ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک

ریسک‌هایی که افراد در سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف مثلا بورس با آن مواجه هستند، انواع مختلفی دارد. انواع ریسک را در یک طبقه‌بندی کلی به دو دسته می‌توان تقسیم کرد:

۱- ریسک سیستماتیک

ریسکی که مربوط به کل بازار است، ریسک سیستماتیک نامیده می‌شود. این نوع ریسک که به «ریسک غیرقابل‌حذف» یا «ریسک بازار» نیز شناخته شده، بر کل بازار و نه فقط سهام یک شرکت یا صنعت خاص تأثیر می‌گذارد. این نوع ریسک هم غیرقابل‌پیش‌بینی بوده و هم اجتناب کامل از آن امکان‌پذیر نیست.ریسک سیستماتیک در بازار سهام از طریق متنوع‌سازی حذف نمی‌شود، بلکه تنها راه کاهش آن از طریق به‌کارگیری استراتژی‌های پوشش ریسک یا با استفاده از استراتژی تخصیص دارایی است.

ریسک سیستماتیک همواره با بازار سهام همراه خواهد بود، زیرا ریسک حاکم بر اقتصاد کلان بازار است؛ مانند جنگ، تحریم‌های سیاسی- اقتصادی، نرخ بهره، تورم و…

اگر می‌خواهید بدانید یک اوراق بهادار خاص یا یک صندوق سرمایه‌گذاری یا یک پرتفوی سهام چقدر ریسک سیستماتیک دارد، می‌توانید نگاهی به بتای آن بیندازید. بتا مشخص می‌کند که یک سرمایه گذاری در مقایسه با کل بازار چه میزان بی‌ثبات‌تر و نوسان‌پذیرتر است. به لحاظ آماری بتای بیشتر از یک یعنی سرمایه‌گذاری در سهام مورد نظر از ریسک بیشتری نسبت به بازار برخوردار است و بتای کمتر از یک به این معنی است که ریسک دارایی نسبت به بازار کمتر است و بتای برابر با یک یعنی ریسک دارایی و بازار با هم برابر هستند.

۲- ریسک غیر سیستماتیک

ریسک غیر سیستماتیک را «ریسک مشخص» هم می‌گویند. این ریسک یکی از انواع ریسک‌های سرمایه‌گذاری بوده و ناشی از ریسک منحصر بفرد شرکت یا صنعتی خاص است که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنید.

همان‌طور که اشاره شد ریسک غیرسیستماتیک مربوط به اخبار مختص یک سهم یا یک صنعت خاص است؛ مثلا وقتی کارکنان شرکتی که در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اید، اعتصاب می‌کنند؛ ریسک غیر سیستماتیک بر قیمت سهام آن تاثیر گذاشته و از ارزش آن می‌کاهد. همچنین بحث تغییرات تعرفه واردات خودرو، تغییرات نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، تغییرات نرخ سوخت سیمانی‌ها و تغییرات نرخ بهره مالکانه سنگ‌آهنی‌ها، نمونه‌هایی از ریسک غیر سیستماتیک در صنایع مختلف هستند.

بد نیست بدانید به ریسک غیرسیستماتیک، ریسک حذف شدنی هم گفته می‌شود. این ریسک را می‌توان از طریق متنوع‌سازی و تشکیل سبد سرمایه‌گذاری کاهش داد. در پرتفویی که به‌خوبی تنوع‌بخشی شده باشد، ریسک غیرسیستماتیک ناچیز است و به همین دلیل می‌توان از آن صرف نظر کرد. اصولا ریسک چنین پرتفویی فقط تحت عنوان ریسک سیستماتیک قابل بررسی است.