سهام ممتاز چیست و انواع آن کدام است؟

سهام ممتاز که به آن Preferred Shares گفته می‌شود یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری است که در بورس معامله می‌شود. سهام ممتاز در بورس ایران این امکان را به سهامداران می‌دهد که نسبت به سهامداران عادی در اولویت دریافت سود قرار بگیرند. در ادامه این مقاله از کاریزما لرنینگ به تعریف سهام ممتاز می‌پردازیم و معامله آن در کارگزاری را بررسی می‌کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.

سهام ممتاز چیست؟

معنای واژهٔ ممتاز در این سهام به این علت آمده است که پرداخت سود، نسبت به سود سهام عادی، اولویت دارد و باید به‌ طور کامل پرداخت شود حتی اگر شرکت به هر دلیلی ورشکسته شود. سهام ممـتاز، جز سهام سرمایه‌ای است که در ایران، قانون تجارت آن را پذیرفته‌است. این سهم دارای امتیازاتی است که به سهام عادی تعلق نمی‌گیرد. سهام ممتاز یکی از انواع سهام است که دارنده آن، حق رای ندارد ولی در دریافت سود سهام، نسبت به سهامداران عادی در الویت قرار می‌گیرد. سهام ممـتاز بر سهام بانام و بی‌نام برتری دارد. این سهام، بیشتر در شرایطی که شرکت نیاز به افزایش سرمایه دارد منتشر می‌شود و با دادن امتیازاتی به سرمایه‌گذاران آنها را ترغیب به ورود سرمایه به شرکت می‌کند و تحت شرایطی قابل انتقال هستند.

سود سهام ممتاز

همانطور که در مقاله “سهام چیست” گفته‌شد، سهام از لحاظ حقوقی به دو نوع سهام عادی و ممتاز تقسیم می‌شود که سوددهی متفاوتی دارند. سود سهام ممتاز، درصد ثابتی از مبلغ اسمی آن است که میزان سود آن از پیش تعیین‌شده است و در اختیار مجمع نیست. سود این سهام، باید پیش از سود سهام عادی پرداخت شود، حتی اگر شرکت به هرعلتی ضرر کرده باشد.

در حالت کلی سود سهام ممتاز بیشتر از سهام عادی است. پرداخت سود سهام ممـتاز در ایران در فواصل منظم و دوره‌ای پرداخت می‌شود و در صورت عدم پرداخت، به سال‌های بعد منتقل می‌شود؛ به همین علت است برخی از افراد این سهام را به‌ عنوان اوراق با درآمد ثابت می‌دانند. به عبارت دیگر سود سهام ممتاز باید پرداخت شود و اگر شرکت یکسال سود پرداخت نکند، در پایان سال دوم پیش از سود سهام عادی، باید ابتدا سود سال اول و دوم سهامداران ممتاز را پرداخت کند.

نحوه خرید سهام ممتاز

براساس اساسنامه‌ای که توسط شرکت در مجامع مختلف تصویب می‌شود، نحوه دسترسی برای سهام ممـتاز تعیین خواهد شد. در برخی از موارد و شرایط اضطراری نیز سران هیئت مدیره برای نجات شرکت از ورشکستگی، با دادن این سهام به برخی از افراد، آنها را در امور شرکت دخیل می‌کنند. سهام مـمتاز می‌تواند در بورس اوراق بهادار معامله شود اما شرایط و ضوابط آن ممکن است با سهام عادی متفاوت باشد.

برای شروع معامله در سهام، پس از اخذ کد بورسی باید در یک کارگزاری معتبر ثبت‌نام کرد تا از اطلاعیه شرکت‌ها جهت افزایش سرمایه و انتشار سهام ممتاز مطلع شد. برای ثبت‌نام در کارگزاری کاریزما بر روی لینک زیر کلیلک کنید.

ثبت نام در کارگزاری کاریزما

انواع سهام ممتاز

سهام ممتاز در بورس به چند نوع تقسیم می‌شود.

سهام ممتاز به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:

• تجمعی

زمانی‌ که شرکت نتواند سود سهامداران را به موقع پرداخت کند، باید در زمانی که توانایی دارد سود را به طور کامل پرداخت کند و کلیه سودهای انباشت‌شده را قبل از پرداخت سود سهامداران عادی بپردازد. سود سهام پرداخت نشده از دوره‌های پیشین را “سود معوقه” می‌نامند.

• غیرتجمعی

دارندگان این سهام، در صورت عدم پرداخت سود سهام در زمان تعیین شده، مبلغی در آینده هم دریافت نخواهند کرد و هیچگونه حقی جهت تقاضای سود معوقه ندارند.

• سهام ممتاز با حق مشارکت محدود

دارندگان این نوع سهام، علاوه‌بر دریافت سود ثابت، تا سقف مشخصی در سود اضافی شرکت نیز سهیم می‌شوند. این سقف مشارکت در اساسنامه شرکت تعیین می‌شود. به عنوان مثال، اگر سود ثابت سهام ممـتاز 10٪ باشد و سقف مشارکت تا 15٪ تعیین شود، سهامداران ممتاز ابتدا 10٪ سود ثابت خود را دریافت می‌کنند سپس، در صورت وجود سود اضافی تا 5٪ دیگر (مجموعاً 15٪) با سهامداران عادی در تقسیم سود شریک می‌شوند پس از رسیدن به این سقف، باقیمانده سود تنها میان سهامداران عادی توزیع می‌شود.

• سهام ممتاز با حق مشارکت کامل

دارندگان این نوع سهام بعد از دریافت سود ثابت مشخص، در تمام سود باقیمانده به‌ طور کامل و بدون محدودیت با سهامداران عادی شریک می‌شوند. اگر فرض کنیم سود ثابت سهام ممـتاز 10٪ باشد، سهامداران ممتاز ابتدا این 10٪ را دریافت می‌کنند سپس سود باقیمانده به نسبت ارزش اسمی سهام میان سهامداران ممتاز و عادی تقسیم می‌شود. به عبارتی سهامداران ممتاز در سود اضافی، بدون هیچ محدودیتی، مشارکت دارند.

• قابل تبدیل

به سهامداران این امکان را می‌دهد که سهام ممـتاز خود را به تعداد مشخص، به سهام عادی تبدیل کنند. البته ممکن است شرکت پس از مدتی و در تاریخ مشخص، دارندگان سهام ممـتاز قابل تبدیل را مجبور کند که این نوع سهام را به سهام عادی تبدیل نمایند.

به این سهام سود ثابت تعلق می گیرد، اما چنانچه نرخ سود ثابت به علت بهبود وضعیت شرکت از میزان سود سهام عادی کمتر باشد، تحت شرایطی سهام ممتاز، قابل تبدیل به سهام عادی خواهند بود تا سود بیشتری نصیب سرمایه گذار شود.

• قابل بازخرید

سهام ممتاز در بورس با قابلیت بازخرید یکی دیگر از انواع سهام ممـتاز است که سهامدار می‌تواند از ضرر احتمالی ناشی از ورود شرکت به بحران جلوگیری کند. در این حالت شرکت عرضه کننده سهام، باید طبق اساسنامه‌ خود، بازخرید آن را تضمین کند. تحت شرایطی این نوع سهام قابلیت‌ اختیاری یا الزامی بودن دارد که با توجه به اساسنامه این شرایط قابل تغییر است.

• با نرخ سود شناور

همانطور که از اسم این سهام مشخص است، سود آن مقدار ثابتی ندارد. در این شرایط با توجه به قیمت سهام شرکت که تحت تاثیر نوسانات بازار قرار می‌گیرد، سود آن می‌تواند قابل تغییر باشد.

ویژگی سهام ممتاز

سهام ممـتاز نوعی سهام بانام هستند که معمولا در شرکت‌های سهامی خاص عرضه می‌شوند و مهم ترین ویژگی آن‌ها به شرح زیر هستند:

• صاحبان سهام مـمتاز، مالک بخش مشخصی از سهام یک شرکت هستند که از پیش و در ابتدای قرارداد تعیین‌شده است.
• دارندگان سهام مـمتاز معمولا از حق رأی در تصمیم گیری‌های شرکت برخوردار نیستند.
• سود سهام مـمتاز نسبت به سود سهام عادی اولویت دارد و درصورت انحلال شرکت نیز باید پرداخت گردد.
• معمولا در سهام مـمتاز درصد سود بیشتری نسبت به سهام عادی تعلق می‌گیرد.
• سهام مـمتاز الزاماً بانام  منتشر می‌شود.
• سود ثابتی برای دارندگان سهام ممـتاز در نظر گرفته می شود.
• در برخی از شرکت‌ها دارنده این سهام دارای حق رای اضافی در مجامع شرکت است.
• در صورت ضررده بودن شرکت و انحلال، شرکت موظف است مقدار معینی به شرکای ممتاز بپردازد.
• سهام ممتاز بدون سررسید است.
• اعمال تخفیف در پرداخت مبلغ اسمی وجود دارد.

معایب سهام ممتاز

با وجود مزایای بسیاری که سهام مـمتاز دارد، این سهام معایبی نیز به همراه دارد که سرمایه‌گذاران باید به آن توجه کنند:

• عدم مشارکت در تصمیمات شرکت: سهامداران ممتاز در بسیاری از موارد حق رای ندارند و نمی‌توانند در تصمیم‌گیری‌های کلیدی شرکت مشارکت کنند.
• حساسیت به تورم: با توجه به ثابت بودن نرخ سود سهام پرداختی به دارندگان سهام ممتاز، در شرایط تورم اقتصادی، این سود ممکن است ارزش زیادی ایجاد نکند.
• ریسک انحلال شرکت: درشرایط ورشکستگی و انحلال شرکت، ممکن است دارندگان آن نتوانند سرمایه خود را به طور کامل دریافت کنند.

ارزش سهام ممتاز چگونه محاسبه میشود؟

برای محاسبه ارزش سهام ممتاز، عواملی مانند نرخ سود ثابت، وضعیت مالی شرکت و نوع سهام ممـتاز تاثیرگذار هستند. به عنوان مثال سود سهام ممتاز تجمیعی از سود ثابت یا متغیر سال های معوق به همراه سود سال جاری محاسبه می‌شود. ارزش سهام غیر تجمیعی نیز مربوط به سود سال جاری، بدون به در نظر گرفتن سودهای معوق خواهد بود. سهام ممـتاز با حق مشارکت کامل، سود معوق در حالت جمع شونده به همراه سود سال جاری به دارندگان سهام مـمتاز پرداخت می شود؛ پس از آن سود سهامداران عادی پرداخت می‌شود و در نهایت، سود باقی مانده بین سهامداران ممـتاز و سهامداران عادی تقسیم می‌شود.

سخن پایانی

در این مطلب به بررسی سهام ممـتاز پرداختیم و گفتیم که دارندگان این سهام در دریافت سود سهام نسبت به سهامداران عادی اولویت دارند. دارندگان سهام ممـتاز به نوعی طلبکاران شرکت هستند که در انتهای سال مالی، شرکت موظف به پرداخت سود آنها است. دارندگان آن امکان شرکت در مجامع بورسی و حق رای ندارند.

سوالات متداول