پرتفوی چیست و چگونه سبد سهام بسازیم؟
سبد سهام یا پرتفوی در نگاه اول مفهومی پیچید‌ه به‌نظر می‌رسد که در علوم مالی نیاز به مطالعه دارد، اما اینطور نیست. در این مقاله از کاریزما لرنینگ توضیح می‌دهیم پرتفوی چیست، انواع پرتفو را نام می‌بریم و با مزایا و معایب و سایر مفاهیم ضروری آشنا خواهیم شد. پرتفوی به زبان ساده یعنی مجموعه‌ای از دارایی‌های مختلف که سرمایه‌گذار روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده است. هدف از داشتن پرتفو یا سبد سهام، کاهش و مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری است.
معنی پرتفوی چیست؟
اگر می‌دانید بورس چیست و با بازار سرمایه تا حدی آشنا هستید، باید معنی پرتفوی را دقیق بدانید. طبق تعریف سایت اینوستوپدیا، پرتفو به مجموعه‌ای از دارایی‌های سرمایه‌گذاری مانند سهام، اوراق قرضه، (گواهی سپرده) کالایی، پول نقد و سایر دارایی‌های نقدشونده مانند صندوق‌های قابل معامله گفته می‌شود.
البته تعریف بالا بیشتر پرتفوی سرمایه گذاری بود؛ در حالی که «پرتفو» یک مفهوم است و به مجموعه‌ای از دارایی‌ها اشاره دارد که فرد سعی می‌کند با توزیع سرمایه خود بین دارایی‌های مختلف، ریسک خود را تا حد امکان کاهش دهد و به اصطلاح تمام تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد قرار ندهد.
بنابراین می‌توانیم پرتفو را همه‌جا استفاده کنیم؛ پرتفوی املاک و مستغلات شامل خرید زمین، آپارتمان، باغ، مشارکت در ساخت و غیره، پرتفوی شغلی شامل چند منبع درآمد، و رایج‌تر از همه، پرتفوی بورس که به سبد سهام نیز معروف است و می‌تواند شامل سهام شرکت‌های مختلف، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، قراردادهای آتی و اختیار معامله و سایر دارایی‌ها باشد.
هدف از تشکیل سبد سهام چیست؟
حتماً شنیده‌اید که تمام تخم‌مرغ‌ها را نباید در یک سبد قرار دهیم. این گفته رایج، اساس پرتفوی است. هدف اصلی تشکیل سبدی از دارایی‌های مختلف، ایجاد تنوع است. تنوع خود به خود به کاهش ریسک منجر می‌شود و کاهش ریسک دقیقاً همان چیزی است که در بازارهای مالی به دنبال آن هستیم.
تصور کنید تمام سرمایه خود را در سهام صنعت خودرو در بورس سرمایه‌گذاری کرده‌اید. در این صورت، کوچکترین خبر منفی برای این صنعت، می‌تواند ارزش سهام شما را تا حد زیادی کاهش دهد. اما اگر یک پرتفوی بورسی شامل سهام صنایع مختلف داشته باشید، در صورت کاهش ارزش سهام یک صعنت، تنها بخش کوچکی از سرمایه شما در معرض ریسک قرار می‌گیرد که البته قابل جبران است.
مزایای داشتن پرتفوی چیست؟
اگر رفتار سرمایه‌گذاران بزرگ دنیا را دنبال کنیم، متوجه می‌شویم که داشتن یک پرتفوی سرمایه‌گذاری می‌تواند مزایای بسیاری داشتـه باشد. به‌طور خلاصه، پنج مورد از مهمترین مزایای داشتن یک پرتفوی سرمایه‌گذاری را ذکر می‌کنیم:
- کنترل ریسک سرمایه‌گذاری
اگر سبدی از دارایی‌های مختلف مانند طلا، سهام، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، پول نقد و غیره داشته باشید، چقدر احتمال می‌دهید ارزش تمام این دارایی‌ها همزمان سقوط کند؟ مهمترین مزیت پرتفو این است که کاهش ارزش یک یا چند دارایی، سرمایه‌گذار را نگران نمی‌کند. شما به راحتی می‌توانید با چینش صحیح پرتفو، ریسک را مدیریت کنید. در ادامه این موضوع را بیشتر توضیح می‌دهیم.
- کسب بازدهی از تمام بازارها
دومین مزیت داشتن پرتفو این است که شما در تمام بازارها حضور فعال دارید و از رشد بازارهای مختلف بهره‌مند می‌شوید. گاهی سود یک یا چند دارایی می‌تواند به آسانی زیان سایر دارایی‌های موجود در پرتفو را جبران کند.
- آرامش ذهنی سرمایه‌گذار
آرامش ماحصل دو مورد قبلی است. داشتن پرتفوی متنوع این آرامش را به شما می‌دهد که برای مثال در صورت ریزش بازار سهام، سرمایه شما از بین نمی‌رود و فرصت جبران وجود دارد.
- مدیریت آسان دارایی‌ها
شما به‌جای پیگیری و بررسی جداگانه‌ی چند سهم مختلف، وقت و انرژی خود را صرف مدیریت و بهینه سازی یک سبد سهام می‌کنید و در واقع سرمایه‌گذاری شما به شکل کارآمد پیش می‌رود.
- کاهش احتمال خطا
کاهش خطا نقطه قوت پرتفو است. گاهی در صنایع یا دارایی‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنیم که به‌اندازه‌ی کافی بازدهی ندارند. در پرتفو امکان بهینه‌سازی و اصلاح خطا وجود دارد و می‌توانیم هر لحظه ترکیب دارایی‌های سبد سهام را تغییر کردم و اشتباهات را اصلاح نماییم و کمترین زیان را متحمل شویم.
منظور از ارزش پرتفوی بورسی چیست؟
ارزش پرتفوی بورسی به مجموع ارزش دارایی‌های یک سرمایه‌گذار در بازار بورس گفته می‌شود. این ارزش شامل تمامی سهام، اوراق بدهی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر ابزارهای مالی است که فرد در سبد خود دارد.
انواع ارزش پرتفوی
- ارزش روز پرتفوی: مجموع ارزش سهام و دارایی‌ها بر اساس قیمت لحظه‌ای بازار. این مقدار مدام در حال تغییر است.
- ارزش بهای تمام‌شده پرتفوی: مجموع قیمت خرید تمامی دارایی‌ها، بدون در نظر گرفتن تغییرات قیمت در بازار.
- ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) پرتفوی: مخصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری است و تفاوت بین ارزش دارایی‌ها و بدهی‌های صندوق را نشان می‌دهد.
چرا ارزش پرتفوی مهم است؟
ارزش پرتفو نشان‌دهنده سود یا زیان سرمایه‌گذار است و به تصمیم‌گیری برای خرید، فروش یا نگهداری سهام کمک می‌کند. همچنین معیاری برای سنجش عملکرد سرمایه‌گذاری در بازه‌های زمانی مختلف به حساب می‌آید.
ریسک پرتفوی چیست؟
ریسک پرتفوی به میزان نوسانات و عدم قطعیتی گفته می‌شود که ممکن است باعث کاهش ارزش دارایی‌های یک سرمایه‌گذار در بورس شود. به زبان ساده، هرچه احتمال ضرر بیشتر باشد، ریسک پرتفوی بالاتر است. ریسک پرتفوی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
1. ریسک سیستماتیک (غیرقابل‌کنترل)
این نوع ریسک مربوط به کل بازار است و سرمایه‌گذار نمی‌تواند با تنوع‌بخشی در پرتفوی آن را حذف کند. از جمله:
- بحران‌های اقتصادی
- تورم و نرخ بهره
- تحریم‌ها و تغییرات سیاسی
- تغییرات قوانین و مقررات بورسی
2. ریسک غیرسیستماتیک (قابل‌کنترل)
این نوع ریسک مربوط به یک شرکت یا صنعت خاص است و می‌توان با متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری آن را کاهش داد. از جمله:
- مشکلات مدیریتی یک شرکت
- کاهش تقاضا برای محصولات یک صنعت خاص
- ورشکستگی شرکت‌ها
برای کاهش ریسک پرتفوی، یکی از مهمترین راهکارها تنوع‌بخشی (Diversification) است؛ یعنی خرید سهام از صنایع مختلف تا وابستگی سرمایه‌گذاری به یک بخش خاص کاهش یابد. همچنین، بررسی و تحلیل بنیادی و تکنیکال کمک می‌کند تا سهام باارزش و کم‌ریسک انتخاب شود. علاوه بر این، می‌توان بخشی از سرمایه را به دارایی‌های کم‌ریسک‌تر مانند اوراق بدهی یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاص داد تا از نوسانات شدید بازار در امان ماند. در نهایت، کنترل احساسات و نوسان‌گیری منطقی نقش مهمی در جلوگیری از تصمیمات هیجانی دارد، زیرا معاملات احساسی می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش دهد.
چگونه پرتفوی بسازیم؟
مراحل ساخت پرتفو را تقریباً در قسمت قبل به شکل غیرمستقیم توضیح دادیم. برای تشکیل یک پرتفوی مناسب، می‌توان مراحل زیر را دنبال کرد:
- میزان سرمایه و هدف خود را مشخص کنید.
قبل از هر چیز، باید مشخص کنید که هدف شما از سرمایه‌گذاری چیست. همچنین دقیق مشخص کنید چه مقدار سرمایه دارید. توجه داشته باشید هرگز نباید تمام دارایی خود را سرمایه‌گذاری کنید!
- مشخص کنید ریسک‌پذیر هستید یا ریسک‌گریز؟
ریسک‌پذیری هر فرد متفاوت است. برخی افراد حاضرا هستند برای سودهای بیشتر، ریسک بالاتری را بپذیرند، در حالی که برخی دیگر به دنبال گزینه‌های کم‌ریسک‌تر و مطمئن‌تر هستند. شناخت میزان تحمل ریسک، به شما کمک می‌کند که نوع دارایی‌های پرتفوی خود را انتخاب کنید.
- دارایی‌های مناسب را انتخاب کنید.
یک پرتفوی متنوع می‌تواند شامل دارایی‌های مختلفی باشد که بسته به ریسک‌پذیری افراد انتخاب می‌شوند. مانند:
- سهام (برای رشد سرمایه در بلندمدت)
- اوراق بدهی (برای ایجاد ثبات و کاهش ریسک)
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری (برای مدیریت حرفه‌ای سرمایه)
- طلا و ارزهای دیجیتال (برای پوشش ریسک و حفظ ارزش سرمایه)
البته می‌توانید هر نوع دارایی دیگر را در کنار این چهار گزینه قرار دهید و در سبد سهام خود لحاظ کنید.
- سرمایه خود را بین دارایی‌های مختلف توزیع کنید.
پس از انتخاب نوع دارایی‌ها، باید مقدار مناسبی از سرمایه را به هر بخش اختصاص دهید. این تخصیص باید بر اساس اهداف مالی، میزان ریسک‌پذیری و شرایط اقتصادی انجام شود. به‌عنوان مثال، اگر فردی ریسک‌گریز باشد، ممکن است بخش بیشتری از سرمایه خود را به اوراق بدهی و صندوق‌های با درآمد ثابت اختصاص دهد.
- سبد دارایی خود را رصد و بهینه کنید.
پس از تشکیل پرتفوی، نباید آن را به حال خود رها کرد. شرایط بازار تغییر می‌کند و ممکن است نیاز باشد ترکیب دارایی‌های خود را مجدداً تنظیم کنید. ارزیابی دوره‌ای پرتفوی به شما کمک می‌کند تا با شرایط جدید سازگار شوید (بهینه‌سازی پرتفو) و عملکرد بهتری داشته باشید. به یاد داشته باشید اتخاذ تصمیمات احساسی می‌تواند منجر به زیان‌های سنگین شود.
ضریب همبستگی در پرتفوی چیست؟
ضریب همبستگی یا کورلیشن (Correlation) معیاری است که با آن نحوه حرکت دارایی‌ها را در یک سبد سهام ارزیابی می‌کنند. کورلیشن عددی بین منفی یک تا مثبت یک است.
- هرچه عدد به مثبت یک نزدیک‌تر باشد، به این معنی است که دارایی‌های پرتفوی شبیه به هم هستند و همزمان سودده یا ضررده می‌شوند.
- هرچه عدد به منفی یک نزدیک‌تر باشد، به این معنی است که دارایی‌های پرتفوی مخالف یکدیگر رفتار می‌کنند و زمانی که یک دارایی در سود، دارایی دیگر کاملاً در ضرر است.
هر دو حالت بالا نامطلوب هستند؛ زیرا هدف از تشکیل پرتفو، کنترل ریسک است و ما نمی‌خواهیم بیشتر دارایی‌های پرتفوی ما همزمان ضررده باشند یا عکس یکدیگر رفتار کنند، زیرا در این صورت دارایی الف سودده است اما این سود توسط ضرر دارایی ب خنثی می‌شود! بهترین مقدار همبستگی بین دارایی‌ها در یک پرتفو، عددی بین صفر تا چهار دهم (0.4) است.
نمونه‌ای از سبد سهام
تمامی شرکت‌های سرمایه‌گذاری، گروه‌های مالی، صندوق‌ها و غیره موظف هستند هر ماه یا در دوره‌های زمانی مشخص، اطلاعات مرتبط با سرمایه‌گذاری‌هایشان را در سایت کدال منتشر کنند. با مراجعه به این سایت یا سایت صندوق‌های سرمایه‌گذاری، می‌توانید پرتفوهای مختلف را مشاهده کنید.
پرتفو می‌تواند به تفکیک صنعت یا جزئی‌تر، به تفکیک سهام، ارائه شود. در تصویر زیر می‌توانید پرتفوی صندوق اهرم کاریزما را به تفکیک صنعت مشاهده کنید.
آشنایی با انواع پرتفو
ساختار یک پرتفوی سرمایه‌گذاری به استراتژی و اهداف مالی سرمایه‌گذار بستگی دارد. برخی به دنبال رشد سریع سرمایه هستند، در حالی که برخی دیگر به دنبال کسب درآمد پایدار یا کاهش ریسک می‌باشند. در ادامه، انواع پرتفوی را معرفی می‌کنیم:
-
پرتفوی رشد
این نوع پرتفوی شامل سهام شرکت‌هایی است که انتظار می‌رود در آینده نزدیک رشد بالایی در سودآوری و ارزش بازار داشته باشند. معمولاً سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر این استراتژی را انتخاب می‌کنند، چراکه سود بالقوه بالایی دارد اما در عین حال نوسانات بیشتری را نیز به همراه دارد. شرکت‌های دانش‌بنیان، تکنولوژی‌محور و استارتاپ‌های نوظهور اغلب در این دسته قرار می‌گیرند.
-
پرتفوی درآمدی
در این سبد، اولویت سرمایه‌گذار دریافت سود تقسیمی منظم و پایدار است. سهام شرکت‌هایی که سوددهی باثباتی دارند، مانند بانک‌ها، شرکت‌های بزرگ پتروشیمی و صنایع غذایی، در این پرتفوی قرار می‌گیرند. این نوع سرمایه‌گذاری برای افرادی که به دنبال جریان نقدی ثابت هستند، مانند بازنشستگان یا سرمایه‌گذاران کم‌ریسک، انتخاب مناسبی است.
-
پرتفوی ترکیبی
این استراتژی ترکیبی از سهام رشدی و درآمدی است. سرمایه‌گذارانی که به دنبال تعادلی میان افزایش ارزش سرمایه و کسب درآمد دوره‌ای هستند، معمولاً این مدل را انتخاب می‌کنند. این نوع پرتفوی برای افراد با سطح ریسک‌پذیری متوسط مناسب است، چراکه در کنار رشد سرمایه، سود تقسیمی نیز دریافت می‌کنند.
-
پرتفوی محافظه‌کارانه
سرمایه‌گذارانی که ریسک‌گریز هستند و بیشتر به‌دنبال حفظ سرمایه خود می‌باشند، به سراغ این نوع پرتفوی می‌روند. در این سبد، معمولاً سهام شرکت‌های بزرگ، باثبات و کم‌ریسک قرار دارد؛ صنایعی مانند دارویی، غذایی و شرکت‌های بنیادی که در شرایط رکود اقتصادی نیز عملکرد قابل قبولی دارند.
-
پرتفوی تهاجمی
این نوع سبد سهام مخصوص سرمایه‌گذارانی است که ریسک‌پذیری بالایی دارند و می‌خواهند از نوسانات بازار به نفع خود استفاده کنند. در این پرتفوی، تمرکز روی شرکت‌های کوچک و متوسط با پتانسیل رشد بالا است. این استراتژی می‌تواند سود بالایی داشته باشد اما به همان نسبت، احتمال ضرر نیز افزایش می‌یابد.
-
پرتفوی موضوعی
این استراتژی بر سرمایه‌گذاری در یک صنعت خاص متمرکز است. برای مثال، سرمایه‌گذارانی که به روندهای بلندمدت اقتصادی توجه دارند، ممکن است فقط در صنایع انرژی‌های تجدیدپذیر، هوش مصنوعی، فناوری مالی (فین‌تک) یا خودروهای برقی سرمایه‌گذاری کنند. این روش می‌تواند بسیار سودآور باشد اما وابستگی بالایی به شرایط همان صنعت دارد.
پرتفوی خود را با کاریزما بچینید!
اگر سرمایه‌ای در اختیار دارید و می‌خواهید در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنید، اما نمی‌دانید چطور باید این کار را انجام دهید، می‌توانید به گروه مالی کاریزما اعتماد کنید. کاریزما خدمات کاملی در خصوص ارائه مشاوره و مدیریت سرمایه ارائه می‌دهد که شامل موارد زیر می‌شود:
- مشاوره سرمایه‌گذاری
- سبدگردانی اختصاصی
- طرح‌های سرمایه‌گذاری
مشاوره سرمایه‌گذاری
چنانچه قصد سرمایه‌گذاری دارید، اما مسیر را نمی‌دانید و سوالاتی ذهن شما را مشغول کرده است، می‌توانید از مشاورهای حرفه‌ای ما کمک بگیرید و مسیر سرمایه‌گذاری خود را دقیق مشخص کنید. برای دریافت مشاوره سرمایه‌گذاری رایگان، روی دکمه زیر کلیک کنید:
سبدگردانی اختصاصی
در سبدگردانی کاریزما، با مدیریت اختصاصی و ویژه، بازدهی بیشتر با ریسک کمتر نسبت به سایر روش‌های سرمایه‌گذاری به‌دست می‌آورید. همچنین سبد دارایی‌های شما متناسب با هدف و میزان ریسک‌پذیری شما مدیریت می‌شود. سبدگردانی اختصاصی کاریزما شش طرح برای شما دارد که از طریق دکمه زیر می‌توانید جزئیات هر طرح را مطالعه نمایید:
مشاوره رایگان سبدگردانی اختصاصی
طرح‌های سرمایه‌گذاری
در نهایت، اگر خودتان قصد سرمایه‌گذاری دارید، می‌توانید پرتفویی از طرح‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری را در کاریزما مشاهده کنید. کاریزما بیش از 10 طرح در حوزه‌های مختلف شامل طلا، نقره، سهام، درآمد ثابت، تامین مالی جمعی، شاخص تورم و غیره را ارائه می‌دهد که خود پرتفوی کاملی از روش‌های مختلف سرمایه‌گذاری به حساب می‌آید.
شما با سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها می‌توانید به راحتی برای خود یک پرتفو با رویکرد مناسب و ریسک کم ایجاد و پرتفوی خود را از طریق اپلیکیشن کاریزما مدیریت نمایید. برای مشاهده طرح‌های مختلف کاریزما، روی دکمه زیر کلیک کنید:
جمع‌بندی مطلب
در این مطلب کامل توضیح دادیم پرتفوی چیست. پرتفو (که البته آن را به‌صورت پورتفو هم می‌نویسند)، مجموعه‌ای از دارایی‌های مختلف است که یک سرمایه‌گذار در اختیار دارد. هر شخص بسته به اهداف و آنچه در ذهن دارد، سرمایه خود را به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌کند و هر بخش را به یک دارایی مانند طلا، سهام، املاک، خودرو، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و غیره اختصاص می‌دهد.
سرمایه‌گذارها با این کار به مقابله با ریسک می‌روند و با تقسیم تخم‌مرغ‌های خود در سبدهای مختلف، ریسک از بین رفتن یکباره آن‌ها را به صفر می‌رسانند. هر آنچه در مورد پرتفو نیاز بود را در این مقاله ارائه دادیم. اکنون که دقیق می‌دانید پرتفوی چیست، اگر سوالی در این خصوص دارید، می‌توانید در بخش نظرات با ما در ارتباط باشید و سوالات و نظرات خود را مطرح کنید.
سوالات متداول
سبد سهام یا پورتفوی مجموعه‌ای از دارایی‌های مالی مثل سهام، اوراق قرضه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که برای کاهش ریسک و افزایش بازدهی متنوع‌سازی می‌شود.
وقتی بازدهی پرتفو کاهش یابد، تنوع آن کافی نباشد، یا ریسک بیش از حدی متحمل شود، پرتفو نیاز به بهینه‌سازی دارد. این کار با تغییر ترکیب دارایی‌ها و مدیریت بهتر انجام می‌شود.
ضریب همبستگی نشان‌دهنده میزان وابستگی تغییرات قیمت دارایی‌ها به یکدیگر است. مقدار این ضریب بین منفی 1 تا مثبت 1 متغیر است. نزدیک بودن این عدد به منفی 1 یا مثبت 1، بهینه نبودن پرتفو را نشان می‌دهد.
