بحران فرار پول از کشور – قسمت پنجاه و دوم پادکست کاریزما

قسمت پنجاه و دوم پادکست کاریزما: بحران فرار پول از کشور
مهمانان:جناب آقای مرتضی افقه، اقتصاددان و جناب آقای آیدین شریعت پناهی، کارشناس ارزهای دیجیتال و جناب آقای فخرالدین زاوه، کارشناس اقتصاد مسکن

 

 

قسمت پنجاه و دوم پادکست کاریزما – بحران فرار پول از کشور

آنچه که در متن زیر میخوانید خلاصه از قسمت های مهم پادکست میباشد:

بازار سرمایه طی دو ماه گذشته شاهد اتفاقات عجیب و غریب بود . از افت هیجانی شاخص کل گرفته تا تغییر ریاست سازمان بورس. بازار سرمایه از اواسط شهریور ماه بعد از رشد حدود 45 درصدی وارد یک روند نزولی شدید شد که دوباره شاهد اعتراض سهامداران بورس بودیم. این افت بازار سرمایه باعث شد که دوباره شاهد تغییر ریاست سازمان بورس باشیم. هر چند بعد از تغییر ریاست سازمان همچنان شاهد افت بازار بودیم، ریاست جدید سازمان بورس در اولین جلسه مهم خود با فعالان بازار سرمایه تاکید به بهبود کلی بازار سرمایه داشت و به حقوقی های بازار سرمایه حمایت از بازار را ابلاغ کرد. بعد از این جلسه بود که بازار سرمایه کم کم از وضعیت قبلی خود فاصله گرفت و تا حدودی فضای بازار سبز رنگ شد اما پس از آن بازار سرمایه مجددا با چالش رو به رو شد. هر چند بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند در حال حاضر شرایط بازار ثابت نیست و نباید هیجان زده عمل کرد.

آمار عجیب و غریب خروج سرمایه از کشور

آمار عجیب و غریب خروج سرمایه از کشور هر کسی را به فکر وامی‌دارد که علت خروج چنین حجمی از  سرمایه از کشور چیست؟ طبق آمارهای رسمی از سال ۸۹ تا ۹۸ کل سرمایه خارجی جذب شده توسط کشور تنها ۲۱ میلیارد دلار بوده در حالی که در این مدت خروج سرمایه از کشور بر اساس گزارش‌های بانک مرکزی و صندوق بین‌المللی پول ۱۲۳٫۴ میلیارد دلار بوده؛ خالص حساب سرمایه از سال ۸۹ تا ۹۸ جز سال ۹۳، منفی گزارش شده است.این اختلاف 100میلیارد دلاری سرمایه جذب شده به کشور و سرمایه خارج شده از آن علاوه بر بحران اقتصادی، منعکس‌کننده بی‌ثباتی‌های سیاسی و شدت یافتن تنش‌های بین‌المللی است. طبق آمار موجود در ۱۰ سال اخیر روند «سرمایه‌گذاری جذب شده» و «خالص حساب سرمایه» کشور نه تنها مناسب نیست بلکه در سال‌هایی اختلاف بیش از ۹ میلیارد دلاری میان سرمایه‌گذاری خارجی مصوب و جذب شده وجود دارد.

بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی، صاحبان سرمایه را ترغیب می‌کند تا سرمایه خود را به خارج از ایران منتقل کنند، به همین دلیل حجم عظیم فرار سرمایه از کشور موجب نگرانی و ایجاد بحران برای اقتصاد شده است. در سال ۹۵ رقم سرمایه‌گذاری مصوب ۱۰میلیارد و ۴۰۴ میلیون دلار بود که درنهایت ۹۱۲ میلیون و ۴۴۱ هزار دلار سرمایه خارجی به کشور جذب شد.در سال 96 در حالی که خوش‌بینی نسبت به جذب سرمایه‌گذاری خارجی وجود  داشت اما از ۱۰ میلیارد و ۸۰۹ میلیون دلار سرمایه خارجی مصوب تنها ۸۱۴ میلیون و ۴۶۲ هزار دلار آن جذب شد. البته در آن زمان کاهش شدید جذب سرمایه خارجی، خروج یک جانبه امریکا از برجام بود. اما روند سینوسی سرمایه‌های خارجی جذب شده، نشان‌دهنده افق نامشخص اقتصادی و سیاسی کشور در میان مدت برای سرمایه‌داران است.انحراف نرخ ارز از نرخ واقعی، بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی، خلاءهای موجود در سیاست عمومی کشور در حمایت از سرمایه، کسری حساب سرمایه و کسری مالی و بدهی کلان خارجی را از جمله  عوامل موثر در خروج سرمایه از کشور است.

ترکیه مقصد اصلی پول ایرانیان

مقصد بخش عظیمی از ثروت خارج شده کشورهای اطراف به خصوص ترکیه است.طبق آمار ایرانیان در سال ۲۰۲۰ سهم ۱۷.۴ درصدی از خرید املاک توسط خارجی‌ها در ترکیه داشته و در رتبه نخست لیست خریداران خارجی ملک در این کشور قرار گرفته‌اند. ایرانی‌ها ۷۱۸۹ واحد مسکونی در سال ۲۰۲۰ در ترکیه خریده‌اند که  نسبت به سال قبل از آن (۲۰۱۹) افزایشی ۳۳ درصدی داشته است. ترکیه یکی از مهم‌ترین مقاصد ایرانی‌های مهاجر است. گزارش‌ها نشان‌ می‌دهد، در سال 2017، سه درصد از املاک و مستغلات معامله‌شده در این کشور را ایرانی‌ها خریداری کرده‌اند. این میزان 19 درصد بیشتر از معاملات ایرانی‎ها در مقایسه با سال 2016 است.طبق آمار به نظر می‌رسد ترکیه بزرگترین برنده وضعیت فعلی اقتصادی در ایران باشد چرا که بخش مهمی از ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه خارج شده از ایران صرف خرید املاک و سرمایه‌گذاری در این حوزه در ترکیه کشور همسایه ایران شده است.

“مسعود خوانساری” رئیس اتاق بازرگانی تهران سال گذشته از خروج ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه از ایران صحبت به میان آورد این حجم عظیم سرمایه روانه کشور‌های همسایه ایران از جمله ترکیه، امارات و گرجستان شده و ایرانیان در حوزه املاک آن کشور‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند علاوه بر این افزایش بیش از حد درخواست ویزای سرمایه‌گذاری نیز یکی دیگر از موارد خروج سرمایه از کشور است.

دیدگاه‌ کارشناسان نسبت به بحران خروج پول

در این قسمت از پادکست کاریزما کارشناسان مختلف بحران فرار پول از کشور را از دیدگاه خود مورد بررسی قرار دادند.مرتضی افقه اقتصاددان با تاکید بر اهمیت بیشتر خروج ثروت انسانی نسبت به نقدینگی، در خصوص خروج منابع انسانی که به واسطه آن ثروت ایجاد می‌شود، هشدار داد.آیدین شریعتی پناه کارشناس ارزهای دیجیتال نیز در این پادکست در رابطه استفاده از ارزهای دیجیتال به عنوان ابزاری برای خروج سرمایه قلمداد کرد و گفت:خرید رمزارز توسط ایرانیان را نمی‌توان خروج پول از کشور عنوان کرد.فخرالدین زاوه کارشناس اقتصاد مسکن نیز جذب سرمایه را راهکاری مناسب برای جلوگیری از خروح پول از کشور عنوان کرد.