نسبت فعالیت چیست؟ + فرمول کامل + نسبت گردش دارایی کدام است؟
نسبت فعالیت چیست؟ + فرمول کامل + نسبت گردش دارایی کدام است؟
ترازنامه یکی از مواردی که برای شرکت‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است، میزان چابکی آنها در انجام فعالیت‌هایی نظیر تولید و فروش محصول، وصول مطالبات و تسویۀ بدهی‌ها است. نسبت های فعالیت و کارایی ابزارهایی هستند که برای سنجش کاربرد دارایی‌های شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرند و ازطریق ارزیابی میزان فروش و تاثیر دارایی‌ها بر آن اندازه‌گیری می‌شوند.
در این مقاله از کاریزما به بررسی نسبت های فعالیت در مدیریت مالی می‌پردازیم.
اهمیت نسبت های فعالیت برای سرمایه گذاری
نسبت های فعالیت، حجم فروش شرکت را با سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلف مانند موجودی کالا، دارایی ثابت و… مقایسه کرد‌ه و میزان به‌‌کارگیری موثر منابع شرکت و راندمان عملیات آن را در دوره عملیات ارزیابی می‌کنند. در واقع، نسبت فعالیت یا کارایی تعيين می‌كند كه تا چه حد مؤسسه منابع خود را به نحو مؤثر بكار می‌گيرد.
مهم‌ترین کاربردی که نسبت های فعالیت دارد، مرتبط ساختـن اقلام ترازنامه با صورت سود و زیان است. نکته مهم این است که اقلام مربوط به ترازنامه باید در لحظه محاسبه شود، اما اقلام مربوط به سود و زیان در دوره‌های زمانی مشخص حساب می‌شود. در محاسبه نسبت فعالیت و تحلیل آن، معمولا این موضوع را در نظر نمی‌گیرند.
انواع نسبت های فعالیت
نسبت های فعالیت به مواردی از قبیل زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
- گردش دارایی
- دوره گردش عملیات
- گردش موجودی کالا
- دوره وصول مطالبات
- دوره پرداخت بدهی‌ها
- گردش دارایی‌های ثابت
- دوره گردش موجودی کالا
- گردش حساب‌های دریافتنی
- نسبت گردش سرمایه جاری
- نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش
در ادامه، به توضیح مهم‌ترین این موارد می‌پردازیم.
گردش موجودی کالا
نشان می‌دهد موجودی کالا و مواد شرکت، در یک بازه مشخص، (مانند یک سال مالی) چند بار به فروش رسید‌ه و جایگزین شد‌ه است.
گردش موجودی کالا = بهای تمامشده کالای فروش رفتـه / متوسط موجودی کالا
دوره گردش موجودی کالا
فاصلۀ زمانی دریافت مواد اولیه و تبدیل آن به کالا و فروش کالا به مشتری را دورۀ گردش موجودی می‌نامند. به بیان دیگر، دورۀ گردش موجودی کالا (که به آن میانگین سنی کالا نیز می‌گویند) نشان‌دهندۀ مدت زمانی است که طول می‌کشد تا مواد اولیه تبدیل به کالا شد‌ه و به فروش برسند. کوتاه بود‌ن این مدت زمان به معنای چابکی شرکت در فرایند تولید و فروش محصولات خود است.
پایین بود‌ن این نسبت ممکن است ناشی از کاهش فروش یا افزایش موجودی طی دوره باشد. افزایش موجودی طی دوره عواقبی همچون افزایش هزینۀ نگهداری و جریان خروجی نقدی را در بر دارد. گردش بالای موجودی ممکن است مشکلات کسری موجودی در پاسخگویی به نیازهای مشتریان را ایجاد نماید.
دوره گردش موجودی کالا = متوسط موجودی مواد و کالا *۳۶۵ / بهای تمامشده کالای فروش رفتـه
یا به طور ساده‌تر:
دوره گردش موجودی کالا = 365/ گردش موجودی کالا
گردش حساب‌های دریافتنی
در تئوری، گردش حساب‌های دریافتنی از تقسیم خالص فروش نسیه بر متوسط حساب‌های دریافتنی به دست می‌آید. در عمل، صورت کسر به دلیل آنکه اغلب شرکت‌ها، فروش نسیه را به طور جداگانه گزارش نمی‌کنند، جمع فروش‌های طی دوره است. این نسبت نشان‌دهندۀ تعداد دفعاتی است که مطالبات شرکت در طی یک سال گردش دارد. به عنوان مثال، عدد 2 برای این نسبت فعالیت نشان‌دهندۀ این مطلب است که مطالبات شرکت در طی سال به طور میانگین دو بار وصول و نقد می‌شوند. از این نسبت برای محاسبۀ متوسط دورۀ وصول مطالبات در یک شرکت استفاده می‌شود.
گردش حساب‌های دریافتنی = فروش نسیه / میانگین حساب‌ها و اسناد دریافتنی طی طوره
دورۀ وصول مطالبات (حساب‌های دریافتنی)
نشان‌دهندۀ فاصلۀ زمانی تحویل کالا به مشتری تا دریافت وجه نقد از مشتری و به بیان دیگر مدت زمانی است که طول می‌کشد تا شرکت مطالبات خود از مشتریان را دریافت نماید. کوتاه‌تر بود‌ن این زمان نشان‌دهندۀ چابکی شرکت در دریافت مطالبات خود است (طولانی‌تر شد‌ن این نسبت به معنای حرکت شرکت به سمت فروش‌های نسیه است).
دوره وصول مطالبات = متوسط حساب‌های دریافتنی *۳۶۵ / فروش نسیه
یا به طور ساده‌تر:
دوره وصول مطالبات = 365 / گردش حساب‌های دریافتنی
دوره گردش عملیات
به دوره‌ای گفتـه می‌شود که در طول آن، یک شرکت، مراحل خریداری مواد اولیه، تولید کالا، ارسال به دست مشتری و در نهایت دریافت وجه نقد را سپری می‌کند.
دوره گردش عملیات = دوره وصول مطالبات + دوره گردش موجودی کالا
دوره پرداخت بدهی‌ها
نشان‌دهنده مدت زمانی است که طول می‌کشد تا شرکت بدهی خود را با تامین کنندگان – بدهی بابت خرید مواد اولیه به‌صورت نسیه تسویه کند.
دوره پرداخت بدهی‌ها = متوسط حساب‌های پرداختنی *۳۶۵ / خرید نسیه
گردش دارایی
این نسبت فعالیت، میزان تأثیرگذاری گردش دارایی‌ها را در کسب درآمد شرکت نشان می‌دهد و بیانگر این است که چگونه دارایی‌های شرکت برای ایجاد درآمد به کار گرفتـه می‌شوند. با مقایسه این نسبت در دوره‌های گذشته می‌توان به این نتیجه رسید که افزایش دارایی‌ها در کسب درآمد بیشتر توسط شرکت، تأثیرگذار بود‌ه است یا خیر.
گردش دارایی = فروش خالص / میانگین کل دارایی‌ها
گردش دارایی‌های ثابت
این نوع از نسبت فعالیت، بیانگر میزان تأثیرگذاری دارایی‌های ثابت شرکت بر کسب درآمد آن است. بالا بود‌ن این نسبت نشان می دهد که شرکت به شکل مثبتی عمل کرد‌ه و از دارایی‌های خود به‌خوبی استفاده کرد‌ه است. اگر این نسبت پایین باشد، یعنی درآمد شرکت پایین است و روی دارایی‌های ثابت بیش از اندازه سرمایه‌گذاری شد‌ه است که این نشان‌دهنده عدم کارایی دارایی‌های ثابت است.
گردش دارایی‌های ثابت = فروش خالص / میانگین دارایی‌های ثابت
نسبت گردش سرمایه جاری
سرمایه در گردش، تفاوت دارایی جاری از بدهی جاری شرکت است. این سرمایه، بخشی از خالص دارایی‌های جاری است که مستقیم یا غیرمستقیم تسهیلاتی را در چرخه تولید ایجاد می‌کند. این نسبت نشان می‌دهد که تاثیر سرمایه در گردش در میزان فروش شرکت چقدر است. افزایش این نسبت می تواند دو دلیل داشته باشد:
سرمایه در گردش ما کاهش یافتـه و یا فروش افزایش یافتـه است. این نسبت فعالیت را معمولا کنار نسبت دوره گردش عملیات می‌سنجند و بهتر است که این نسبت را با مقادیر خودش در دوره‌های پیش‌تر نیز بررسی و مقایسه کنیم.
گردش سرمایه جاری = فروش / سرمایه در گردش
نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش
همانطور که گفتـه شد، سرمایه در گردش به تفاوت بدهی جاری و دارایی جاری گفتـه می‌شود و موجودی کالا یکی از موارد تشکیل‌دهنده دارایی جاری به حساب می‌آید، پس نسبت موجودی به سرمایه در گردش مشخص می‌کند که چه میزانی از سرمایه در گردش مربوط به موجودی کالا است.
نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش = موجودی کالا / سرمایه در گردش
بالا بود‌ن این نسبت فعالیت نشان می‌دهد که قسمت عملیات جاری شرکت مشکلاتی دارد، تا زمانی‌که موجودی کالا به فروش نرسد و وجه نقد به دست آمد‌ه مجددا وارد چرخه تولید نشود، شرکت بازدهی کافی نخواهد داشت. بالا بود‌ن این نسبت می‌تواند نشان‌دهنده مشکل شرکت در زمینه فروش و بازاریابی باشد.
