ریسک فری چیست؟ 8 استراتژی برای ریسک فری شدن معاملات

صحنه‌ای را تصور کنید که روبه‌روی مانتیور نشسته‌اید و مشغول رصد بازار در سامانه معاملاتی کارگزاری خود هستید و خیالتان کاملاً آسوده است که هر اتفاقی در بازار بیفتد، شما باز هم با سود معاملات خود را می‌بندید. به چنین وضعیتی اصطلاحاً ریسک فری (Risk-Free) می‌گویند. اما ریسک فری چیست و چگونه می‌توانیم معاملات خود را ریسک فری کنیم؟ در این مطلب از کاریزما لرنینگ، مفهوم و آموزش ریسک فری را دقیق و کامل توضیح می‌دهیم.

منظور از ریسک فری چیست؟

ریسک فری (Risk-Free) یکی از مفاهیم مهم در بحث مدیریت سرمایه و ریسک است و به حالتی اشاره دارد که در آن معامله‌گر با کمک استراتژی‌ها و ابزارهای مختلف، سعی می‌کند ریسک معاملات خود را به حداقل برساند. در بحث آموزش ریسک فری، مهمترین نکته این است که بدانید هیچ معامله‌ای در هیچ بازاری بدون ریسک نیست؛ بنابراین سرمایه‌گذار تمام تلاش خود را به‌کار می‌گیرد تا از نوسانات بازار در امان بماند و سود خود را حفظ کند.

وارن بافت، جمله معروفی درباره سرمایه‌گذاری دارد که می‌گوید: «قانون شماره یک این است که هیچگاه پول از دست ندهید و قانون شماره دو می‌گوید قانون اول را هرگز فراموش نکنید!». این جمله به‌خوبی اهمیت مدیریت ریسک و اولویت آن بر کسب سود را نشان می‌دهد.

معامله ریسک فری چیست؟

بعضی از انواع معاملات در بازارهای مالی به‌دلیل ساختاری که دارند، به‌نوعی ریسک فری محسوب می‌شوند. چهار نمونه از این نوع معاملات عبارت‌اند از:

• آربیتراژ (Arbitrage)

آربیتراژ یعنی یک دارایی را در بازار اول با قیمت مشخص خریداری کنیم و بلافاصله در بازاری دیگر، آن دارایی را با قیمتی بالاتر بفروشیم و از این اختلاف قیمت در دو بازار، سود کسب کنیم. خرید و فروش در این شرایط سریع انجام می‌شود و در اکثر مواقع ریسکی متوجه معامله‌گر نیست.

• معاملات آتی (Futures)

در بازار آتی، معامله امروز انجام می‌شود اما تحویل یا تسویه در تاریخی مشخص در آینده انجام می‌گیرد. با تحلیل درست وضعیت بازار، شرایط اقتصادی حال و آینده و سایر عوامل دخیل، می‌توان ریسک را تا حدی زیادی کنترل کرد؛ البته هرگز صفر نخواهد شد.

• معامله با تضمین اصل سرمایه

صندوق تضمین اصل سرمایه نوعی خاص از سرمایه‌گذاری است که در کنار کسب سود، اصل سرمایه شما با شرط گذشت 90 روز از سرمایه‌گذاری، توسط صندوق ضمانت و تحت هر شرایطی حفظ می‌شود. این نوع سرمایه‌گذاری را می‌توان از اساس ریسک فری در نظر گرفت.

خرید آنلاین صندوق تضمین

• استفاده از آپشن‌ها

بازار اختیار معامله (آپشن) این امکان را در اختیار ما قرار می‌دهد که بعد از خرید یک دارایی، قرارداد کال (Call) یا پوت (Put) متناسب با آن دارایی را تهیه کنیم و با استراتژی درست، جلوی ضرر را بگیریم.

روش‌های رایج برای ریسک فری شدن

در این بخش از مقاله، 8 استراتژی برتر برای ریسک فری شدن در معاملات را توضیح می‌دهیم. به دو نکته توجه داشته باشید؛ نکته اول این است که روش‌های ریسک فری شدن محدود به این 8 مورد نیست و شما با داشتن یک استراتژی مناسب، حتی با استفاده به‌موقع از انواع سفارش معاملاتی، می‌توانید خود را ریسک فری کنید. همچنین دقت کنید هیچ روشی نمی‌توند ریسک را کاملاً صفر کند!

1. حد ضرر (Stop Loss)

حتی حرفه‌ای‌ترین معامله‌گرها از حد ضرر استفاده می‌کنند. با استفاده از حد ضرر، زیان احتمالی در هر معامله به مقدار مشخصی محدود می‌شود. حد ضرر برای معامله‌گرهایی که دنبال نوسان‌گیری در بازارها هستند، حیاتی است؛ زیرا در غیر این صورت اگر نوسان شدیدی در بازار اتفاق بیفتد، بخش زیادی از سرمایه از دست می‌رود که معمولاً قابل جبران نیست!

2. حد ضرر متحرک (Trailing Stop Loss)

حد ضرر متحرک، نوع پیشرفته‌تر حد ضرر و یکی از رایج‌ترین روش‌های ریسک فری کردن معاملات در بازارهایی مانند فارکس و ارز دیجیتال است.‌ وقتی قیمت در جهت دلخواه حرکت می‌کند، حد ضرر متحرک به‌صورت خودکار جابه‌جا می‌شود و به‌محض رسیدن به نقطه سربه‌سر یا همان نقطه ورود به معامله، امکان ضرر در آن معامله صفر می‌شود.

چنانچه حد ضرر متحرک را بالاتر از نقطه ورود به معامله قرار دهیم، آنگاه کسب سود حتمی است و به‌نوعی سیو سود کرده‌ایم. در تصویر زیر، نمونه‌ای از کاربرد حد ضرر متحرک را می‌بینیم.

3. سیو سود یا خروج پلکانی

در این روش، به‌محض رسیدن به مقدار سود مشخص، بخشی از معامله را می‌بندیم و سیو سود انجام می‌دهیم. برای مثال صندوق طلا کهربا را با قیمت هر واحد 8000 تومان می‌خریم و روند طلا نیز صعودی است. با رسیدن قیمت هر واحد به 9000 تومان، یک‌سوم معامله و با رسیدن قیمت به 9800 تومان، نیمی از معامله را می‌بندیم.

در این شرایط، سود خوبی را سیو کرده‌ایم و همزمان می‌توانیم با باقی‌مانده سرمایه بیشتر ریسک کنیم و از رشد بازار طلا، نهایت استفاده را ببریم.

4. خرید پله‌ای (DCA)

خرید پله‌ای یا به اصطلاح میانگین کم کردن (Dollar-Cost Averaging) یعنی به‌جای سرمایه‌گذاری یکباره، در فواصل منظم، مبالغ ثابتی را به خرید یک دارایی اختصاص دهیم. برای مثال می‌توانیم سرمایه 50 میلیون تومانی را به 5 قیمت تقسیم کرده و هر بار 10 میلیون تومان را به سرمایه‌گذاری اختصاص دهیم.

این کار باعث می‌شود ریسک رفتارهای هیجانی در بازار به حداقل برسد و بتوانیم یک دارایی را با قیمت پایین‌تر نیز خریداری کنیم.

5. رعایت کردن نسبت سود به ضرر

نسبت سود به ضرر (Risk-to-Reward) به ما می‌گوید به‌ازای هر واحد ریسکی که در بازار متحمل می‌شویم، انتظار چه مقدار سود را می‌توانیم داشته باشیم. اگر نسبت سود به ضرر 3 به 1 باشد، به این معنی است که سود مورد انتظار ما سه برابر ضرر احتمالی است که برای یک معامله در نظر گرفته‌ایم.

مسلماً اگر این نسبت 1 به 1 باشد یا احتمال ضرر بیشتر از کسب سود باشد، آنگاه معامله کردن اصلاً توجیهی ندارد و منطقی نیست.

6. هج کردن (Hedging)

هج (Hedge) به معنی پوشش است و در بازارهای دوطرفه مانند کریپتو یا فارکس، کاربرد زیادی دارد. برای اجرای این استراتژی کافیست همزمان با ورود به یک معامله، معامله‌ی دیگری در جهت مخالف باز کنیم. برای مثال، یک معامله خرید روی جفت‌ارز یورو به دلار آمریکا (EUR/USD) با معامله‌ی فروش روی همین دارایی، هج می‌شود.

به این ترتیب، اگر جهت بازار تغییر کند و ریزش داشته باشیم، معامله اول را با کمی زیان می‌بندیم، اما سود معامله‌ی دوم که خلاف جهت باز شده است، ضرر را پوشش می‌دهد و از سرمایه ما محافظت می‌کند.

7. مدیریت سرمایه در هر معامله

مدیریت سرمایه را می‌توان یکی از بال‌های موفقیت در بازارهای مالی دانست. یکی از مهمترین اصول مدیریت سرمایه این است که درصد مشخصی از سرمایه را به هر معامله اختصاص دهیم، به‌طوری‌که اگر معامله با ضرر بسته شد، سرمایه ما نهایتاً به‌اندازه‌ی درصد اختصاص‌یافته، کاهش یابد.

توصیه می‌شود این مقدار برای هر معامله بین 1 تا 3 درصد کل سرمایه باشد. همچنین توصیه می‌شود بعد از تعداد مشخصی ضرر در روز، از معامله کردن در ادامه روز دست بکشیم. ایجاد یک پرتفو و سرمایه‌گذاری روی دارایی‌های مختلف نیز از مهمترین اصول مدیریت سرمایه و کاهش ریسک است.

8. ابزارهای مشتقه

بازار مشتقه بستر مناسبی برای انتقال و پوشش ریسک به‌حساب می‌آید. به‌کمک ابزارهایی مانند قراردادهای اختیار معامله می‌توان نوسان نامطلوب را خنثی یا ضرر را محدود کرد. استراتژی های اختیار معامله بهترین نمونه از کاربرد ابزارهای مشتقه برای ریسک فری شدن هستند.

فرق سیو سود و ریسک فری چیست؟

پیش از ورود به بورس و شروع معاملات، بهتر است تفاوت این دو مفهوم را بدانیم. فرق سیو سود و ریسک فری این است که سیوِ سود به‌معنای بستن تمام یا بخشی از معامله برای تثبیت سود تحقق‌یافته است، اما ریسک‌فری یعنی استراتژی معاملاتی ما به‌گونه‌ای باشد که در صورت تغییر روند و بازگشت بازار، اصل سرمایه محفوط بماند. جدول زیر تفاوت این دو مفهوم را بهتر توضیح می‌دهد:

فرق سیو سود و ریسک فری
مقایسه	ریسک‌فری	سیو سود
هدف	حذف زیان احتمالی در معامله‌ی باز	تثبیت بخشی از سود محقق‌شده
نحوه اجرا	متنوع؛ مثلاً انتقال حد ضرر به نقطه ورود	بستن بخشی از معامله
خروجی	جلوگیری از ضرر و امکان ادامه کسب سود	سود قطعی کوچک و ادامه کسب سود

برای آشنایی بیشتر با مفهوم سیو سود، پیشنهاد می‌کنیم مقاله زیر را مطالعه کنید:

مزایا و معایب ریسک فری شدن چیست؟

در نگاه اول به‌نظر می‌رسد ریسک فری شدن در یک معامله نهایت آرزوی هر معامله‌گری است، اما بد نیست با نگاه تخصصی این موضوع را بررسی کنیم. مزایا و معایب ریسک فری را در قالب یک جدول آورده‌ایم:

مزایا و معایب ریسک فری شدن در معاملات
مزایا	معایب
حفظ سرمایه و کسب سود قطعی	نیاز به تجربه و دانش بالا
ایجاد آرامش ذهنی و بهبود تمرکز	پیچیدگی اجرای بعضی استراتژی‌ها
امکان همراه شدن با بازار و کسب حداکثر سود	محدود شدن سود در بعضی مواقع
قدرت کامل و انعطاف‌پذیری در تصمیم‌گیری	غفلت از سایر تحلیل‌ها و اتفاقات غیرمنتظره

نتیجه‌گیری مطلب

در این مطلب توضیح دادیم ریسک فری چیست و چگونه می‌توانیم معاملات خود را تا حد امکان ریسک فری کنیم. مهمترین موضوع در آموزش ریسک فری این است که بدانید هرگز نمی‌توانیم ریسک را از یک معامله یا سرمایه‌گذاری حذف کنیم، اما می‌شود ریسک را به روش‌هایی که در این مقاله توضیح دادیم، تا سطح نزدیک به صفر کاهش دهیم.

در نهایت این را بدانید که ریسک فری شدن یک استراتژی است و کاملاً به شما بستگی دارد که از چه طریقی معاملات خود را به این هدف نزدیک‌تر کنید. اگر در خصوص موضوع این مقاله سوال یا ابهامی دارید، در بخش نظرات با ما در ارتباط باشید.

سوالات متداول