بازده سرمایه گذاری چیست؟ + فرمول محاسبه نرخ بازده

بازده سرمایه گذاری یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در رابطه با سرمایه‌گذاری مطرح می‌شود. به عبارتی، سرمایه‌گذاران با محاسبه بازدهی سرمایه گذاری های مختلف و مقایسه آن‌ها با یکدیگر دست به انتخاب می‌زنند. در این مقاله از کاریزما لرنینگ به تعریف بازده سرمایه گذاری پرداختیم و نرخ بازده سرمایه گذاری را به طور کامل توضیح دادیم. با ما همراه تا با روش محاسبه بازده سرمایه گذاری  بیشتر آشنا باشید.

بازده سرمایه گذاری چیست؟

بررسی بازده سرمایه گذاری از نخستین اقداماتی است که باید قبل از سرمایه‌گذاری انجام شود. نرخ بازده سرمایه گذاری  (Return Of Investment) یک معیار مهم برای ارزیابی عملکردی یک پروژه یا یک موقعیت سرمایه‌گذاری است که میزان سود بدست آمد‌ه از سرمایه‌گذاری را در مقایسه با کل مبلغ سرمایه‌گذاری‌ می‌سنجد.

قبل از مطالعه این مقاله پیشنهاد می کنیم حتما مقاله «سرمایه گذاری چیست و انواع آن کدام است؟» را مطالعه بفرمایید.

فرمول محاسبه نرخ بازده سرمایه گذاری

نرخ بازده سرمایه گذاری، نرخ بازگشت سرمایه یا بازده سرمایه همه به یک مفهوم باز می‌گردند. معادل‌ انگلیسی نرخ بازده سرمایه‌گذاری عبارت است از ROI که مخفف انگلیسی Return of Investment است. در ساده ترین تعریف، بازدهی سرمایه گذاری معیار و نرخی است که با استفاده از آن کارایی و نتیجه‌بخش بود‌ن یک سرمایه‌گذاری ارزیابی می‌شود. حتی اگر بخواهید بازدهی چند نمونه از سرمایه‌گذاری را با هم مقایسه کنید بهترین راه مقایسه بازده سرمایه گذاری آن هاست.

پس از توضیحی که راجع به بازده سرمایه‌گذاری و کاربردهای آن داشتیم، حالا به سراغ فرمول بازده سـرمایه گذاری خواهیم رفت.

با نگاه بیشتر به روش محاسبه بازده سرمایه گذاری، متوجه می‌شویم که این فرمول همان نسبت بازده سرمایه گذاری سود یک سرمایه‌گذاری به هزینه‌ای که برای آن انجام گرفتـه، است.

کاربرد نرخ بازده سرمایه گذاری چیست؟

مهم‌ترین کاربرد بازده سرمایه‌گذاری، محاسبه سودی است که یک سرمایه‌گذاری به ما داد‌ه است. فرض کنید بعد از گذشت یک سال درنظر داریم تا سود سرمایه‌گذاری‌مان در سهام را با سرمایه‌گذاری در طلا مقایسه کنیم. برای اینکه بفهمیم کدام دارایی چه مقدار سود نصیب ما کرد‌ه، باید از نرخ بازده سرمایه‌گذاری استفاده کنیم.

پیش از اینکه شخصی اقدام به سرمایه‌گذاری کند نیز با دانستـن بازده فرصت‌های سرمایه‌گذاری پیش روی خود می‌تواند دست به مقایسه و انتخاب بزند. همانطور که گفتـه شد، تنها معیار انتخاب یک سرمایه‌گذاری، بازده آن نیست بلکه توجه به دیگر فاکتورها مانند ریسک بسیار مهم است. برای درک اهمیت آن فرض کنید که دو موقعیت سرمایه‌گذاری پیش روی خود دارید. موقعیت اول بازدهی 20 درصد دارد و موقعیت دوم بازدهی 30 درصد. اگر تنها معیار نرخ بازده سرمایه‌گذاری باشد، گزینه دوم انتخاب می‌شود. اما اگر بدانید گزینه دوم ریسک به‌مراتب بیشتری دارد، به قدری که امکان از دست داد‌ن کل مبلغ سرمایه‌گذاری را دارید و در گزینه اول با ریسک بسیار اندکی مواجه‌اید شاید تمایل بیشتری در انتخاب گزینه اول داشتـه باشید.

مزایای استفاده از نرخ بازده سرمایه‌ گذاری  (ROI)

بزرگترین مزیت نرخ بازده سرمایه‌گذاری این است که یک معیار به نسبت ساده و آسان است و اغلب از آن به‌ عنوان معیار استاندارد و جهانی میزان سودآوری استفاده می‌شود. به عنوان یک معیار اندازه‌گیری، در اغلب مواقع استفاده از آن موجب سوتفاهم و سو تعبیر نمی‌شود، زیرا معنی خود را در قالب‌های مختلف حفظ می‌کند.

معایب و مشکلات بازده سرمایه گذاری چیست؟

با وجود فرمول آسان و محاسبه سریع نرخ بازدهی اما با ایرادهایی نیز همراه است. مشکلات استفاده از بازده سرمایه‌گذاری شامل موارد زیر است:

1- بازده سرمایه‌گذاری مدت زمان را در نظر نمی‌گیرد.

مهم‌ترین عیب بازده سرمایه‌گذاری، صرف نظر از زمان است. به عنوان مثال، بازدهی 2 سرمایه‌گذاری 100 درصد است ولی اولی در یک سال و دومی در 5 سال محقق شد‌ه است. بازده سرمایه‌گذاری بلند مدت و کوتاه مدت یکسان است اما طبیعتا سرمایه‌ای که در زمان کمتری این بازده را محقق کرد‌ه مناسب‌تر است که این پارامتر در نرخ بازده سرمایه‌گذاری دید‌ه نمی‌شود. اگر از بازده سرمایه‌گذاری به صورت سالانه و در بازه زمانی مشخص استفاده کنید، می‌توانید این مشکل را از بین ببرید.

2- بازده سرمایه گذاری نسبت به ریسک تنظیم نمی‌شود.

یک اصل کلی و رایج در دنیای سرمایه‌گذاری وجود دارد که طبق آن بازده سرمایه‌گذاری رابطه مستقیمی با ریسک دارد: هرچه بازده سرمایه‌گذاری احتمالی بیشتر باشد، ریسک احتمالی نیز بیشتر است. این را می‌توان در دنیای واقعی سرمایه‌گذاری نیز مشاهده کرد. به طور مثال، در اغلب مواقع، سرمایه‌گذاری که بازده پرتفوی ۱۲ درصد را هدف قرار داد‌ه است، باید درجه بالاتری از ریسک را در مقایسه با سرمایه‌گذاری که هدفش بازده ۴ درصدی است، بپذیرد. اگر یک سرمایه‌گذار بدون ارزیابی ریسک، فقط درصد بازده سرمایه‌گذاری را معیار قرار دهد، ممکن است نتیجه نهایی تصمیم بسیار متفاوت از نتیجه مورد انتظار باشد.

3- اگر تمام هزینه‌های مورد انتظار را درست محاسبه نکنید، بازده سرمایه‌گذاری درست نخواهد بود.

درست محاسبه نشد‌ن هزینه‌های مورد نظر برای سرمایه‌گذاری ممکن است، عمدا یا سهوا رخ دهد. به عنوان مثال، در ارزیابی نرخ بازده سرمایه گذاری در یک قطعه ملک، کلیه هزینه‌های مرتبط باید در نظر گرفتـه شود. این موارد شامل کمیسیون املاک، مالیات بر املاک، بیمه و کلیه هزینه‌های نگهداری می‌شود. این هزینه‌ها می‌توانند به میزان قابل توجه درصد بازده سرمایه‌گذاری را کاهش دهند.

4- روشی برای محاسبه منابع غیرمالی و کیفی معرفی نمی‌کند.

به عنوان مثال اگر یک شرکت تصمیم بگیرد برای افزایش مهارت کارمندان، دوره‌های آموزشی جدید برگزار کند؛ پس از سپری شدن دوره آموزشی، کارمندان با مهارت بیشتری به کار خود ادامه می‌دهند و بهره‌وری آنها افزایش می‌یاید. در این مثال می‌توان به راحتی تاثیر دوره آموزشی بر  بازده سرمایه‌گذاری مشاهده کرد اما تاثیر مثبتی که بر انگیزه و رضایت شغلی کارمندان گذاشته شده است، قابل اندازه‌گیری نیست. به همین علت یکی از محدودیت‌های نرخ بازده سرمایه‌گذاری این است که نمی‌تواند ارزش منابع غیرمالی و کیفی را به درستی محاسبه کند.

بازده سبد سرمایه گذاری در سهام

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سرمایه‌گذاران و سهامداران محاسبه نرخ بازده سبد یا پرتفوی سرمایه‌گذاری آنها است. برای محاسبه نرخ بازده یک سهم نیاز به اطلاعات زیر داریم:

• قیمت خرید
• قیمت حال حاضر
• سود محقق‌شده در مجمع شرکت

باتوجه به سه مورد گفته‌شده بازده یک سهم به صورت زیر محاسبه می‌شود:

برای محاسبه نرخ سود صندوق‌ها نیز مثل سهام عمل می‌کنیم، با این تفاوت که بعضی از صندوق‌ها تقسیم سود دوره‌ای داشتـه که به مانند سود محقق‌شده در مجمع بود‌ه و بعضی نداشتـه که بازده از تفاوت قیمت‌ها حاصل می‌شود.

به عنوان مثال، تعداد 1000 عدد سهم شرکت الف را به مبلغ 500 تومان خریداری کردیم و قیمت حال حاضر سهم نیز 520 تومان است. در این مدت، در مجمع شرکت نیز 40 تومان سود تقسیم‌شده و به حساب سهامداران واریز شد‌ه است. بازده سرمایه گذاری ما در سهام شرکت الف 12% است.

برای محاسبه نرخ بازده سرمایه‌گذاری در بورس باید از بازده نقدی سرمایه گذاری استفاده کنیم که فرمول آن به شکل زیر است:

بازده نقدی = جریان نقد تقسیم بر قیمت خرید

عوامل موثر بر بازده سرمایه گذاری

عوامل زيادي بر ريسك و بازده سرمايه گذاري موثر هستند. مهم‌ترین عامل نوع بازاری داخلی یا خارجی است که در آن سرمایه‌گذاری کردید. عوامل زیر برای صنایع داخل کشور است که این عوامل در سـه دسـته كلـي اقتصاد كلان، اقتصاد خرد و عوامل غير اقتصادي طبقه بندي می‌شوند که به شرح زیر هستند:

• سياست‌ها و خط مشي دولت
• عوامل فرهنگي و اجتماعي
• وضعيت صنعت
• شرايط اقتصادي کشور
• ميزان تقاضا و كشش كالاي توليدي شركت
• سياست‌ها و خط مشي مديريت شرکت
• وضعيت مالي و حساب‌هاي شركت
• ميزان وابستگي توليد شركت به عوامل حیاتی داخلی و خارجی
• تمايل به ريسك‌پذیری

سخن پایانی در مورد بازده سرمایه گذاری

زمانی که وارد یک سرمایه‌گذاری خاص می‌شوید، درباره آینده دارایی مورد نظر پیش‌بینی مشخصی در ذهن و انتظار بازده مناسبی هم از آن دارید. چنانچه سرمایه گذاری مورد نظر نتواند نرخ بازده سرمایه گذاری مد نظر شما را محقق کند احتمالا به سراغ فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهتری می‌روید. به بیانی دیگر، از بازده سرمایه‌گذاری به عنوان معیاری برای نتیجه‌بخش بود‌ن یک سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود. هرچند بازدهی تنها فاکتور انتخاب گزینه سرمایه گذاری نیست، اما یکی از مهم‌ترین‌های آن به شمار می‌رود.

سوالات متداول