محاسبه حقوق بازنشستگی؛ راهنمای جامع و کاربردی

محاسبه حقوق بازنشستگی به‌خصوص در انتهای هر سال، یکی از دغدغه‌های افراد بازنشسته است. بازنشستگی، نقطه عطفی در زندگی هر فرد است؛ مرحله‌ای که می‌تواند همواره با آرامش و لذت همراه باشد یا به دغدغه‌ای بزرگ تبدیل شود. 

تصور کنید سال‌ها در تلاش بوده‌اید، زحمت کشیده‌اید و حق بیمه پرداخت کرده‌اید تا در دوران بازنشستگی به آرامش برسید. اما آیا می‌دانید که حق شما به عنوان یک بازنشسته چقدر است؟ آیا با قوانین و روش محاسبه حقوق بازنشستگی آشنا هستید؟ با ما همراه باشید تا در این مقاله از کاریزما لرنینگ، شما را با پیچ و خم‌های نحوه و قانون محاسبه حقوق بازنشستگی آشنا کنیم.

حقوق بازنشستگی در سال 1404 چقدر است؟

بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، حداقل حقوق ماهانه بازنشستگان، 11 میلیون و 700 هزار تومان است.

نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی چگونه است؟

محاسبه حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی بر اساس قوانین و مقررات مشخصی انجام می‌شود. عوامل مختلفی مانند مدت پرداخت حق بیمه، میزان درآمد، سن بازنشستگی و … در این محاسبه نقش دارند. هرچند جزئیات دقیق ممکن است در طول زمان تغییر کند، اما به طور کلی، عوامل زیر در میزان مستمری تامین اجتماعی موثر هستند:

• مدت پرداخت حق بیمه: هرچه مدت زمان پرداخت حق بیمه بیشتر باشد، حقوق بازنشستگی نیز بالاتر خواهد بود.
• میزان درآمد: متوسط درآمد دریافتی در سال‌های پایانی اشتغال، تاثیر مستقیمی بر میزان حقوق بازنشستگی دارد.

فرمول محاسبه حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی

برای محاسبه مستمری بازنشستگی تامین اجتماعی بر اساس ماده ۷۷ قانون کار، می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد:

حقوق بازنشستگی =  ۳۰ ÷ (سنوات پرداخت حق بیمه × متوسط دستمزد)

نحوه محاسبه متوسط دستمزد

مهم‌ترین عامل در محاسبه حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی، متوسط دستمزد است. برای محاسبه متوسط دستمزد، تمام حقوق و مزایایی که حق بیمه از آن‌ها کسر شد‌ه در دو سال آخر کار، با یکدیگر جمع شد‌ه و سپس بر تعداد کل ماه‌های این دو سال (یعنی 24 ماه) تقسیم می‌شود. در صورتی که در این دوره دو ساله، وقفه‌هایی در پرداخت حق بیمه وجود داشته باشد، ماه‌های مربوط به این وقفه‌ها از محاسبه حذف شد‌ه و متوسط دستمزد بر اساس ماه‌های پرداخت حق بیمه محاسبه خواهد شد.

اگر در دو سال آخر کار، حقوق شما افزایش پیدا کرده باشد و حق بیمه بیشتری پرداخت کرده باشید، برای محاسبه حقوق بازنشستگی، به جای دو سال آخر، پنج سال آخر کار شما در نظر گرفته می‌شود. یعنی حقوق و مزایای پنج سال آخر جمع می‌شود و سپس بر تعداد کل ماه‌های این پنج سال تقسیم می‌شود تا متوسط دستمزد به دست آید.

محاسبه حقوق بازنشستگی بالای 30 سال

بر اساس ماده 104 قانون مدیریت خدمات کشوری، برای هر سال خدمت مازاد بر 30 سال، 2.5 درصد به حقوق بازنشستگی کارمندان اضافه می‌شود. به عبارت دیگر، هرچه مدت خدمت بیشتر باشد، حقوق بازنشستگی نیز بالاتر خواهد رفت.

برای مثال اگر اگر حقوق یک کارمند بازنشسته با 30 سال سابقه خدمت ماهیانه 35 میلیون تومان باشد، با یک سال سابقه بیشتر، ماهانه 875 هزار تومان و با 5 سال سابقه بیشتر، 4 میلیون و 375 هزار تومان به حقوق او اضافه می‌شود. 

حقوق بازنشستگی با سابقه کمتر از ۲۰ سال

برای بازنشستگی با کمتر از ۲۰ سال سابقه، دو حالت کلی وجود دارد:

• سابقه بین ۱۰ تا ۱۹ سال

اگر مردان به ۶۰ سالگی و زنان به ۵۵ سالگی رسیده باشند و حداقل ۱۰ سال حق بیمه پرداخت کرده باشند، می‌توانند درخواست بازنشستگی دهند. اما توجه کنید که میزان مستمری دریافتی آن‌ها متناسب با تعداد سال‌های پرداخت حق بیمه خواهد بود.

• سابقه کمتر از ۱۰ سال

افرادی که سن آن‌ها به سن قانونی بازنشستگی رسیده، اما سابقه پرداخت حق بیمه‌شان کمتر از ۱۰ سال است، می‌توانند با خرید سوابق مفقود، به ۱۰ سال سابقه برسند و سپس درخواست بازنشستگی دهند. توجه کنید که نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی با سابقه کمتر از 20 سال، با استفاده از فرمول ذکرشد‌ه محاسبه می‌شود و روش محاسبه تفاوتی ندارد.

چگونگی افزایش حق اولاد و عائله‌مندی برای بازنشستگان

حق عائله‌مندی یکی از مزایای مهم بازنشستگان تامین اجتماعی است و شامل پرداخت مبلغی به ازای هر فرزند به منظور کمک به هزینه‌های زندگی آن‌ها می‌شود. در دوران اشتغال، کارفرما موظف به پرداخت حق عائله‌مندی به کارگران است. اما پس از بازنشستگی، این مسئولیت بر عهده سازمان تامین اجتماعی گذاشته می‌شود و در محاسبه حقوق بازنشستگی اعمال می‌گردد. مبلغ حق اولاد و کمک هزینه عائله‌مندی برای بازنشستگان تامین اجتماعی به شرح زیر است:

• هزینه عائله‌مندی: ۲,۱۰۰,۰۰۰ تومان
• حق اولاد به ازای هر فرزند: ۱,۷۰۰,۰۰۰ تومان

نحوه محاسبه همسان سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی

متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی به فرآیند تعدیل و اصلاح حقوق بازنشستگان به منظور هم‌سطح کردن آن‌ها با شرایط اقتصادی و نیازهای معیشتی جامعه اشاره دارد. هدف اصلی این فرآیند، بهبود کیفیت زندگی بازنشستگان و کاهش فاصله حقوقی آن‌ها با کارمندان شاغل است.

افزایش حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی چگونه محاسبه میشود؟

برای محاسبه همسان سازی حقوق بازنشستگان، در نظر بگیرید که اگر نرخ تورم سالیانه ۳۰ درصد باشد، فردی که سال گذشته ۷۰ هزار تومان مستمری دریافت می‌کرده، امسال ۱۰۰ هزار تومان دریافت خواهد کرد. اما اگر فردی امسال بازنشسته شود، حقوق او بر اساس میانگین دو سال آخر اشتغال محاسبه می‌شود. به این صورت که ۹۰ درصد از ۸۲ درصد این میانگین به عنوان افزایش حقوق به وی تعلق می‌گیرد.

به عبارت ساده‌تر، طبق جدول محاسبه همسان سازی حقوق بازنشستگان، بازنشسته جدید به جای اینکه حقوق آخر اشتغال خود را به طور کامل دریافت کند، حقوقی کمتر از آن را دریافت خواهد کرد. این تفاوت به دلیل استفاده از میانگین دو سال آخر اشتغال و همچنین اعمال ضریب ۹۰ درصد است.

توجه داشته باشید که مبلغ افزایش حقوق هر ساله بر اساس نرخ تورم و افزایش حقوق شاغلان تغییر می‌کند. به همین دلیل، ممکن است در سال‌های آینده مبلغ افزایش حقوق بازنشستگان متفاوت باشد. سازمان تامین اجتماعی هر ساله مابه التفاوت ناشی از این تغییرات را محاسبه و پرداخت می‌کند.

شرایط سنی برای بازنشستگی 

سن بازنشستگی تامین اجتماعی به عوامل مختلفی از جمله نوع شغل، سابقه پرداخت حق بیمه و غیره بستگی دارد. در ادامه به بررسی موردی سنین قابل قبول برای بازنشستگی و شرایط آن می‌پردازیم:

• افرادی که تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی هستند، در صورتی که ۲۰ سال حق بیمه پرداخت کرده باشند، می‌توانند در سن ۶۰ سالگی (مردان) و ۵۵ سالگی (زنان)، بازنشسته شد‌ه و حقوق مستمری دریافت کنند. اما با پرداخت حق بیمه به مدت ۳۰ سال، مردان در ۵۰ سالگی و زنان در ۴۵ سالگی می‌توانند بازنشسته شوند.
• افرادی که دارای سابقه 35 سال پرداخت حق بیمه باشند می‌توانند بدون محدودیت سنی بازنشسته شوند.
• کارگران مشاغل سخت می‌توانند بدون توجه به سن، با پرداخت ۲۰ سال متوالی یا ۲۵ سال نامتوالی حق بیمه، بازنشسته شوند.
• زنان با پرداخت حداقل ۲۰ سال حق بیمه و ۴۲ سال سن می‌توانند با دریافت ۲۰ روز حقوق و مشروط بر رعایت شرایط قانون کار، بازنشسته شوند.
• خانم‌ها با ۵۵ سال سن و سابقه پرداخت ۱۰ سال حق بیمه می‌توانند بازنشسته شوند؛ اما مشمول ماده ۱۱۱ قانون تامین اجتماعی نخواهند شد و ۳۰ روز کامل حقوق را دریافت نخواهند کرد.
• برای بازنشستگی کشوری، فرد باید ۶۰ سال یا بیشتر سن داشته باشد یا ۵۵ سال سن و حداقل ۳۰ سال سابقه خدمت. همچنین، افرادی که به ۶۵ سال سن برسند، می‌توانند بدون توجه به سابقه خدمت، بازنشسته شوند.

جمع‌بندی

محاسبه حقوق بازنشستگی یکی از مسائل مهم برای بازنشستگان به شمار می‌رود. در سال 1404، حداقل دریافتی ماهانه برای بازنشستگان تأمین اجتماعی ۱۱.۷۰۰.۰۰۰ توماناست.

محاسبه حقوق تأمین اجتماعی به عوامل مانند مدت پرداخت حق بیمه و میزان درآمد بستگی دارد. مبنای محاسبه مستمری بازنشستگی، میانگین دستمزد 24 ماه آخر بیمه شد‌ه است. به عبارت دیگر، درآمدهای ماهانه فرد در طول دو سال آخر اشتغال جمع شد‌ه و سپس بر 24 تقسیم می‌شود تا میانگین دستمزد ماهانه به دست آید.

در مرحله بعد، این میانگین ماهانه در تعداد سال‌های پرداخت حق بیمه ضرب می‌شود. سپس، حاصل ضرب به دست آمده مجدداً بر 30 تقسیم می‌شود تا مبلغ مستمری ماهیانه فرد محاسبه گردد. همچنین افرادی با سابقه بالای ۳۰ سال به ازای هر سال اضافه ۲.۵ درصد افزایش حقوق دریافت می‌کنند. همچنین، حق عائله‌مندی به ازای هر فرزند به بازنشستگان تعلق می‌گیرد.​

سوالات متداول