ارزش اسمی سهام چیست؟ + نحوه محاسبه و کاربرد
ارزش اسمی سهام چیست؟ + نحوه محاسبه و کاربرد
ارزش اسمی سهام به انگلیسی Par Value، یکی از مفاهیم پایه‌ای در دنیای سرمایهگذاری است که هر سرمایه‌گذار باید با آن آشنا باشد. این ارزش که اغلب با ارزش اسمی هر سهم یا ارزش اسمی هر سهام شناخته میشود، نقش مهمی در تعیین ارزش اولیه سهام و محاسبات مربوط به سرمایه شرکت ایفا میکند. در این مقاله از کاریزما لرنینگ، به بررسی جامع ارزش اسمی سهام در بازار سرمایه، نحوه ثبت ارزش اسمی سهام و کاربردهای آن در بازار سرمایه ایران می‌پردازیم.
ارزش اسمی به چه معناست؟
ارزش اسمی سهام، یکی از معروف‌ترین اصطلاحات بورسی است که هر فردی در ابتدای مسیر ورود به بورس با آن آشنا میشود. اگر بخواهیم تعریف ارزش اسمی سهام به زبان ساده را مطرح کنیم؛ این مفهوم عبارت است از مبلغی که در اساسنامه شرکت برای هر سهم تعیین میشود. این مبلغ، ارزش اولیه سهام را نشان می‌دهد و معمولاً در هنگام تأسیس شرکت یا افزایش سرمایه تعیین میشود. ارزش اسمی هر سهام در بازار سرمایه، اغلب به‌عنوان یک مقدار ثابت در نظر گرفته میشود و تغییر نمی‌کند، مگر اینکه شرکت تصمیم به تغییر اساسنامه خود بگیرد.
ارزش اسمی سهم لزوماً با قیمت فروش آن در بازار برابر نیست. قیمت بازار سهام تحت‌تأثیر عوامل مختلفی نظیر وضعیت بازار و شرایط شرکت قرار دارد و ممکن است از ارزش اسمی آن بیشتر یا کمتر باشد. به طور خلاصه، ارزش اسمی سهم ارتباط مستقیمی با قیمت بازار آن ندارد.
ارزش اسمی هر سهام در بازار سرمایه چقدر است؟
ارزش اسمی سهام در بورس ایران و مطابق با قانون تجارت، ۱۰۰۰ ریال تعیین شده است. این مبلغ در زمان پذیره‌نویسی و تأسیس شرکتها مورد استفاده قرار می‌گیرد. ارزش اسمی سهام عادی معمولا با ارزش اسمی سهام عام و ارزش اسمی سهام ممتاز تفاوتی ندارد.
نحوه‌ی محاسبه ارزش اسمی سهام چگونه است؟
محاسبه ارزش اسمی سهام به روش زیر انجام میشود:
ارزش اسمی سهام = تعداد کل سهام منتشرشده ÷ سرمایه ثبتشده شرکت
برای مثال فرض کنید یک شرکت با سرمایه ثبتشده ۱۰۰ میلیارد ریال تأسیس شده و تعداد ۱۰۰ میلیون سهم منتشر کرده است. در این صورت ارزش اسمی هر برگه سهم، 100 تومان خواهد بود.
همان‌طور که گفتیم، مطابق قانون تجارت ایران، ارزش اسمی هر سهم ۱۰۰۰ ریال (۱۰۰ تومان) در نظر گرفته میشود، مگر اینکه در اساسنامه شرکت به‌گونه‌ای دیگر تعیین شده باشد.
ارزش اسمی سهام چه کاربردهایی دارد؟
ارزش اسمی سهام در بازار سرمایه و حسابداری شرکتها نقش مهمی دارد. برخی از کاربردهای اصلی آن عبارت‌اند از:
- تعیین سرمایه ثبتشده شرکت: سرمایه ثبتشده یک شرکت از حاصل‌ضرب ارزش اسمی هر سهم در تعداد کل سهام منتشرشده محاسبه میشود. این مقدار در ترازنامه شرکت به‌عنوان سرمایه اولیه ثبت میشود و مبنایی برای محاسبات مالی است.
- مبنای حسابداری و گزارشگری مالی: ارزش اسمی به‌عنوان یک عدد ثابت در ترازنامه شرکت ثبت میشود و مبنای تهیه صورت‌های مالی و گزارش‌های رسمی شرکت است.
- تأثیر بر ساختار سهام شرکت: در برخی شرکتها، میزان حقوق سهام‌داران و نسبت مالکیت آن‌ها ممکن است بر اساس ارزش اسمی تعیین شود.
- محاسبه سود تقسیمی (DPS) و افزایش سرمایه: میزان سود تقسیمی یا سود نقدی به‌ازای هر سهم (DPS) و تعداد سهام جدید در افزایش سرمایه بر اساس ارزش اسمی محاسبه میشود.
- صدور و قیمت‌گذاری اوراق بهادار: شرکتها هنگام عرضه اولیه سهام (IPO)، معمولاً ارزش اسمی سهام را مشخص میکنند و بر اساس آن، سهام را برای اولین‌بار در بازار عرضه میکنند.
- استفاده در محاسبه نسبت‌های مالی: برخی از نسبت‌های مالی؛ مانند نسبت حقوق صاحبان سهام به سرمایه اسمی از ارزش اسمی برای تحلیل عملکرد شرکتها استفاده میکنند.
- مبنای محاسبه در ادغام و تملیک شرکتها: در فرایند ادغام و تملیک (M&A) شرکتها، ارزش اسمی سهام یکی از فاکتورهای تعیین ارزش شرکت و سهم سهام‌داران در ساختار جدید است.
تفاوت ارزش بازار و ارزش اسمی سهام چیست؟
ارزش اسمی و ارزش بازار، دو مفهوم متفاوت هستند که هر کدام نقش و کاربرد خاص خود را دارند. تا این بخش از مقاله با ارزش اسمی آشنا شدیم. اما ارزش بازار، قیمتی است که سهام در بازار بورس با آن معامله میشود. این قیمت تحت‌تأثیر عوامل مختلفی مانند عرضه و تقاضا، عملکرد شرکت و شرایط اقتصادی قرار دارد و به طور مداوم در حال تغییر است.
به‌عبارت‌دیگر، ارزش اسمی بیشتر جنبه قانونی و حسابداری دارد، درحالی‌که ارزش بازار جنبه اقتصادی و معاملاتی دارد. برای مثال، ممکن است ارزش اسمی یک سهم 1000 ریال باشد، اما ارزش بازار آن به دلیل رشد شرکت و افزایش تقاضا، به چند برابر این مبلغ برسد. بنابراین، سرمایهگذاران باید توجه داشته باشند که ارزش اسمی سهم لزوماً با قیمت فروش آن در بازار برابر نیست. درواقع برای تصمیمگیری در مورد خرید و فروش سهام، باید به ارزش بازار آن توجه کنند.
مقایسه ارزش اسمی و ارزش بازار |
||
| ویژگی | ارزش اسمی | ارزش بازار |
| تعریف | مبلغ ثبتشده در اساسنامه شرکت | قیمت واقعی در بازار بورس |
| نوسان‌پذیری | ثابت و تغییری ندارد مگر با اصلاح اساسنامه | متغیر و تحت‌تأثیر عرضه و تقاضا |
| عوامل مؤثر | تصمیمات اولیه شرکت | عملکرد مالی شرکت، اخبار، تحلیل‌ها و شرایط بازار |
| مقدار در ایران | معمولاً ۱۰۰۰ ریال | متغیر و وابسته به بازار |
نحوه ثبت ارزش اسمی سهام چگونه است؟
ثبت ارزش اسمی سهام در ایران ابتدا در اساسنامه شرکت انجام میشود. سپس در اداره ثبت شرکتها، گزارش‌های مالی و هنگام عرضه سهام در بورس درج می‌گردد. این مقدار مبنای محاسباتی برای سرمایه شرکت و گزارش‌های حسابداری است و در فرآیندهایی مانند افزایش سرمایه و تقسیم سود نیز استفاده میشود.
جمع‌بندی
ارزش اسمی سهام، مفهومی پایه‌ای در بازار سرمایه است که بیانگر مبلغی است که در اساسنامه شرکت برای هر سهم تعیین میشود. این مقدار معمولاً ۱۰۰۰ ریال است و برخلاف ارزش بازار، تغییرپذیر نیست مگر با اصلاح اساسنامه شرکت. ارزش اسمی نقش مهمی در تعیین سرمایه ثبتشده شرکت، حسابداری و گزارشگری مالی، محاسبه سود تقسیمی و افزایش سرمایه دارد. همچنین، در عرضه اولیه سهام و صدور اوراق بهادار نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بااین‌حال، ارزش بازار سهام که در بورس تعیین میشود، می‌تواند بسیار متفاوت از ارزش اسمی باشد. این موضوع به عوامل متعددی همچون عرضه و تقاضا، عملکرد مالی شرکت و شرایط اقتصادی بستگی دارد. ازاین‌رو، سرمایهگذاران باید برای تصمیمگیری، علاوه بر ارزش اسمی، به ارزش بازار نیز توجه کنند.
سوالات متداول
خیر، ارزش اسمی سهام با قیمت سهام در بازار متفاوت است. ارزش اسمی مبلغ ثابتی است که در اساسنامه شرکت تعیین میشود و معمولاً ۱۰۰۰ ریال در ایران است. اما قیمت سهام در بازار بورس (ارزش بازار) بسته به عرضه و تقاضا، عملکرد شرکت و شرایط اقتصادی تغییر میکند و ممکن است بسیار بالاتر یا پایینتر از ارزش اسمی باشد.
ارزش اسمی نقش مهمی در تعیین سرمایه ثبتشده شرکت، محاسبه سود تقسیمی، افزایش سرمایه و ساختار حقوقی سهام شرکت دارد. اما در تصمیمگیری برای خرید و فروش سهام، سرمایهگذاران بیشتر به ارزش بازار و وضعیت عملکرد شرکت توجه میکنند تا ارزش اسمی.
بله، شرکتها میتوانند با اصلاح اساسنامه و طی مراحل قانونی، ارزش اسمی سهام خود را تغییر دهند. این کار معمولاً در افزایش سرمایه یا ادغام شرکتها انجام میشود. اما در اغلب موارد، این مقدار ثابت باقی میماند و تغییرات قیمت سهام در بازار بورس از طریق ارزش بازار منعکس میشود.
