا213را به قیمت 517500ریال خریداری کنم چگونه سودبازده من تا 1405/10/21میشه 30.85درصد
سلام مهدی عزیز
این نرخ 30.85 درصد نرخ YTM است.
YTM نشان دهنده میزان بازدهی فرد در یک سرمایه گذاری تا زمان سررسید است.
اوراق خزانه سود دوره‌ای داره؟! و اینکه به اوراق اخزا مالیات داره؟!
ممنون برای مقاله خوبتون
سلام سمیرا عزیز
اوراق خزانه سود دوره‌ای تعلق نمی‌گیرد و اوراق اخزا معاف از مالیات هستند.