اسپرد خرید و فروش (Bid-Ask Spread)

اسپرد (spread) چیست؟

اسپرد به انگلیسی (Spread) در مالی و اقتصاد ممکن است چندین معنای مختلف داشته باشد. با این حال، اساسا به معنی تفاوت بین دو قیمت، دو نرخ یا دو بازده است.

یکی از متداول‌ترین شرایطی که عبارت “اسپرد” به کار برده می‌شود، برای اشاره به تفاوت بین قیمت خریدار و قیمت فروشنده است که به آن اسپرد قیمت خرید و فروش (Bid-Ask Spread) می‌گویند. قیمت مربوطه می‌تواند قیمت اوراق بهادار، اوراق مشارکت، کالا یا هر دارایی دیگری باشد.

ممکن است اسپرد به تفاوت قیمت‌ سفارشاتی که معامله‌گران در بازار ارسال کرده‌اند نیز اطلاق شود. شکاف بین یک موقعیت خرید و یک موقعیت فروش در قرارداد آتی یا بازار ارز، یکی دیگر از شرایطی است که واژه اسپرد به کار برده می‌شود. بنابراین اسپرد پیشنهاد خرید و درخواست فروش، “تفاوت بین قیمت پیشنهادشده توسط خریدار برای خرید یک دارایی و قیمت درخواست شده توسط فروشنده برای فروش همان دارایی است”.

“اسپرد پیشنهاد خرید و درخواست فروش” که بطور اختصار، اسپرد خرید-فروش می‌نامیم در واقع تفاوت بین این دو قیمت است:

بالاترین قیمتی که یک خریدار حاضر است بابت خرید دارایی پرداخت کند و پایین‌ترین قیمتی که یک فروشنده برای فروش دارایی درخواست کرده است

شخصی که قصد فروش دارایی دارد، قیمت پیشنهادی خریدار را دریافت می‌کند و شخصی که قصد خرید دارد، باید قیمت درخواست شده توسط فروشنده را ببیند.

در تعهد پذیره نویسی، اسپرد می‌تواند تفاوت بین مقدار پرداخت شده به منتشرکننده اوراق بهادار و قیمت پرداخت شده توسط سرمایه‌گذار برای خرید آن اوراق بهادار باشد.

در وام دادن، اسپرد می‌تواند به معنای نرخی باشد که وام‌گیرنده بالاتر از معیار بازدهی پرداخت می‌کند تا وام را بدست آورد. بطور مثال اگر نرخ بهره اصلی 15 درصد باشد و وام‌گیرنده یک وام 18 درصدی بگیرد، اسپرد در این شرایط 3 درصد خواهد بود.

فاکتورهای زیر روی این اسپرد تاثیرگذار هستند:

عرضه یا “میزان شناوری”:

تعداد کل سهام یا دارایی که برای معامله در دسترس است. در بورس تهران با نام سهام شناور شناخته می‌شود. عرضه یک سهم در واقع نشان دهنده میزان شناوری آن سهم می‌باشد. هرچه سهم شناورتر باشد یعنی عرضه بیشتری دارد. این عرضه زمانی که بیشتر باشد مسلماً قیمت فروش کاهش پیدا می‌کند و می‌تواند باعث ایجاد گپ اسپرد شود؛ اما نمی‌توان به تنهای در این مورد تصمیم گرفت.

تقاضا و میزان علاقه به یک سهام یا دارای:

به طور کلی اگر تقاضای یک سهم افزایش پیدا کند یعنی سهم بیشتر مورد توجه بازار قرار دارد و این موضوع می‌تواند باعث شود که اسپرد کاهش داشته باشد اما این یک احتمال است و باید دید که نظر بروکر دراین‌باره چیست و او چه پاسخی به اسپرد چیست می‌دهد.

کل فعالیت معاملاتی در آن سهام یا دارایی:

احتمالاً شاید از خود می‌پرسید که مگر ممکن است به جز عرضه و تقاضا فاکتور دیگری در یک سهم دخیل باشد. بله. نمونه بارز این فاکتورها را می‌توان حجم‌های معاملاتی دانست. هرچه حجم معاملات افزایش داشته باشد یعنی معامله گران بیشتری در سهم حضور دارند. از این رو بروکر برای اذیت نکردن آن‌ها و جذب مخاطب بیشتر به این سهم سعی می‌کند گپ اسپرد را کوچک‌تر کند تا سود کمتر در تعداد معاملات خیلی بیشتر به دست بیاورد.

برای بازارهایی مانند قراردادهای آتی، اختیار معامله، جفت ارزها و سهام، اسپرد خرید-فروش تفاوت بین سفارش خرید و سفارش فروش ارسال شده است.

یکی از کاربردهای اسپرد، سنجش نقدشوندگی در بازار و محاسبه هزینه معاملات است. برای مثال اگر قیمت پیشنهادی خرید برای یک سهام 255 تومان و قیمت درخواستی فروشنده 260 تومان باشد، اسپرد در این شرایط 5 تومان خواهد بود.

هر چقدر اسپرد کمتر باشد، نشان‌دهنده نقدشوندگی بیشتر و هزینه معاملات کمتر است. هزینه معاملات کمتر از این لحاظ که اگر خریدار پس از خرید بخواهد فورا سهام خود را بفروشد، زیان بالایی بابت تفاوت قیمت خرید و فروش متحمل نمی‌شود.