مقایسه صندوق اهرم و تضمین؛ دو صندوق بی‌نظیر بورسی

دو صندوق اهرم و صندوق تضمین اصل سرمایه به‌عنوان دو ابزار مالی نسبتا جدید در بازار سرمایه، نظر سرمایه‌گذاران بسیاری را به خود جلب کرده‌اند. اگرچه تفاوت‌های بسیاری بین صندوق اهرم و تضمین وجود دارد؛ با این حال، مقایسه صندوق اهرم و تضمین، کار سخت و پیچیده‌ای نیست. 

در حالی که، عدم شناخت صندوق‌های سرمایه‌گذاری و آگاهی از تفاوت صندوق اهرم و تضمین، منجر به سرمایه‌گذاری اشتباه خواهد شد. در این مقاله از کاریزما لرنینگ قصد داریم به مقایسه صندوق اهرم و تضمین اصل سرمایه و ویژگی‌های این دو صندوق پرطرفدار بپردازیم.

پس از مطالعه کامل این مطلب، با تفاوت صندوق اهرم و تضمین آشنا شد‌ه و واحدهای مناسب هر فرد با پذیرش ریسک متفاوت را شناسایی خواهید کرد.

صندوق تضمین اصل سرمایه 

صندوق تضمین اصل سرمایه، نوعی صندوق سرمایه‌گذاری مختلط است که اصل سرمایه سرمایه‌گذاران را در برابر کاهش ارزش ناشی از نوسانات بازار تضمین می‌کند. این صندوق حداقل ۳۰٪ و حداکثر ۷۰٪ از دارایی‌های خود را در سهام شرکت‌ها و مابقی را در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کند.

در بازار صعودی، مدیریت صندوق با افزایش میزان سرمایه‌گذاری در سهام، بازدهی بیشتری را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. اما در بازار نزولی، با کاهش میزان سرمایه‌گذاری در سهام و افزایش سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت، از ضرر سرمایه‌گذاران جلوگیری می‌کند.در نتیجه، با سرمایه‌گذاری در صندوق تضمین اصل سرمایه، سرمایه‌گذاران می‌توانند ضمن کسب بازدهی از بازار صعودی، از کاهش ارزش سرمایه خود در بازار نزولی نیز جلوگیری کنند.

صندوق‌های تضمین اصل سرمایه به دو دسته تقسیم می‌شوند. برخی از این صندوق‌ها دارای رکن ضمانت هستند و رکن ضامن وظیفه تضمین اصل سرمایه سهامداران را خواهد داشت. برخی دیگر از صندوق‌های تضمین اصل سرمایه، دارای دو نوع واحد ممتاز و عادی هستند. سهامداران واحدهای ممتاز وظیفه ضمانت اصل سرمایه اولیه سهامداران واحدهای عادی را خواهند داشت.

یکی از بهترین صندوق‌های تضمین اصل سرمایه بازار بورس ایران، صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما است. این صندوق نیز از دو نوع واحد عادی و ممتاز تشکیل شد‌ه است که از نظر نحوه معامله، ریسک و میزان بازدهی با یکدیگر تفاوت دارند.

• واحد‌های عادی صندوق تضمین اصل سرمایه

واحدهای عادی این صندوق، دارای ویژگی تضمین اصل سرمایه است. در واقع، دارندگان واحد‌های عادی صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما، افرادی هستند که می‌خواهند در مقابل نوسانات منفی بازار سرمایه، اصل سرمایه خود را حفظ کنند. 

واحد‌های عادی صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما به صورت صدور و ابطالی است. سرمایه‌گذاران می‌توانند در هر زمان که بخواهند، واحد‌های خود را از طریق پنل سرمایه‌گذاری کاریزما معامله کنند.

نکته بسیار مهمی که سرمایه‌گذاران باید در نظر داشته باشند، این است که برای استفاده از ویژگی تضمین اصل سرمایه، باید حداقل ۹۰ روز واحد‌های عادی خود را نگهداری کنند. یعنی اگر سرمایه‌گذار واحد‌های عادی صندوق تضمین خود را قبل از ۹۰ روز از زمان صدور واحد بفروشد، ویژگی تضمین اصل سرمایه برای او اعمال نشده و در صورت منفی بودن بازدهی صندوق، ممکن است بخشی از اصل سرمایه خود را از دست بدهد.

• واحد‌های ممتاز صندوق تضمین اصل سرمایه

واحد‌های ممتاز صندوق تضمین اصل سرمایه، به صورت قابل معامله یا ETF بوده و از طریق سامانه معاملاتی کارگزار‌ی‌ها در بازار سرمایه معامله می‌شوند. این واحد‌ها، قابلیت تضمین اصل سرمایه را ندارند و با دریافت کارمزد از سود واحدهای عادی، اصل سرمایه آن‌ها را تضمین می‌کنند.

به عبارتی، در صورت کاهش اصل سرمایه واحد‌های عادی، مابه‌التفاوت ارزش روز واحد‌های عادی با اصل سرمایه آن‌ها، از طریق سرمایه واحد‌های ممتاز جبران می‌شود. اما سؤال اصلی این است که چرا و چگونه واحد‌های ممتاز، اصل سرمایه واحد‌های عادی را تضمین می‌کنند؟

چگونگی تضمین اصل سرمایه واحدهای عادی

واحد‌های ممتاز، در صورت رشد ارزش روز دارایی‌های صندوق تضمین اصل سرمایه، علاوه بر سود خود، از سود واحد‌های عادی نیز کارمزد دریافت می‌کنند. کارمزد جبران اصل سرمایه برای واحد‌های ممتاز به صورت پلکانی محاسبه می‌شود. 

به این صورت که تا بازدهی ۲۰ درصد، کارمزدی دریافت نمی‌شود. اما برای بازدهی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد، ۱۰ درصد از سود به‌دست آمده به‌عنوان کارمزد به دارندگان واحدهای ممتاز تعلق می‌گیرد. برای بازدهی بین ۳۰ تا ۴۰ درصد، این کارمزد معادل ۲۰ درصد از سود کسب‌شده و برای بازدهی‌های بالای ۴۰ درصد، ۳۰ درصد سود به عنوان کارمزد به واحد‌های ممتاز تعلق خواهد گرفت.

واحد‌های ممتاز به دلیل دریافت این کارمزد، در صورتی‌که واحد عادی در صندوق تضمین اصل سرمایه، از اصل سرمایه آن‌ها کاسته شود، باید مابه‌التفاوت ارزش روز واحد عادی با اصل سرمایه آن‌ها را پرداخت کنند.

همچنین، سرمایه‌گذاران تنها در صورتی می‌توانند از ویژگی تضمین اصل سرمایه این صندوق استفاده کنند که مدت زمان سرمایه‌گذاری آن‌ها حداقل ۹۰ روز باشد.

جریمه ابطال واحدهای عادی صندوق تضمین اصل سرمایه

اگر قصد فروش واحدهای عادی صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما را قبل از گذشت ۹۰ روز از زمان خرید آن داشته باشید، جریمه ابطال به شما تعلق خواهد گرفت. این جریمه بر اساس تعداد روزهای سرمایه‌گذاری شما در این صندوق و مطابق زیر خواهد بود:

• ۴٪ از قیمت ابطال در صورتی که تاریخ ابطال ۳۰ روز یا کمتر با تاریخ صدور واحدهای سرمایه‌گذاری فاصله داشته باشد.
• ۲٪ از قیمت ابطال در صورتی که تاریخ ابطال بیش از ۳۰ روز و برابر یا کمتر از ۶۰ روز با تاریخ صدور واحدهای عادی فاصله داشته باشد.
• ۱٪ از قیمت ابطال در صورتی که تاریخ ابطال بیش از ۶۰ روز و برابر یا کمتر از ۹۰ روز با تاریخ صدور گواهی سرمایه گذاری فاصله داشته باشد.

در صورت تمایل به شناخت کامل‌تر صندوق تضمین اصل سرمایه، به مقاله «صندوق تضمین چیست؟» مراجعه کنید.

صندوق سرمایه گذاری اهرمی 

این صندوق‌ها یکی از انواع صندوق‌های سهامی هستند؛ با این تفاوت که از دو نوع واحد برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌شوند و به افرادی که قصد دارند با پذیرش ریسک بیشتر وارد بازار سهام شوند این امکان را می‌دهند که با بهره‌گیری از بسیاری از مزایای تمامی صندوق‌های سرمایه‌گذاری اعم از مدیریت حرفه‌ای پرتفوی و نقدشوندگی بالا، از ابزار اهرم نیز برخوردار شوند.

صندوق‌های اهرمی دارای دو نوع واحد عادی و ممتاز هستند و نیازهای دو گروه از سرمایه‌گذاران با دو هدف و رویکرد متفاوت را برطرف می‌کنند.

واحدهای سرمایه گذاری صندوق های اهرمی

همانطور که گفتـه شد، واحدهای صندوق‌های اهرمی به دو صورت است که هم برای افراد ریسک‌پذیر و هم برای افراد ریسک‌گریز طراحی شده‌اند.

• واحدهای عادی صندوق اهرمی 

واحدهای عادی صندوق اهرم، مبتنی بر صدور و ابطال و بدون ریسک هستند. به همین دلیل به سرمایه‌گذارانی پیشنهاد می‌شوند که قصد پذیرش ریسک بالا را نداشته و انتظار یک بازدهی محدود ولی مطمئن را دارند. 

بازدهی سالانه واحدهای عادی صندوق اهرمی کاریزما تقریبا بین ۲۷ تا ۳۰ درصد است که بستـه به میزان بازدهی سبد دارایی صندوق در این بازه زمانی، متغیر خواهد بود. همچنین، صدور و ابطال واحدهای عادی صندوق اهرمی کاریزما در پنل کاریزما انجام می‌شود.

• واحد‌های ممتاز صندوق اهرمی

واحدهای ممتاز، برعکس واحدهای عادی، مناسب افراد جسور و ریسک‌پذیر است. یعنی افرادی که قصد استفاده از اهرم را داشته و انتظار بازدهی بالایی از سرمایه‌گذاری خود دارند.

واحدهای ممتاز به صورت قابل معامله در بورس هستند و از طریق سامانه‌های آنلاین تمامی کارگزاری‌ها و با جست‌وجوی نام نماد مورد نظر، قابل خرید و فروش هستند.

نام واحدهای ممتاز صندوق اهرمی کاریزما «اهرم» است و از طریق سامانه‌های معاملاتی قابلیت خرید و فروش دارد.

نحوه کارکرد صندوق اهرمی

صندوق‌های اهرمی از نوع سهامی هستند؛ یعنی مدیر صندوق محدودیتی در خرید سهام ندارد. بنابراین ارزش دارایی‌های صندوق به فراخور تغییرات قیمت سهام می‌تواند دچار نوسانات نامحدودی شود؛ به همین دلیل ریسک سرمایه‌گذاری در این نوع از صندوق‌های سرمایه‌گذاری بالاست. همچنین گروه سهامداران ممتاز تضمین‌کننده تحقق حداقل بازدهی برای سهامداران عادی خواهند بود. بنابراین سهامداران عادی، نگرانی بابت تحقق بازدهی خود نخواهند داشت.

اما سهامداران ممتاز در ازای پذیرش چنین ریسک و تعهدی، در صورت افزایش بازدهی صندوق بیش از سقف بازدهی تعیین‌شده برای سهامداران عادی (۳۰ درصد سالانه)، علاوه‌بر سودی که به سرمایه خودشان تعلق می‌گیرد، مازاد سود سهامداران عادی را نیز به‌دست خواهند آورد.

به طور مثال، فرض کنید بازدهی سالانه شده صندوق اهرمی کاریزما، ۱۹۰ درصد باشد. در این حالت، سهامداران عادی سقف بازدهی تعیین‌شده یعنی ۳۰ درصد را خواهند داشت. ولی مازاد بازدهی کسب شد‌ه یعنی، ۱۶۵ درصد از سود سهامداران عادی به سهامداران ممتاز خواهد رسید.

با توجه به اینکه سهامداران ممتاز از محل سرمایه خودشان نیز ۱۹۰ درصد بازدهی کسب کردند، با به‌دست آورد‌ن مازاد باز‌دهی سهامداران عادی، به صورت اهرمی کسب سود می‌کنند.

در حالت دیگر، چنانچه بازدهی سالانه‌شده صندوق ۱۵ درصد باشد، سهامداران عادی کف سود تعیین‌شده یعنی ۲۷ درصد را دریافت خواهند کرد و فاصله کسری بازدهی یعنی ۱۲ درصد سود، از محل دارایی سهامداران ممتاز جبران خواهد شد و در این حالت سهامداران ممتاز چیزی کمتر از سود کل صندوق به‌دست خواهند آورد.

برای مطالعه بیشتر پیرامون صندوق اهرمی کاریزما، به مقاله «صندوق اهرمی چیست؟» مراجعه کنید. پس از شناخت کامل این دو ابزار مهم و کارآمد بازار سرمایه، سوال اصلی این است که «تفاوت صندوق اهرم و تضمین در چیست؟»

مقایسه صندوق اهرمی و تضمین

۱) تفاوت در نوع صندوق و دارایی پرتفوی

صندوق تضمین اصل سرمایه از نوع مختلط است که حداقل ۳۰٪ و حداکثر ۷۰٪ از دارایی‌های خود را در سهام شرکت‌ها و سایر آن را در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کند. همچنین صندوق اهرمی از نوع سهامی بود‌ه و دارایی پرتفوی آن باید حداقل ۷۰ درصد در سهام و حداکثر ۳۰ درصد اوراق درآمد ثابت باشد. 

۲) مقایسه صندوق اهرم و تضمین در واحدهای عادی

واحدهای عادی صندوق تضمین کاریزما، همان واحدهایی هستند که اصل سرمایه آن‌ها تضمین می‌شود و این تضمین را واحدهای ممتاز صندوق تضمین، به‌واسطه دریافت کارمزد از رشد دارایی واحدهای عادی انجام می‌دهند. 

واحدهای عادی صندوق تضمین، صرفا اصل سرمایه افراد سرمایه‌گذار را به شرط ماندگاری سه ماهه، تضمین می‌‌کند و در صورت رشد دارایی‌های صندوق، ارزش واحدهای عادی نیز افزایش یافته و می‌توانند از رشد بازار استفاده کنند. توجه داشته باشید که بازدهی واحدهای عادی، به دلیل کسر کارمزد‌هایی که برای تضمین اصل سرمایه، به واحدهای ممتاز تعلق می‌گیرد، اندکی کمتر از واحدهای ممتاز خواهد بود.

در واقع میزان بازدهی واحدهای عادی صندوق‌ تضمین بستگی به نحوه کارکرد و بازدهی صندوق مختلط تضمین دارد و سود ثابتی به آن تعلق نمی‌گیرد. بلکه سرمایه‌گذارانی که روی این واحد سرمایه‌گذاری می‌کنند، ضمن بهره‌مندی از مزایای یک صندوق مختلط، ریسک کاهش ارزش سرمایه اولیه خود را حذف خواهند کرد.

واحدهای عادی صندوق اهرمی، همان واحدهایی هستند که دارایی خود را به عنوان اعتبار به واحدهای ممتاز می‌دهند تا آن واحد بتواند به صورت اهرم در سهام سرمایه‌گذاری کند. در ازای این کار، یک سرمایه‌گذاری مطمئن و بدون ریسک، با بازدهی سالانه ۲۷ الی ۳۰ درصد خواهند داشت. 

در واقع، واحدهای عادی صندوق اهرم مانند یک صندوق درآمد ثابت است، با این تفاوت که سود آن از سمت دارایی واحدهای ممتاز تضمین شده و حداقل بازدهی آن ۲۷ درصد و حداکثر بازدهی آن‌ ۳۰ درصد است است.

۳) تفاوت صندوق اهرم و تضمین در واحدهای ممتاز

واحدهای ممتاز صندوق تضمین کاریزما (ضمان)، اصل سرمایه واحدهای عادی را تضمین می‌کنند و به همین دلیل، در صورت رشد بازار، از سود حاصل شده برای دارندگان واحدهای عادی، به صورت پلکانی کارمزد دریافت می‌کنند. بنابراین بازدهی این واحدها بستگی به نحوه فعالیت صندوق تضمین داشته و در بازارهای صعودی می‌توانند بیشتر از بازدهی دارایی‌های صندوق، بازدهی کسب کنند.

واحدهای ممتاز صندوق اهرمی کاریزما، دارایی‌های واحد‌های عادی را به‌عنوان اعتبار دریافت می‌کنند و می‌توانند به صورت اهرمی در بازار سهام سود کسب کنند. اما به دلیل دریافت این اعتبار، تضمین می‌کنند که به واحدهای عادی سود قطعی پرداخت کنند. این سود بین ۲۷ تا ۳۰ درصد به‌صورت سالانه است. 

میزان ریسک واحدهای ممتاز صندوق اهرمی بسیار زیاد است به این دلیل که در روندهای نزولی، علاوه‌بر زیان خود صندوق، به دلیل الزام بر پرداخت سود ثابت به دارندگان واحدهای عادی، زیان واحدهای ممتاز افزایش خواهد یافت. اما از سوی دیگر، در صورت رشد بازار، دارندگان واحدهای ممتاز به دلیل بهره‌مندی از ابزار اهرم، سود بیشتری از سایر صندوق‌های اهرمی کسب خواهند کرد.   

۴) مقایسه صندوق اهرم و تضمین در حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری

حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری در واحدهای عادی هر دو صندوق، به مبلغ خرید یک واحد سرمایه‌گذاری است. همچنین حداقل مبلغ برای سرمایه‌گذاری در واحدهای ممتاز صندوق اهرم و واحدهای صندوق ضمان مبلغ ۱۰۰ هزار تومان است.

در جدول زیر، بررسی میزان ریسک و بازده صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما و صندوق اهرمی کاریزما امکان‌پذیر است:

صندوق تضمین مناسب چه کسانی است؟

برای اینکه بدانیم صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما مناسب چه کسانی است باید هر دو نوع واحد این صندوق‌ها را بررسی کنیم:

واحدهای عادی صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما

واحدهای عادی صندوق تضمین اصل سرمایه مناسب کسانی است که از روندهای نزولی و کاهش قیمت سهام در بازار سرمایه هراس داشتـه و خواهان سرمایه‌گذاری امن هستند. از طرفی هم می‌خواهد سودی بیشتر از صندوق‌های درآمد ثابت و متناسب با رشد قیمت سهام در روندهای صعودی به دست آورند.

با توجه به ماهیت واحدهای عادی صندوق تضمین که اصل سرمایه تضمین‌شد‌ه و در روندهای صعودی هم متناسب با رشد بازار سود را نصیب دارندگان می‌کنند، این نوع واحدها مناسب افراد کم‌ریسک و خواهان سود متناسب با رشد بازار سرمایه است.

واحدهای ممتاز صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما با نماد ضمان

این نوع واحدها، اصل سرمایه واحدهای عادی را تضمین می‌کنند. در قبال این تضمین، در روندهای صعودی که سود سالانه‌شده صندوق بالاتر از ۲۰ درصد باشد، از سود واحدهای عادی کارمزد دریافت می‌کنند. به همین دلیل، مناسب افرادی هستند که خواهان کسب سود بالاتر از روندهای بازار بوده و ریسک‌پذیری نسبتا بالایی هم دارند.

صندوق اهرم مناسب چه کسانی است؟

با توجه به مقایسه صندوق اهرم و تضمین که انجام شد، واحدهای عادی و ممتاز صندوق تضمین، مختلط هستند در حالی که واحدهای عادی و ممتاز صندوق اهرمی کاریزما متفاوت است.

صندوق اهرم یک صندوق سهامی است اما واحدهای عادی آن کاملا بدون ریسک بوده و دارای سود ثابت سالانه ۲۷ الی ۳۰ درصد است. همچنین واحدهای عادی از نوع صدور و ابطالی هستند. پس این نوع واحدها تقریبا همانند صندوق درآمد ثابت بود‌ه و یک سود بدون ریسک و مشخص را نصیب سرمایه‌گذاران می‌کند.

واحدهای ممتاز صندوق اهرمی کاریزما

واحدهای ممتاز صندوق‌ اهرم، از نوع قابل معامله در بورس هستند و به صورت اهرمی نوسان می‌کنند. زیرا مبالغی که از دارندگان واحدهای عادی جمع‌آوری می‌شود، در سهام سرمایه‌گذاری شده و تنها یک سود ثابت به دارندگان واحدهای عادی پرداخت می‌گردد. در صورتی که سود سالانه شده صندوق اهرم بیش از سود تعیین شده برای واحدهای عادی باشد، مابه‎‌التفاوت آن به دارندگان واحدهای ممتاز تعلق خواهد گرفت.

با اینکه استفاده از اهرم مالی، می‌تواند بازدهی را افزایش دهد، اما در عین حال، ریسک را نیز افزایش می‌دهد. در صورتی که بازار سهام نزولی شود، واحدهای ممتاز ممکن است دچار زیان شوند. مناسب بودن واحدهای ممتاز برای افراد ریسک‌پذیر

واحدهای ممتاز، مناسب افراد ریسک‌پذیری است که خواهان تحقق سودهای بالاتر از شاخص کل و بازار سرمایه هستند. این افراد باید ریسک بالای این نوع واحدها را نیز در نظر بگیرند.

مقایسه صندوق اهرم و تضمین از نظر بازدهی

همانطور که گفتیم، هر دوی این صندوق‌ها از دو نوع واحد عادی و ممتاز تشکیل شده‌اند. با توجه به کارکرد و ماهیت متفاوت این واحدها برای سنجش بازدهی این دو صندوق باید هر نوع واحد را جداگانه بررسی کنیم:

جمع‌بندی مطالب مربوط به مقایسه صندوق اهرم و تضمین

همان‌طور که در مقاله «صندوق سرمایه گذاری چیست؟» نیز اشاره شد، صندوق اهرمی و صندوق تضمین اصل سرمایه، دو نوع متفاوت از صندوق‌های سرمایه‌گذاری کاریزما هستند که با وجود تفاوت‌های بسیار، شباهت‌هایی نیز با یکدیگر دارند. شباهت اصلی این دو صندوق در این است که هردوی آن‌ها از دو نوع واحد عادی و ممتاز تشکیل شد‌ه‌اند. با این حال، واحدهای عادی و ممتاز این دو صندوق تفاوت‌هایی با همدیگر دارند که در مقاله فوق به طور کامل آن‌ها را شرح دادیم. همچنین در ادامه مقاله به مقایسه صندوق اهرم و تضمین پرداخت و مزایا و معایب هر یک از صندوق‌ها پرداختیم.

سوالات متداول