تفاوت اوراق مشارکت و سهام چیست و چه نکاتی دارد؟

ورود به دنیای سرمایه‌گذاری می‌تواند چالشی جذاب باشد، اما گاهی انتخاب مسیر درست برای سرمایه‌گذاران دشوار است. یکی از سوالات متداول در این زمینه، تفاوت اوراق مشارکت و سهام است که برای پاسخ آن، ابتدا باید با دو نوع اوراق بهادار یعنی سهام و اوراق مشارکت آشنا شوید. در این مقاله از کاریزما لرنینگ، به بررسی جامع این دو نوع اوراق بهادار و تفاوت اوراق مشارکت با اوراق سهام می‌پردازیم.

تفاوت اوراق مشارکت و سهام چیست؟

همان‌طور که در مقاله «اوراق مشارکت چیست؟» مطرح شد، اوراق مشارکت نوعی اوراق صکوک هستند که به عنوان یکی از ابزارهای تامین مالی شناخته می‌شوند. هدف از انتشار این اوراق، تامین مالی پروژه‌های عمرانی و اقتصادی دولتی و شرکت‌های خصوصی است. این او‌‌‌ر‌‌‌اق نشان‌دهنده مشارکت سرمایه‌گذاران در اجرای یک پروژه است. همچنین سهام (stock) یکی از انواع اوراق بهادار است که نمایانگر مالکیت دارنده آن بر سهم معین و مشخصی از شرکت سهامی خاص یا سهامی عام، درآمدها و دارایی‌های آن است.

از تعاریف این دو نوع از اوراق بهادار می‌توان به تفاوت‌ اوراق مشارکت و سهام پی برد. درواقع اوراق مشارکت و سهام به ترتیب بر اساس ایجاد بدهی و سرمایه اقدام به تأمین مالی واحدهای تجاری می‌کنند.

درک دقیق تفاوت اوراق مشارکت و سهام به ایجاد ساختار سرمایه مناسب برای هر واحد تجاری و افرادی که قصد سرمایه‌گذاری از طریق این اوراق را دارند، کمک می‌کند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین تفاوت‌های اوراق مشارکت و سهام می‌پردازیم:

۱. اولویت در بازپرداخت

همان‌طور که مطرح شد، دارندگان اوراق مشارکت در تامین مالی پروژه نقش داشته‌اند و به دلیل مشارکت در پروژه از بازدهی آن برخوردار خواهند شد. اما دارندگان سهام یک شرکت، به نسبت سهام خود مالک آن شرکت هستند. به این ترتیب، دارندگان اوراق مشارکت به عنوان بستانکاران شرکت شناخته می‌شوند و در صورت انحلال واحد تجاری در اولویت بازپرداخت قرار می‌گیرند. یعنی ابتدا باید بدهی‌های مربوط به دارندگان اوراق مشارکت تسویه شود.

سهام‌داران آخرین گروهی هستند که در صورت انحلال شرکت می‌توانند وجوه باقی‌مانده را دریافت کنند. این موضوع ریسک سرمایه‌گذاری در سهام را نسبت به اوراق مشارکت افزایش می‌دهد.

۲. حق رأی

دارندگان سهام از حق رأی در برخی از امور شرکت مانند انتخاب مدیران برخوردار هستند. این حق به آن‌ها امکان می‌دهد در تصمیم‌گیری‌های شرکت نقش‌ داشته باشند. اما دارندگان اوراق مشارکت از حق رأی در امور شرکت برخوردار نیستند.

۳. تاریخ سررسید

اوراق مشارکت دارای سررسید مشخصی هستند و در تاریخ مقرر باید بازخرید شوند. ارزش اسمی اوراق مشارکت نیز در زمان انتشار مشخص می‌شود. اما سهام عادی منابع دائمی تأمین مالی محسوب می‌شوند و تاریخ انقضا ندارند. این بدان معناست که سهام‌داران تا زمانی که شرکت منحل نشده است، مالک سهم خود باقی می‌مانند.

۴. میزان و نوع سود 

دارندگان اوراق مشارکت سود ثابتی را در یک بازه زمانی معین دریافت می‌کنند. میزان سود اوراق مشارکت در زمان انتشار مشخص می‌شود. سهام‌داران علاوه بر سود نقدی سالانه که شرکت‌ها تقسیم می‌کنند، می‌توانند از افزایش قیمت سهم در طول زمان نیز کسب سود کنند. میزان سود سهام ثابت نیست و به عملکرد شرکت بستگی دارد.

۵. میزان ریسک

دارندگان اوراق مشارکت ریسک بسیار کمی را می‌پذیرند و در نتیجه سود کمتری هم نصیب آن‌ها می‌شود. این افراد معمولاً ریسک‌پذیری کمتری دارند و در سرمایه‌گذاری محتاط‌‌تر هستند. درحالی‌که سهام‌داران با پذیرش ریسک بالاتر، انتظار کسب بازده بیشتری دارند. این تفاوت بازده از اختلاف ریسک‌پذیری دارندگان اوراق مشارکت و سهام حاصل می‌شود.

۶. نیاز به تخصص

اوراق مشارکت فرصتی ایده‌آل برای سرمایه‌گذارانی است که به دنبال سرمایه‌گذاری امن، بدون دردسر و با سود تضمین شده هستند. زیرا خرید این اوراق برخلاف سرمایه‌گذاری در سهام نیاز به‌صرف زمان و یادگیری مفاهیم سرمایه‌گذاری و تحلیل بازار سرمایه نیست و حتی افراد کم‌تجربه در بازارهای مالی می‌توانند به‌راحتی اوراق مشارکت را خریداری و از سود آن بهره‌مند شوند. دارندگان اوراق مشارکت می‌توانند با آرامش خاطر و بدون تحت‌تأثیر قرارگرفتن از نوسانات بازار، سود سرمایه‌گذاری خود را در زمان مقرر دریافت کنند.

با توجه به تفاوت اوراق مشارکت و سهام، بهترین سرمایه‌گذاری کدام است؟

انتخاب بین سهام و اوراق مشارکت تصمیمی مهم برای هر سرمایه‌گذار است. هر کدام از این دو ابزار مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب نهایی به اهداف، میزان ریسک‌پذیری و شرایط سرمایه‌گذاران بستگی دارد.

سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز معمولاً به دنبال امنیت سرمایه و سود ثابت هستند. برای این افراد، اوراق مشارکت گزینه مناسب‌تری است. اوراق مشارکت سود ثابتی را در یک بازه زمانی مشخص تضمین می‌کنند و اصل سرمایه شما نیز حفظ می‌شود.

در مقابل، سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر به دنبال پتانسیل رشد بالا و مشارکت در سود شرکت‌ها هستند. برای این افراد، سهام انتخاب مناسب‌تری است. سهام می‌تواند سود قابل‌توجهی برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد، اما دارای ریسک است و هیچ تضمینی برای بازگشت سرمایه و کسب سود وجود ندارد. در واقع، ریسک ضرر در سرمایه‌گذاری سهام بیشتر از اوراق مشارکت است.

برای درک بهتر تفاوت‌های بین سهام و اوراق مشارکت، مزایای هر کدام را به طور خلاصه بررسی می‌کنیم:

هفت مزیت سرمایه‌گذاری در سهام براساس تفاوت اوراق مشارکت و سهام

سرمایه‌گذاری در بازار سهام با مزیت‌هایی همراه است که در اینجا به هفت مورد از مزایای‌ مهم سرمایه‌گذاری در بورس اشاره می‌کنیم:

۱. بهره‌گیری از اقتصاد درحال‌رشد

رشد اقتصادی نقش کلیدی در افزایش سودآوری شرکت‌ها ایفا می‌کند. در دورانی که اقتصاد رونق می‌گیرد، شاهد افزایش تقاضا برای کالاها و خدمات شرکت‌ها هستیم. این افزایش تقاضا، به نوبه خود، به افزایش درآمد و سودآوری شرکت‌ها منجر می‌شود.

۲. بهترین راه برای پیشی‌گرفتن از تورم

در بررسی تاریخی روند سوددهی سهام این نکته را می‌توان دریافت که معمولاً میزان کسب سود در سهام از نرخ تورم بیشتر بوده است. البته باتوجه‌به اینکه عموماً سهام در کوتاه‌مدت نوسانات زیادی دارد، بهتر است در بازه زمانی طولانی‌تری سرمایه‌گذاری خود را انجام دهید. از طرفی سهام همه شرکت‌ها نیز در بلندمدت رشد نمی‌کند و باید در انتخاب سهام دقت نمایید.

۳. خریدوفروش و معاملات آسان

شما پس از دریافت کد معاملاتی، می‌توانید به‌صورت لحظه‌ای و فوری سهام یک شرکت را از طریق سیستم معاملاتی آنلاین خریداری نمایید. برای فروش سهامی که حجم معاملات بالایی دارد، معمولاً مشکلی نخواهید داشت. برای مثال، امکان انجام معاملات سهام به‌صورت کاملا آنلاین و رایگان در کارگزاری کاریزما مهیاست. در صورت تمایل به ثبت نام در کارگزاری کاریزما، می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید.

ثبت نام در کارگزاری کاریزما

۴. امکان کسب سود از دو طریق

در مقایسه با اوراق مشارکت که فقط یک راه کسب سود از آن وجود دارد (سود ثابت)، شما با خرید سهام از دو طریق می‌توانید سود کنید.

روش متداول کسب سود این است که سهام را با قیمت کمتر خریداری کرده و در قیمت بالاتر به فروش برسانید. ولی روش دومی نیز برای کسب سود در بورس وجود دارد که به (DPS) یا سود نقدی سهام مشهور است. مقدار و زمان پرداخت سود نقدی سهام شرکت‌ها، سالیانه یک‌بار در مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت‌ها تصویب می‌شود و علاوه بر سودی که از افزایش قیمت سهام به دست می‌آید، محرکی جذاب برای خرید سهام است.

۵. دسترسی به سوابق شفاف قوانین و مقررات مشخص

تصور کنید قصد دارید یک کسب‌وکار (مانند یک مغازه با تمام وسایل) را باهدف سرمایه‌گذاری خریداری کنید، آیا میزان سودآوری گذشته آن شفاف خواهد بود؟ آیا آمارهای دقیقی به شما ارائه می‌شود؟ آیا مجوزهای مرتبط با آن کسب‌وکار برای شما قابل دریافت خواهد بود؟

بیشتر اوقات متوجه می‌شوید که نمی‌توان قیمت و ارزش واقعی آن کسب‌وکار را تشخیص داد و تصمیم‌گیری و سرمایه‌گذاری روی آن با ریسک زیادی همراه خواهد بود.

اما در بازار سهام، همه اطلاعات و آمارهای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، حتی تا چند سال گذشته نیز قابل‌دسترس است و از آنها می‌توان برای تصمیم‌گیری استفاده کرد.

۶. نقدشوندگی سریع

بازهم به همان مثال کسب‌وکار بازگردیم، اگر کسب‌وکاری را راه‌اندازی کرده و همین‌الان تصمیم بگیرید که آن را به فروش برسانید، احتمال اینکه فوراً برای آن خریدار وجود داشته باشد و بتوانید سرمایه خود را فوراً نقد کنید خیلی کم است. یکی از جذاب‌ترین مزیت‌های بازار بورس، قابلیت نقدشدن سریع سهام است و خیلی کم اتفاق می‌افتد که سهام شما غیر قابل ‌نقد کردن باشد.

۷. بدون نیاز به سرمایه زیاد

نیازی نیست میلیون‌ها تومان برای شروع سرمایه‌گذاری و خرید سهام در حساب بانکی‌تان داشته باشید، حداقل مبلغ موردنیاز برای یک سفارش در معاملات آنلاین تنها ۵۰۰ هزارتومان است.

چهار مزیت خرید اوراق مشارکت باتوجه به تفاوت اوراق مشارکت و سهام

مزیت‌های سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت ممکن است بسیار بیشتر باشد، اما این ۴ مزیت‌، از مهم‌ترین مزایای سرمایه‌گذاری به روش خرید اوراق مشارکت است.

۱. عدم نیاز به‌صرف وقت

فعالیت حرفه‌ای در بازار سهام نیاز به‌صرف زمان برای آموزش و یادگیری و پیگیری بازار دارد و ماه‌ها و سال‌ها طول می‌کشد تا شخصی در بورس بتواند به توانایی کسب سود مداوم دست یابد. اما برای خرید اوراق مشارکت، چون سود آن همانند سپرده‌های بانکی تضمین شده و ثابت است، هیچ نیازی به یادگیری مفاهیم و اطلاعات و صرف وقت زیاد ندارید و می‌توانید با صرف حداقل وقت، اوراق مشارکت را در مبلغ دلخواه خریداری کنید.

۲. تضمین سود و اصل سرمایه

شاید برخی افراد این مورد را از معایب اوراق مشارکت به شمار آورند، ولی برخی افراد دیگر به ثابت‌بودن و تضمینی بودن سود به چشم یک مزیت نگاه می‌کنند. این دیدگاه دقیقاً به ریسک‌پذیری افراد در یک سرمایه‌گذاری مربوط می‌شود. برای شخصی که ریسک‌گریز است، سرمایه‌گذاری با سود ثابتی که از بانک بیشتر است و هیچ نگرانی بابت ازدست‌دادن آن نیست جذابیت دارد. درحالی‌که در بازار سهام، هیچ‌چیز قطعی نیست و هیچ تضمینی برای کسب سود یا حفظ سرمایه وجود ندارد.

۳. درگیر نشدن در نوسانات و هیجانات بازار

با وجود تضمین برای اصل سرمایه و سود اوراق مشارکت، فرد درگیر استرس احتمالی که در سرمایه‌گذاری در بازار سهام وجود دارد نخواهد بود. در بازار سهام همان‌طور که ذکر شد، عدم قطعیت و نوسانات زیادی وجود دارد و همین عامل، موجب ایجاد استرس در بسیاری از افراد می‌شود.

۴. عدم نیاز به رقابت با بزرگان بورس

بازیگران قدرتمندی مانند شرکت‌های سرمایه‌گذاری، سبدگردان‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و حقوقی‌ها در بازارهای مالی وجود دارد و برای شخصی که مهارت، تجربه، زمان و سرمایه کمی دارد، خرید اوراق مشارکت گاهی می‌تواند سود بالاتری نسبت به بازار سهام داشته باشد. البته بدیهی است که یادگیری مستمر می‌تواند نقش بسزایی در موفقیت شما در بازار سهام داشته باشد.

نتیجه‌گیری مقاله تفاوت اوراق مشارکت و سهام

نمی‌توان از میان سهام و اوراق مشارکت، قطعاً یک گزینه را به‌عنوان بهترین سرمایه‌گذاری دانست. افراد حرفه‌ای در این زمینه، سرمایه‌گذاری را یک فرایند کاملاً شخصی می‌دانند و تأکید دارند که پیچیدن یک نسخه برای همه افراد اشتباه است.

البته اجباری نیست که فقط در سهام یا اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری کنید. به همان طریقی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری با تشکیل پرتفوی متنوعی از دارایی‌ها، ریسک‌ سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهند، برای بیشتر سرمایه‌گذاران، ترکیبی از سهام و اوراق مشارکت بهترین گزینه است. برای تشکیل پرتفوی بهینه، با اختصاص مقداری سرمایه برای خرید سهام و اوراق مشارکت، شما امنیت سرمایه‌گذاری‌تان را افزایش داده و از طرف دیگر، پتانسیل رشد و کسب سود بیشتر را با دارا بودن سهام برای خود باز می‌گذارید.

اگر به امنیت بیشتری در سرمایه‌گذاری نیاز دارید، وزن اوراق مشارکت را در پرتفوی خود افزایش دهید که در این صورت باید انتظار سود کمتری را نیز داشته باشید و بالعکس اگر مایل هستید پتانسیل سودآوری پرتفوی شما افزایش یابد، وزن بیشتری به سهام اختصاص دهید؛ به‌این‌ترتیب ریسک سرمایه‌گذاری نیز افزایش خواهد یافت.

سوالات متداول