نسبت های سودآوری چیست؟

نسبت های سودآوری زیرمجموعه و در واقع جزئی از نسبت‌های مالی هستند که میزان سود حاصل از یک شرکت را در قالب­‌های مختلف نشان می‌دهند. به عبارت دیگر، نسبت های مالی سودآوری توانایی شرکت برای تولید درآمد مرتبط با عملکرد و سود سهام، دارایی‌های ترازنامه، هزینه‌های عملیاتی و سهام را اندازه‌گیری می‌کند.

برای اینکه با مفهوم نسبت های سودآوری در مدیریت مالی بیشتر آشنا شوید، به خواند‌ن این مقاله از کاریزما ادامه دهید.

اهمیت نسبت های سودآوری برای سرمایه گذاری

کسب سود، اصلی‌ترین هدف هر شرکت و یا مؤسسه‌ای در ابتدای افتتاح آن است. قطعاً هر واحد تجاری به‌منظور کسب سود برای سهام‌دار و یا سهام‌داران آن افتتاح می شود. لازم به ذکر است که در بیشتر مواقع با کم کرد‌ن هزینه­‌ها می‌توان به سود بیشتر رسید. پس شرکت باید تمام سعی خود را بکند که هزینه‌های قابل اجتناب را حذف کند. با کمک این نسبت‌ها می‌توانیم مقدار موفقیت شرکت در کسب سود از منابع مختلف را ارزیابی و مقایسه کنیم.

مطلب پیشنهادی: نسبت های ارزش بازار چیست؟

انواع نسبت­ های سودآوری

بررسی نسبت های سودآوری نیز از چند نظر گوناگون امکان‌پذیر است که در ادامه به توضیح هریک از آنها می‌پردازیم:

• بازده دارایی­‌ها (ROA)
• بازده حقوق صاحبان سهام (ROE)
• حاشیه سود ناخالص
• حاشیه سود عملیاتی
• حاشیه سود خالص

بازده دارایی‌­ها (ROA)

نسبت بازده دارایی‌ها (ROA) نشان‌‌دهنده آن است که شرکت چگونه از منابع و دارایی تحت اختیار خود برای کسب سود بهره برد‌ه و برای سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان خود بازدهی ایجاد کرد‌ه است. به عبارت دیگر، تاثیر دارایی‌ها (مولد بود‌ن دارایی‌ها) در ایجاد سود خالص را اندازه‌گیری می­‌کند. نسبت بازده دارایی‌ها می‌تواند شاخص نهایی برای ارزیابی کفایت و کارایی مدیریت شرکت باشد. هر چه این نسبت بزرگتر باشد مطلوبیت بیشتری حاصل شد‌ه است.

فرمول نسبت های سودآوری (ROA) برابر است با:

بازده دارایی = سود خالص / میانگین کل دارایی­‌ها

بازده حقوق صاحبان سهام (ROE)

این نوع از نسبت‌ها، شیوه‌ای برای اندازه‌گیری میزان سودآوری شرکت است که روش ایجاد سود با استفاده از سرمایه سهامداران را روشن می‌کند. در واقع، (ROE) به معنی اندازه‌گیری چگونگی استفاده مؤثر یک تجارت از ارزش سهام سهامداران است. به عبارت دیگر نشان‌دهنده‌ی میزان سود خالص برای شرکت از هر یک ریال حقوق صاحبان سهام است.

فرمول محاسبه نسبت سودآوری (ROE) به شکل زیر است:

بازده حقوق صاحبان سهام = سود خالص / حقوق صاحبان سهام

حاشیه سود ناخالص

این نسبت سودآوری، عملیات اجرایی و کسب درآمد شرکت را ارزیابی می‌کند و همچنین توانایی شرکت در کنترل بهای تمام‌‌شده کالای فروش رفتـه را بررسی کرد‌ه و رابطه‌ بین فروش و هزینه‌های تولید کالای فروخته‌‌شده را نشان می‌دهد. در واقع، این نسبت نشان می­‌دهد چه مقدار از مبلغ فروش برای هزینه‌های اداری، هزینه‌های تامین مالی، مالیات و سهم سود سهامداران باقی ماند‌ه است و درصد سود به دست آمد‌ه از هر یک ریال فروش شرکت را نشان می‌دهد.

برای محاسبه این نوع از نسبت های سودآوری از فرمول زیر استفاده می‌شود:

حاشیه سود ناخالص = سود ناخالص / فروش

بالا بود‌ن این نسبت نشانه خوبی برای شرکت است. یعنی اینکه شرکت کالاهای خود را بالاتر از قیمت تمام‌شده به فروش رساند‌ه است.

حاشیه سود عملیاتی

سود عملیاتی در واقع تفاوت درآمدهای عملیاتی از تمام هزینه‌‌های مربوط به تولید محصول است. به عبارتی، نسبت سود عملیاتی نشان‌‌دهنده این است که هر یک ریال فروش محصولات یا خدمات چه تأثیری در سود عملیاتی شرکت دارد. کاهش این نسبت به صورت مستمر می‌تواند برای شرکت پر ریسک باشد.

محاسبه نسبت های سودآوری از نوع حاشیه سود علمیاتی با فرمول زیر امکان‌پذیر است:

حاشیه سود عملیاتی = سود عملیاتی / فروش

حاشیه سود خالص

درصد حاشیه سود خالص شرکت نشان‌‌دهنده این است که از هر ۱ تومان فروش شرکت چه مقدار آن به سود خالص تبدیل‌ شد‌‌ه است. این نسبت در کنار دیگر نسبت های سودآوری استفاده می­‌شود.

فرمول نسبت های سودآوری حاشیه سود خالص عبارت است از:

حاشیه سود خالص = سود خالص / فروش