واگرایی چیست؟ آشنایی با انواع واگرایی در تحلیل تکنیکال

در بازارهای مالی، جایی که هر نوسان قیمتی می‌تواند تصمیمی حیاتی را رقم بزند، واگرایی یکی از سیگنال‌های کلیدی تحلیل تکنیکال محسوب می‌شود. واگـرایـی زمانی رخ می‌دهد که قیمت و اندیکاتورها مسیرهای متفاوتی را طی می‌کنند، هشداری پنهان که احتمال تغییر روند را نشان می‌دهد. در این مقاله از کاریزما لرنینگ، انواع واگرایی ها، کاربردهای آن‌ها و نحوه استفاده از این ابزار قدرتمند در معاملات را بررسی می‌کنیم.

واگرایی چیست؟

واگرایی (به انگلیسی: Divergence) یکی از نشانه‌های کلیدی تغییر روند قیمت در بازار است که انواع مختلفی دارد. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که بین حرکت قیمت یک سهم و اندیکاتورهای تکنیکال، تناقض دیده می‌شود. به زبان ساده، واگـرایـی در تحلیل تکنیکال یعنی ضعف در روند فعلی؛ یعنی وقتی قیمت و اندیکاتور هر کدام مسیر متفاوتی را طی می‌کنند، احتمال تغییر روند بالا می‌رود.

در بیشتر مواقع تغییر روند بازار بعد از شکل‌گیری یک واگـرایـی مناسب رخ می‌دهد. واگرایی ها ابزارهای خوبی برای شناسایی سطوح حساس قیمتی هستند و به ما کمک می‌کنند تا روندهایی که قدرت خود را از دست داده‌اند و در آستانه بازگشت هستند را شناسایی کنیم.

برای تشخیص واگرایی می‌توان از اندیکاتورهای مختلفی استفاده کرد. اندیکاتور مکدی (MACD) یکی از معروف‌ترین و پرکاربردترین ابزارها در این زمینه است. علاوه بر آن، اندیکاتورهایی مثل RSI و CCI هم می‌توانند در شناسایی واگرایی ها مؤثر باشند. تصویر زیر نمونه خوبی برای آموزش واگـرایـی است.

انواع واگرایی در تحلیل تکنیکال

واگرایی ها در بورس به دو نوع واگرایی معمولی و واگرایی مخفی تقسیم می‌شوند که هر یک از این دو نوع، دو حالت مثبت و منفی نیز دارد. علاوه بر این دو نوع واگرایی زمانی نیز داریم. بنابراین می‌توانیم بگوییم شش نوع واگـرایـی داریم:

• واگـرایـی معمولی مثبت
• واگـرایـی معمولی منفی
• واگـرایـی مخفی مثبت
• واگـرایـی مخفی منفی
• واگـرایـی زمانی معمولی
• واگـرایـی زمانی هوشمند

در ادامه به توضیح واگرایی مثبت و منفی و معمولی و هوشمند و تمام نکات لازم خواهیم پرداخت.

1. واگرایی معمولی چیست؟

واگرایی معمولی با نماد RD نشان داده می‌شود که مخفف “Regular Divergence” است و به دو نوع مثبت و منفی تقسیم می‌شود. همانطور که اشاره کردیم، واگـرایـی زمانی شکل می‌گیرد که بین حرکت قیمت و رفتار اندیکاتور تناقض دیده شود.

1.1. واگـرایـی معمولی مثبت (RD+)

واگرایی معمولی مثبت زمانی رخ می‌دهد که در نمودار قیمتی شاهد دو دره یا کف قیمتی (Low) باشیم به‌ شکلی که کف دره دوم پایین‌تر از دره اول باشد. اما بالعکس در اندیکاتور، دره یا کف دوم بالاتر از دره اول باشد. بعد از تشکیل واگـرایـی معمولی مثبت، باید انتظار افزایش قیمت در سهم مورد نظر را داشته باشیم. تصویر این این مفهوم را به سادگی روشن می‌کند.

1.2. واگـرایـی معمولی منفی (RD-)

واگرایی معمولی منفی، همانطور که حدس می‌زنید، دقیقاً برعکس واگرایی معمولی مثبت است. زمانی که روی نمودار قیمت شاهد دو قله یا سقف قیمتی باشیم، به شکلی که سقف (High) دوم بالاتر از سقف اول باشد، اما اندیکاتور عکس این قضیه یعنی دو سقف که سقف دوم پایین‌تر از سقف اول است را نشان دهد، می‌گوییم واگرایی معمولی منفی به‌وجود آمده است. معمولاً این نوع واگـرایـی را در انتهای یک روند صعودی می‌توان دید.

این نوع از واگـرایـی یعنی قدرت فروشنده‌ها در بازار بیشتر از خریداران است و احتمالاً قیمت نزولی خواهد شد. برای درک بهتر، تصویر زیر را مشاهده کنید.

تصویر بالا مربوط به نماد اهرم در تایم‌فریم روزانه است. همانطور که می‌بینید، دو مرتبه واگرایی معمولی منفی (ایجاد قله‌های صعودی در نمودار قیمت و قله‌های نزولی در اندیکاتور) داریم و پس از آن ریزش قیمت اتفاق افتاده است.

2. واگرایی مخفی چیست؟

واگرایی مخفی (Hidden Divergence) برخلاف واگرایی معمولی، ادامه‌دار بودن یک روند را نشان می‌دهد. این نوع واگرایی نیز به دو نوع مثبت و منفی تقسیم می‌شود که در ادامه هر کدام را دقیق توضیح خواهیم داد.

2.1. واگـرایـی مخفی مثبت (HD+)

اگر در یک روند صعودی، دو دره یا کف قیمتی را دیدید و دره دوم بالاتر از دره اول بود و همزمان اندیکاتور عکس این را نشان می‌داد، یعنی دو دره که دره دوم پایین‌تر از دره اول است، آنگاه می‌گوییم واگرایی مخفی مثبت رخ داده است. پس از شکل‌گیری این نوع واگرایی، روند قبلی ادامه پیدا می‌کند و انتظار افزایش قیمت را داریم. تصویر زیر بیانگر این موضوع است.

2.2. واگـرایـی مخفی منفی (HD-)

برعکس مورد قبل، اگر در یک روند نزولی روی نمودار، دو قله یا سقف قیمتی را داشته باشیم که قله دوم پایین‌تر از قله قبل از خود باشد، اما در اندیکاتور عکس این شرایط دیده شود، آنگاه شاهد یک واگرایی مخفی منفی خواهیم بود. واگرایی مخفی منفی یعنی روند نزولی ادامه دارد و قیمت سهم قرار است کاهش پیدا کند. مجدد برای درک بهتر این نوع واگـرایـی، به تصویر زیرکه از چارت شپاس گرفته شده، نگاه کنید.

واگرایی‌ بورس یعنی سقف و کف‌های قیمت روی نمودار با اندیکاتور همخوانی نداشته باشند. در این صورت واگرایی داریم. به‌جای اینکه مدام جستجو کنید واگـرایـی مثبت چیست یا واگـرایـی منفی چیست، بهتر است تصویر زیر را به ذهن بسپارید یا آن را جایی ذخیره کنید تا در صورت نیاز با یک نگاه، سریع نوع واگرایی را تشخیص دهید.

3. واگرایی زمانی چیست؟

در این نوع واگـرایـی نیازی به استفاده از اندیکاتور نداریم! برخی از واگرایی‌‌ها، که به واگـرایـی زمانی نیز شناخته می‌شوند، بر اساس تضاد روندی میان قیمت و زمان شکل می‌گیرند. در این نوع واگـرایـی، مدت‌زمان اصلاح روند (تعداد کندل‌ها) مورد بررسی قرار می‌گیرد. واگرایی زمانی به دو دسته واگـرایـی زمانی معمولی و واگرایی زمانی هوشمند تقسیم می‌شود. مهم‌ترین ابزار برای تشخیص این واگرایی‌ها، دنباله فیبوناچی زمانی است که به تحلیلگرها کمک می‌کند تا ساختار زمانی اصلاحات قیمتی را بهتر درک کنند. جدول زیر راهنمای شما در تشخیص واگرایی‌ زمانی است:

نمونه‌ای از کاربرد واگـرایـی در بورس

از ترکیب واگـرایـی با ابزارهای مختلف، می‌توانیم به نتایج خوبی برسیم. برای مثال، بررسی واگـرایـی در سطوح حمایت و مقاومت یا ترکیب واگـرایـی با کانال‌های قیمتی، می‌تواند در تشخیص روند قیمت به ما کمک کند و همینطور سیگنال ورود به معامله به ما بدهد. به تصویر زیر دقت کنید:

در تصویر بالا مشاهده می‌کنید که قیمت در یک کانال صعودی در حرکت است و همزمان با رسیدن قیمت به کف کانال، شاهد یک واگـرایـی بین قیمت و اندیکاتور هستیم. رسیدن قیمت به کف کانال و همینطور واگـرایـی در کنار هم موید بازگشت قیمت هستند. این یعنی به احتمال زیاد فرصت خوبی برای ورود به معامله فراهم شده است.

البته نباید از سیگنال‌های فیک (Fake) غافل شویم! گاهی همه‌چیز مطابق انتظار است، اما با یک سیگنال جعلی طرف هستیم و برای مثال کف کانال به سمت پایین می‌شکند و روند تغییر نمی‌کند.

جمع‌بندی مطلب

در این مطلب در خصوص واگـرایـی صحبت کردیم و با انواع و کاربرد آن در بازارهای مالی، به‌ویژه در تحلیل روند بازار آشنا شدیم. نکته مهمی که باید مد نظر داشته باشید این است که همگرایی و واگـرایـی در تحلیل تکنیکال صرفاً دو ابزار هستند که به ما کمک می‌کنند درک بهتری از آینده بازار داشته باشیم و با کمک آن‌ها، آینده را تا حدی درست پیش‌بینی کنیم. بنابراین توصیه می‌کنیم هرگز صرفاً بر اساس واگـرایـی‌ها معامله نکنید!

سوالات متداول