تفاوت سبد گردانی و صندوق سرمایه گذاری در چیست؟
تفاوت سبد گردانی و صندوق سرمایه گذاری در چیست؟
کسب سود در بازار بورس نیازمند دانش و مهارت کافی در زمینه تحلیل بازار و سرمایهگذاری است. روشهای مختلفی برای سرمایهگذاری در بازار بورس وجود دارد که یکی از رایج‌ترین آن‌ها، سرمایهگذاری مستقیم است؛ اما به دلیل اینکه در این روش، سرمایهگذار مسئولیت تمامی معاملات خود را بر عهده دارد؛ برای افرادی که دانش یا زمان کافی برای تحلیل بازار را ندارند، مناسب نیست.
به همین دلیل و برای کاهش ریسک سرمایهگذاری و کسب بازدهی مناسب، روشهای غیر مستقیم برای سرمایه‌گذاران ایجاد شده‌اند که دو روش سبدگردانی و صندوق سرمایهگذاری از اصلی‌ترین روشهای آن هستند.
در این مقاله از کاریزما لرنینگ، ضمن مقایسه صندوق سرمایهگذاری و سبدگردانی و بررسی مزایا و معایب آن‌ها، به این سوالات پاسخ خواهیم داد که تفاوت صندوق سرمایه گذاری با سبدگردانی در چیست؟ سرمایه گذاری در صندوق‌ها بهتر است یا سبدگردانی اختصاصی؟ اگر شما نیز برای سرمایهگذاری خود به‌دنبال راهی مناسب هستید، در این مقاله همراه ما باشید.
سبدگردانی یا صندوق سرمایه گذاری؟!
همان‌طور که در مقاله «سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم چیست؟» اشاره شد، سرمایه گذاری غیر مستقیم به روشی از سرمایهگذاری گفته می شود که در آن سرمایه گذار، مدیریت سرمایه خود را به شخص حقیقی یا حقوقی دیگری میسپارد. این شخص، معمولاً یک شرکت سرمایهگذاری یا یک صندوق سرمایه گذاری است که با استفاده از دانش و تجربه تحلیل‌گران خود، سبدی از اوراق بهادار را تشکیل داده و مدیریت آن را بر عهده می‌گیرد.
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های افرادی که قصد سرمایهگذاری غیر مستقیم در بورس را دارند، انتخاب بهترین گزینه برای سرمایهگذاری از بین تمام ابزارهای موجود است. اما باید بدانید که بهترین گزینه برای سرمایهگذاری وجود ندارد و هر کدام از ابزارها و گزینه‌های سرمایهگذاری موجود در بازار سرمایه، دارای مزایا و معایبی هستند که ممکن است برای فردی مناسب و برای دیگری نامناسب باشد.
میزان ریسک‌پذیری، مقدار سرمایه، افق سرمایهگذاری و میزان بازدهی مورد انتظار افراد با یکدیگر تفاوت دارد. بنابراین، هر سرمایهگذار باید با توجه به ویژگی‌های خود، گزینه یا گزینه‌های مناسب سرمایهگذاری را انتخاب کند.
برای انتخاب بهترین گزینه سرمایهگذاری، لازم است که اطلاعات کافی در مورد گزینه‌های مختلف داشته باشید. در این زمینه، باید بدانید که سبدگردانی و صندوق سرمایهگذاری و تفاوتهای آن‌ها چیست؟ و چه مزایا و معایبی دارند؟
در صورت تمایل به کسب اطلاعات جامع از صندوق های سرمایه گذاری و سبدگردانی اختصاصی، می‌توانید مقالات «صندوق سرمایه گذاری و انواع آن» و «سبدگردانی چیست؟» را مطالعه کنید. در ادامه این مقاله، به بررسی تفاوت سبدگردانی و صندوق سرمایه گذاری خواهیم پرداخت.
تفاوت سبد گردانی و صندوق سرمایه گذاری
برای بررسی تفاوت سرمایهگذاری از طریق صندوق سرمایه گذاری و سبدگردان‌ها، لازم است تا از نگاه سرمایه‌گذاران به این موضوع بپردازیم. تفاوت سبد گردانی با صندوق سرمایه گذاری از منظر سرمایه‌گذاران شامل موارد زیر می‌شود:
- حداقل مبلغ سرمایهگذاری
- مدت زمان سرمایهگذاری
- اختصاصی بودن سرمایهگذاری
- دریافت مشاوره و اطلاع از وضعیت سبد
- تنوع دارایی‌ها
- هزینه‌های قابل پرداخت
در ادامه به‌طور مفصل، به توضیح هر کدام از این موارد می‌پردازیم:
۱- حداقل مبلغ سرمایهگذاری؛ اصلی‌ترین تفاوت سبد گردانی و صندوق سرمایه گذاری
حداقل مبلغ سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایهگذاری صدور و ابطالی به اندازه یک واحد یا یونیت (Unit) از آن صندوق است. البته این قاعده در مورد صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله یا ETF متفاوت بوده و حداقل مقدار مجاز برای سرمایهگذاری در آن‌ها مبلغ ۱۰۰ هزار تومان است.
این مبلغ در مورد سبدگردانی متفاوت است. زیرا سبدگردانی در واقع یک قرارداد است که بین فرد سرمایهگذار و یک شرکت سبدگردان منعقد می‌شود و طرفین قرارداد تعیین‌کننده شرایط آن هستند. به همین دلیل، حداقل مبلغ سرمایهگذاری در قرارداد سبدگردانی را خود شرکت سبدگردان تعیین می‌کند.
به عنوان مثال، حداقل مقدار سبدگردانی در یک شرکت می‌تواند به مبلغ یک میلیارد تومان باشد؛ اما سبدگردان دیگر، این مقدار را ۲ یا ۵ میلیارد تومان تعیین کند. بنابراین می‌توان گفت که تفاوت بسیاری بین سبدگردانی و صندوق سرمایه گذاری از لحاظ حداقل مبلغ سرمایهگذاری وجود دارد.
سبدگردانی کاریزما (به‌عنوان اولین سبدگردان بازار مالی ایران) تجربه بسیاری در زمینه سبدگردانی دارد. همچنین تنوع خدمات آن همچون صندوقهای سرمایهگذاری بسیار گسترد‌ه است. در حال حاضر، به دلیل افزایش رفاه حال سرمایه‌گذاران، حداقل مبلغ مورد نیاز برای استفاده از خدمات سبدگردان کاریزما، مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان است.
۲- مدت زمان سرمایهگذاری؛ فرق مهم سبد گردانی و صندوق سرمایه گذاری
مدت‌زمان سرمایهگذاری از طریق بهره‌مندی از سبدگردان اختصاصی، معمولا یک الی دو سال است. هرچند تحت شرایط خاصی، امکان فسخ زودتر از موعد قرارداد سبدگردانی نیز وجود دارد.
اما مدت زمان سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایهگذاری می‌تواند در بازه‌های زمانی بسیار کوتاه‌تر و حتی بسیار طولانی‌تر باشد. مشارکت در صندوقهای سرمایهگذاری، بدون محدودیت زمانی است و افراد می‌توانند با توجه به صلاح‌دید خود اقدام به خرید و فروش واحدهای صندوق مد نظرشان کنند.
البته تعداد بسیار کمی از صندوقهای سرمایهگذاری یک حداقل مدت زمان برای سرمایهگذاری در نظر گرفته و برای افرادی که زودتر از این زمان اقدام به فروش واحدهای صندوق خود کنند، جریمه اندکی در نظر می‌گیرند. این بازه زمانی معمولا سه ماه است و در امیدنامه صندوق مربوطه درج می‌شود.
بنابراین، در صورتی که میزان نقدشوندگی برای شما مهم است، می‌توان گفت که صندوقهای سرمایهگذاری از نقدشوندگی به نسبت بالاتری برخوردار هستند.
۳- اختصاصی بودن سرمایهگذاری؛ از دیگر تفاوتهای سبد گردانی با صندوق
سرمایهگذاری از طریق سبدگردانی اختصاصی، براساس میزان ریسک‌پذیری، افق زمانی سرمایهگذاری و دیگر ویژگی‌های شخص سرمایهگذار، انجام می‌شود. با این حال سرمایهگذار می‌تواند همچنان در سبد دارایی خود اعمال نظر کند. در واقع سرمایهگذاری به روش سبدگردانی کاملا اختصاصی و بر اساس شرایط و انتظارات فرد سرمایهگذار صورت می‌گیرد.
اما سرمایهگذاری در صندوق‌ها اینچنین نیست. در صندوق سرمایهگذاری، سرمایه‌گذاران خرد، مبالغ خود را به صورت مشترک در اختیار یک مدیر متخصص قرار می‌دهند. مدیر صندوق، با توجه به نوع صندوق و شرایط بازار، سرمایه صندوق را در سبدی از دارایی‌های مختلف سرمایهگذاری می‌کند. به این ترتیب، سرمایه‌گذاران ضمن بهره‌مندی از دانش و تخصص تحلیل‌گران خبره، در سود و زیان صندوق سرمایهگذاری شریک خواهند شد. این کار باعث می‌شود تا ریسک سرمایهگذاری برای هر سرمایهگذار کاهش یافته و بازدهی مطلوبی حاصل شود.
۴- دریافت مشاوره و اطلاع از وضعیت سبد؛ تفاوت پراهمیت صندوق سرمایه گذاری با سبدگردانی
در سبدگردانی اختصاصی، سرمایهگذار به طور مستمر گزارشاتی در خصوص وضعیت پرتفوی و جزئیات سرمایهگذاری خود دریافت می‌کند. در واقع فرد سرمایهگذار می‌تواند به‌صوت مستقیم با فرد تحلیل‌گری که مدیریت دارایی او را انجام می‌دهد، ارتباط گرفته و ضمن دریافت اطلاعات از وضعیت دارایی خود، نظراتش را نیز در نحوه سرمایهگذاری اعمال کند.
این مورد در خصوص صندوقهای سرمایهگذاری نیز به نحو دیگری وجود دارد. اگرچه دارندگان واحدهای صندوق سرمایهگذاری، نمی‌توانند به صورت مستقیم با مدیریت صندوق و تحلیل‌گران آن ارتباط بگیرند، اما می‌توانند با مطالعه گزارشاتی که مدیران صندوق بر روی سایت کدال یا در سایت صندوق سرمایهگذاری قرار می‌دهند، از جزئیات پرتفوی سپرده‌گذاری صندوق خود آگاهی یابند.
صندوقهای سرمایهگذاری موظف هستند تا صورت وضعیت پرتفوی خود را به‌صورت ماهانه در سامانه کدال منتشر کنند تا تمامی اطلاعات صندوق به‌صورت کاملا شفاف در اختیار سرمایه‌گذاران قرار بگیرد. همچنین توجه داشته باشید که در هر دو روش سبدگردانی و صندوقهای سرمایهگذاری، نظارت سازمان بورس و حسابرس وجود دارد و هر دو روش از امنیت بالایی برخوردار هستند.
در صورتی‌که در خصوص مشاهده پرتفوی صندوقهای سرمایهگذاری اطلاعی ندارید و علاقه‌مند به دانستن نکات مربوط به آن هستید، پیشنهادی می‌کنیم مقاله «پرتفوی صندوق سرمایهگذاری» را مطالعه کنید.
۵- تنوع دارایی‌ها؛ از دیگر فرق‌های سبد گردانی و صندوق سرمایه گذاری
در حال حاضر ۸۳ سبدگردان دارای مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار وجود دارند که خدمات سبدگردانی اختصاصی را به مشتریان عرضه می‌کنند. می‌توانید نام نهادهای فعال در این حوزه که دارای مجوز هستند را در سایت سازمان بورس مشاهده کنید.
صندوقهای سرمایهگذاری موجود در بازار سرمایه، به لطف نوآوری‌هایی که در سال‌های اخیر صورت گرفته است، از تنوع بسیار بالایی برخوردار هستند. به طوری که، تمامی سرمایه‌گذاران می‌توانند با توجه به میزان ریسک‌پذیری خود و دیگر موارد مهم، صندوق یا صندوقهای سرمایهگذاری مورد نظر خود را انتخاب کنند. برخی از انواع صندوقهای سرمایهگذاری شامل موارد زیر هستند:
- صندوقهای سرمايه‌گذاری با درآمد ثابت
- صندوق سرمایهگذاری در سهام
- صندوق سرمایهگذاری مختلط
- صندوق سرمایهگذاری اهرمی
- صندوق سرمایه گذاری کالایی
- صندوقهای خصوصی
- صندوق در صندوق
از دیگر صندوقهای سرمایهگذاری که به نسبت موارد قبل، دارای مخاطبان کمتری هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- صندوق سرمایهگذاری پروژه‌ای
- صندوقهای نیکوکاری
- صندوقهای جسورانه
- صندوقهای اختصاصی بازارگردان
- صندوق سرمایهگذاری زمین و ساختمان
- صندوق های املاک و مستغلات
همچنین صندوقهای سرمایهگذاری را می‌توان در دو دستـه صندوقهای غیر قابل معامله (صدور و ابطالی) و صندوقهای قابل معامله یا ETF تقسیم کرد. صدور و ابطال واحد صندوقهای سرمایهگذاری غیرقابل معامله را می‌توان از طریق پنل صندوق مد نظر انجام داد. معاملات صندوقهای قابل معامله از طریق پنل معاملاتی کارگزاری‌ها قابل انجام است. می‌توانید شخصا و بدون واسطه خرید و فروش کنید. برای خرید این نوع از صندوق‌ها می‌بایست کد بورسی
۶- هزینه‌های قابل پرداخت؛ مورد مهم و قابل توجه در مقایسه صندوق و سبد گردان
هزینه‌ها و کارمزدهای سبدگردانی اختصاصی با صندوقهای سرمایهگذاری متفاوت است. همچنین کارمزد صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله و غیرقابل معامله نیز با یکدیگر تفاوت دارند. کارمزد سبدگردانی از دو جزء کارمزد ثابت و کارمزد متغیر تشکیل‌شده است که در مقاله «کارمزد سبدگردانی در بورس چقدر است؟» به طور مفصل توضیح داده شده است.
کارمزد صندوق‌ها نیز شامل کارمزد صدور و ابطال و کارمزدهای داخلی و نظارتی و غیره تشکیل شده است که در امیدنامه صندوق‌ها ذکر شده‌اند و توسط سازمان بورس اوراق بهادار ابلاغ می‌شود.
در جدول زیر می‌توانید به مقایسه صندوقهای سرمایهگذاری و سبدگردانی اختصاصی بپردازید: 
سخن پایانی درباره تفاوت سبد گردانی و صندوق سرمایه گذاری
در این مقاله، به بررسی تفاوت سبدگردانی و صندوق سرمایهگذاری پرداختیم. سبدگردانی و صندوقهای سرمایهگذاری دو روش سرمایهگذاری غیرمستقیم هستند که سرمایه‌گذاران بسیاری بر اساس ترجیحات و هدف از سرمایهگذاری و با توجه به میزان ریسک‌پذیری خود، بین آن‌ها دست به انتخاب می‌زنند. به طور دقیق نمیتوان گفت کدام یک از این دو گزینه برای سرمایه‌گذاران بهتر است. بنابراین هر شخص باید بر اساس شرایط، ویژگی‌ها و انتظارات خود، اقدام به انتخاب روش سرمایهگذاری کند. مهم‌ترین تفاوت صندوق سرمایه گذاری با سبدگردانی در حداقل مبلغ مورد نیاز، هزینه‌های کارمزد و اختصاصی بودن سرمایهگذاری خلاصه می‌شود.
سوالات متداول
سرمایه گذاری غیر مستقیم، یکی از روشهای سرمایهگذاری است که در آن سرمایهگذار، مدیریت سرمایه خود را به شخص حقیقی یا حقوقی دیگری که دارای دانش و تجربه در زمینه بازار سرمایه و تحلیل است، میسپارد. در حال حاضر امکان سرمایهگذاری غیر مستقیم از طریق صندوقهای سرمایه گذاری و سبدگردانی اختصاصی مهیاست.
سرمایه گذاری در صندوق و سبدگردانی اختصاصی دارای تفاوتهایی مانند میزان سرمایه اولیه مورد نیاز، میزان کارمزد، اختصاصی بودن سرمایهگذاری، بازه زمانی سرمایهگذاری و … است.
اگرچه سبدگردانی اختصاصی تفاوتهای بسیاری با صندوقهای سرمایهگذاری دارد؛ اما نمیتوان گفت که یکی از این روشها بهتر از روش دیگر است. بلکه هر سرمایهگذار باید با توجه به شرایط و انتظارات خود اقدام به انتخاب روش سرمایه گذاری مناسب برای خود کنند.
