توکن چیست؟ آشنایی با انواع توکن ها و توکنایز
توکن چیست؟ آشنایی با انواع توکن ها و توکنایز
توکن ها یکی از ابزارهای مهم بازار ارزهای دیجیتال هستند که به تازگی مورد توجه سرمایهگذاران نیز قرار گرفتهاند. در این مقاله از سایت کاریزما به معرفی و توضیح کامل توکن ها پرداختـه و در ادامه نیز انواع آن را توضیح خواهیم داد.
توکن چیست؟
توکن یک نوع دارایی دیجیتال است که امکان انتقال و نگهداری ارزش در خود را داراست. از قبل، توکنها به عنوان نوعی مجوز رمزنگاری شده در سیستمهای کامپیوتری شناختـه میشدند، اما اکنون با بستر تکنولوژی بلاکچین توسط شرکتهای مختلف ایجاد میشوند. هر توکن وظیفهای خاص دارد و ارزش آن بستـه به اهمیت کاربرد خاص آن و موفقیت در ارتقای آن کاربرد متغیر است.
در دنیای رمزارزها، اصطلاح توکن به داراییهای دیجیتالی اطلاق میشود که از بلاکچینهای مستقل خود استفاده نمیکنند و از بلاکچینهای پلتفرمی برای ثبت تراکنشها استفاده میکنند. با این حال، به طور کلی هر نوع دارایی در دنیای رمزارز ممکن است به عنوان توکن شناختـه شود.
برخی از بلاکچینهای پلتفرمی مانند «اتریوم»، «بایننس» و «کاردانو» امکان ایجاد برنامههای غیرمتمرکز با استفاده از قراردادهای هوشمند را فراهم میکنند. افراد میتوانند با استفاده از این امکانات، توکنهای مورد نیاز خود را ایجاد و استفاده کنند، بدون اینکه نیاز به طراحی شبکه بلاکچین داشتـه باشند. برای بهتر درک توکن چیست، مفهوم قراردادهای هوشمند را نیز مطالعه نمایید.
دلیل و هدف ساخت توکن چیست؟
چرا شرکتها به جای ساخت بلاکچین مخصوص خود، به ساخت توکن متوسل میشوند؟ دلایل این انتخابها را میتوان به عنوان زیر بررسی کرد:
1. کاهش هزینهها
ساخت توکن در بستر ارزهای دیجیتال معمولاً هزینه زیادی ندارد. افراد و شرکتها با دانش برنامهنویسی و آشنایی با قراردادهای هوشمند میتوانند به راحتی توکنهای خود را ایجاد کنند. این کار در آغاز فعالیت یک شرکت به کاهش هزینهها کمک میکند. همچنین، از طریق فرآیند عرضه اولیه ارزهای دیجیتال میتوان سرمایه لازم برای ادامه فعالیت شرکت را جمعآوری کرد.
2. راحتی ساخت
برخلاف ساخت بلاکچین، ساخت توکن به سادگی امکانپذیر است. برای ساخت یک بلاکچین، شما باید تمام امکانات لازم را از ابتدا تا انتها آماده کنید، که این کار نیاز به یک تیم قوی در حوزههای مختلف برنامهنویسی دارد. بهعنوان مقایسه، برای ساخت توکن تنها نیاز به آشنایی با قراردادهای هوشمند بلاکچینهای پلتفرمی است و میتوان در عرض چند دقیقه توکن را بر روی بلاکچینهای مختلف ایجاد کرد.
3. امنیت بالا
بسیاری از شرکتها به دلیل اطمینان از امنیت شبکهشان، ترجیح میدهند فعالیت خود را بر بستر ارزهای دیجیتال امن و بزرگ مانند اتریوم اجرا کنند. هرچه تعداد کاربران یک شبکه بلاکچین بیشتر باشد، امنیت آن بیشتر است. بهعنوان مثال، توکن “ارز دیجیتال لینک” (ChainLink) بدون اینکه بلاکچین خود را داشتـه باشد، از شبکه اتریوم برای ثبت تراکنشهای خود استفاده میکند.
چگونه توکن بسازیم؟
برای ساخت توکن، ابتدا باید هدف و نوع استفاده از توکن مشخص شود. با تعیین این موارد، انتخاب مناسبترین پلتفرم بلاکچین برای ساخت توکن نیز بسیار حائز اهمیت است. همچنین، استفاده از استانداردهای مناسب برای ساخت توکن نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است.
تفاوتها بین بلاک چینها در فرآیند ساخت توکن میتواند در زمینههای گوناگونی مانند زبان برنامهنویسی، پشتیبانی از انواع توکنها، استانداردهای ساخت توکن و نحوه تعامل توکن با شبکه وجود داشته باشد. توکنهای اولیه بسیاری در بستر اتریوم ایجاد شدهاند، اما با ظهور بلاک چینهای جدید با قابلیت مقیاسپذیری بیشتر و امکانات گسترده، توکنهای جدید نیز بر روی سایر بلاکچینها مانند سولانا، آوالانچ، فانتوم و کاردانو در حال توسعه و ساخت هستند.
توکنیزه کردن چیست؟
توکنیزه کردن یا توکنایز دارایی، یک فرآیند است که در آن دادههای حساس، مانند یک شماره حساب بانکی، با استفاده از توکن جایگزین میشوند. این فرآیند به عنوان یک جایگزین برای حفظ امنیت دادههای حساس بدون افشای اطلاعات حیاتی آنها مطرح میشود. توکنسازی یک روش رمزگذاری است، با این تفاوت که در آن دادههای حساس با توکن جایگزین میشوند، نه به یک متن نامفهوم.
اصطلاحاً توکنها شامل دادههای اصلی نیستند، بلکه به طور عمومی مقادیر غیرحساسی مانند کاراکترها یا قالببندیهای مشابه دارند. این توکنها میتوانند به عنوان معرف حق مالکیت برای داراییهای محسوس یا نامشهود (مانند آثار هنری یا سهام شرکت) عمل کنند. به طور کلی، توکنسازی میتواند برای هر موجودیتی که ارزشمند محسوب میشود، اعمال شود.
مزایای توکنیزه کردن چیست؟
مهمترین مزایای توکنایز کردن داراییها مخصوصا برای اوراق بهادار به شرح زیر هستند:
- معاملات پیوستـه و 24 ساعته
- معاملات بدون دامنه نوسان
- استفاده از امکان شکست هر ورق بهادار (خرید 1.01 اوراق بهادار)
توکنایز صندوقهای سرمایهگذاری کاریزما
گروه مالی کاریزما توانستـه برای اولین بار مجوز ساخت توکنهای صندوقهای سرمایهگذاری را دریافت کند. صندوقهای سرمایهگذاری کارا، کهربا و اهرم اولین صندوقهایی هستند که قرار است به صورت توکن عرضهشده و معامله شوند. توکناز صندوقهای سرمایهگذاری مزایای زیادی دارد که مهمترین آنها، محدودیت کمتر دامنه نوسان و معاملات پیوستـه است.
برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون توکنایز صندوقهای سرمایهگذاری توسط کاریزما به مقاله زیر مراجعه کنید:
تفاوت کوین و توکن در چیست؟
کوین و توکن دو مفهوم متفاوت در فضای ارزهای دیجیتال هستند و به موارد مختلفی اشاره دارند. برای اینکه با تفاوت کوین و توکن بیشتر آشنا شوید، در ادامه به تعریف هریک از این موارد میپردازیم:
کوین:
کوین بهعنوان ارز دیجیتال اصلی یک شبکه بلاکچینی تعریف میشود که بهعنوان واحد اصلی معاملات و انتقال ارزش در آن شبکه عمل میکند. به عبارت دیگر، کوین نوعی واحد پول مستقل است که بهمنظور انجام تراکنشها و تضمین امنیت شبکه به کار میرود. بهعنوان مثال، بیتکوین به عنوان کوین اصلی شبکه بیتکوین عمل میکند.
توکن:
توکن نیز یک دارایی دیجیتال است که معمولاً بر پایه بلاکچین ایجاد میشود، اما بهعنوان یک واحد ثانویه برای انجام تراکنشها و انتقال ارزش در داخل یک شبکه خاص به کار میرود. توکنها میتوانند در داخل یک پروژه خاص برای انجام کارهای خاصی استفاده شوند. به عنوان مثال، توکنهای ERC-20 بر پایه بلاکچین اتریوم، معمولاً برای اجرای قراردادهای هوشمند و تبادل در داخل پروژههای مختلف به کار میروند.
برای تشخیص کوین یا توکن بودن یک ارز دیجیتال، میتوانید به سایتهای اطلاعاتی مانند “کوینمارکتکپ” مراجعه کرده و در صفحه مربوط به هر ارز، اطلاعات مربوط به نوع آن را بررسی کنید. کوینها عمدتاً بهعنوان ارزهای دیجیتال اصلی و معتبر شناختـه میشوند، در حالی که توکنها معمولاً در چارچوب پروژههای خاص و با هدفهای مختلف ایجاد میشوند.
اصلی ترین ویژگی توکن ها چیست؟
توکن ها، با توجه به مقصود و کاربرد خود، میتوانند ویژگیهای متفاوتی از خود نشان دهند. اما به طور کلی، تمامی توکنها در بسترهای مختلف بلاک چینی، ویژگیهای عمومی زیر را دارا میباشند:
1. قابل برنامهنویسی
منظور از قابل برنامهنویسی بودن توکنها این است که آنها بر روی پروتکلهای نرمافزاری اجرا میشوند. این پروتکلها ازطریق قراردادهای هوشمند تعریف شدهاند که ویژگیها و عملکرد توکن را مشخص میکنند.
2. بدون نیاز به مجوز استفاده
این ویژگی به این معنی است که برای استفاده از توکن در بستر تعریف شده، نیاز به دریافت مجوز از هیچ نهادی نیست. مدیریت توکنها توسط قراردادهای هوشمند انجام شده و تا زمانیکه خلاف قوانین قرارداد عمل نشود، استفاده از تمام امکانات شبکه با استفاده از توکن آزاد است.
3. عدم نیاز به اعتماد به دیگران
این ویژگی مشخصه اصلی سیستمهای غیرمتمرکز است. در این سیستمها هیچ نهاد یا شخصی مسئولیت تایید و رد تراکنشها را ندارد، و تراکنشها به صورت غیرمتمرکز و با اجماع ماینرها یا اعتبارسنجهای شبکه انجام میشود.
4. شفافیت تراکنشها
توکنها نیز، با بهرهگیری از شبکههای بلاک چینی غیرمتمرکز، این ویژگی را در خود جای میدهند. ویژگی شفافیت به این معناست که هم قوانین قراردادهای هوشمند مربوط به توکن و هم تمام فعالیتهای داخل شبکه توسط اعضای شبکه قابل رصد و تصویب هستند.
انواع توکن
بعد از پاسخ به سوال مرتبط با “توکن چیست” و مطالعه هدف و دلیل ساخت توکن در مقایسه با کوینها، حالا نوبت به تشریح انواع توکن رسیده است.
توکنها میتوانند از جهات مختلف طبقهبندی شوند. در اینجا، همه دستهبندیها را به طور جامع توضیح خواهیم داد. توجه داشتـه باشید که این دستهبندیها با یکدیگر مرتبط هستند و یک توکن ممکن است ویژگیهای متعددی از انواع توکنها را داشتـه باشد.
در ادامه، انواع توکن و عملکرد هریک از آنها را به طور مفصل شرح خواهیم داد.
توکن مثلی و غیرمثلی
در یک طبقهبندی عمده، توکنها را میتوان به دو گروه “مثلی” و “غیرمثلی” تقسیم نمود. این دو نوع توکن از لحاظ ماهیت تفاوتهایی با یکدیگر دارند و این تفاوتها، به هرکدام کاربردهای متمایزی اختصاص دادهاند. اصطلاحاً به توکنهای “مثلی” به عنوان توکن “تعویضپذیر” اشاره میشود، در حالیکه توکنهای “غیرمثلی” یا به عبارت دقیقتر “توکن تعویضناپذیر” نامیده میشوند.
توکن مثلی
در توکنهای مثلی یا تعویضپذیر، هر واحد از توکن با سایر واحدها کاملاً قابل مبادله و معادل است. به عبارت دیگر، توکنهای این دسته ارزش یکسانی دارند و میتوان هر واحد از آنها را با هر واحد دیگر مشابه جایگزین کرد. بنابراین، اگر یک فرد یک واحد از توکن مثلی دریافت کند، میتواند همان واحد را برای انجام تعاملات دیگر با دیگران استفاده کند، بدون هیچ تفاوت قیمت یا خصوصیتی.
توکن غیرمثلی
در مقابل، توکنهای غیرمثلی یا تعویضناپذیر، هر واحد از آنها دارای ویژگیها و خصوصیات خاصی است که آن را از سایر واحدها متمایز میکند. به عبارت دیگر، هر توکن غیرمثلی به عنوان یک شاهکار یا شناسه منحصر به فرد برای یک مورد خاص، مثلاً یک اثر هنری یا یک شخصیت در یک بازی، عمل میکند. بنابراین، این توکنها قابلیت معاوضه یا جایگزینی با یکدیگر را ندارند، زیرا هرکدام دارای ارزش ویژهای مختص خود هستند و قابل تعویض نیستند.
ویژگیهای معرفیشده باعث ایجاد تفاوت در کاربرد این دو نوع توکن میشوند. توکنهای مثلی به خصوص در فعالیتهای خرید، فروش، و معامله که نیاز به استفاده از واحدهای یکسان دارند، به کار میروند. هرچند که کوینها و توکنها از نظر ساختاری اختلافاتی دارند، اما کوینها را هم میتوان در دستـه توکنهای مثلی قرار داد، زیرا هر واحد از آنها معادل واحدهای دیگر است.
استفاده از توکنهای غیرقابل معاوضه در زمینههایی مورد استفاده قرار میگیرد که لازم است هر واحد از توکن دارای ویژگیها و خصوصیات منحصر به فرد باشد. این نوع توکنها بهعنوان یک ابزار قدرتمند در بازیهای بلاک چینی جدید و در دنیای آثار هنری دیجیتال بروز یافتهاند. هر اثر هنری با یک شناسنامه خاص همراه است که اطلاعات آن درون یک توکن غیرمثلی نگهداری میشود. همچنین، در بازیهای بلاک چینی، شخصیتها دارای ویژگیهای خاصی هستند که با گذر زمان بهبود مییابند، که این امر باعث متفاوت بودن توکنهای مرتبط با هر شخصیت میشود.
توکن بهادار
ورق بهادارها (Security Tokens) به توکنهایی اطلاق میشود که به صورت مستقیم با داراییهای مالی مرتبط هستند و از فناوری بلاکچین برای نمایش و معامله آنها استفاده میکنند. در بازارهای مالی، این ابزارها معمولاً به عنوان ابزارهای مالی قابل معامله شناختـه میشوند که امکان خرید و فروش آنها در بازارهای مالی و تجاری وجود دارد. به عبارت دیگر، ورق بهادارها به توکنهایی اطلاق میشود که ارتباطی مستقیم با ارزش قابل معامله داراییهای مالی دارند و از فناوری بلاکچین بهره میبرند تا این داراییها را نمایش دهند و به آنها معامله پذیری فراهم کنند.
توکن کاربردی
توکنهای کاربردی، نوعی دیگر از توکنها هستند که با ادغام در یک پروتکل بلاک چینی، امکان دسترسی و بهرهمندی از امکانات آن را برای افراد فراهم میکنند. این توکنها جوابی به سوال “توکن چیست” هستند و برای اهداف خاصی درون پلتفرم یا برنامهی میزبان خود عمل میکنند. کاربرد عمده این توکنها در پرداختهای درون پلتفرمی قرار دارد. ارتباط بین توکن کاربردی و پلتفرم میزبان به صورت همافزایی است. در این تعامل، بلاک چین امنیت موردنیاز برای توکن فراهم میکند و به عنوان مقابل، از آن برای توسعه فعالیتهای اقتصادی درون برنامههای خود استفاده میشود.
توکنهای با ارزش ثابت
توکنهایی که بهعنوان “توکنهای با ارزش ثابت” یا “استیبلکوینها” شناختـه میشوند، نوع خاصی از توکنها هستند که ارزش آنها بهصورت ثابت با یک پشتوانه مالی مرتبط است. این پشتوانه میتواند شامل موارد زیر باشد:
– ارزهای فیات رایج مانند دلار و یورو:
در این حالت، هر واحد از توکن با ارزش ثابت معادل یک واحد از ارزهای فیات نظیر دلار یا یورو است.
– داراییهای فیزیکی با ارزش مثل طلا و نفت:
برخی توکنها ارتباط مستقیم با داراییهای فیزیکی مانند طلا یا نفت دارند و ارزش آنها به ارتباط با این داراییهاست.
– پشتوانه ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین و اتریوم:
برخی توکنها از ارزهای دیجیتال نظیر بیتکوین یا اتریوم بهعنوان پشتوانه استفاده میکنند و ارزش آنها بهتبع ارزش این دیجیتال کوینها تعیین میشود.
– الگوریتمهای ریاضی:
برخی توکنها از الگوریتمهای ریاضی بهعنوان پشتوانه استفاده میکنند که ارزش آنها بهصورت محاسباتی تعیین میشود.
توکنهای با ارزش ثابت مانند تتر توسط شرکتهای خاص ایجاد میشوند، و هر توکن برابر با مقدار مشخصی از پشتوانهاش در بانکها و موسسات مالی نگهداری میشود. این توکنها قیمت ثابتی دارند و ارتباط ثابت با ارزش پشتوانه خود دارند. همچنین، توکنهای با پشتوانه داراییهای فیزیکی یا دیجیتال نیز معمولاً همان ویژگی ثبات قیمت را حفظ میکنند.
آخرین نمونه از توکن های با ارزش ثابت، توکنهایی هستند که با بهرهگیری از الگوریتمهای ریاضی، در حوزهٔ امور مالی غیرمتمرکز یا DeFi و با استفاده از ارز دیجیتال به وجود میآیند. یک نمونه مشهور از این دستـه ارزهای دیجیتال، «رمزارز دای» (Dai) است که توسط پلتفرم دیفای میکردائو (MakerDao) تولید شده است. برای ایجاد «دای»، کاربران در این شبکه باید به مقدار یک و نیم برابر ارزش دای که معادل یک دلار است، ارزهای دیجیتال مختلف مانند «اتریوم» و «بَت» (BAT) را قفل کنند.
توکنهای پرداخت
“توکنهای پرداخت”، معمولاً با نامهای “توکنهای معاملهای” و “توکنهای ارزی” نیز شناخته میشوند، انواعی از توکنها هستند که برای انجام پرداخت و معامله به کار میروند. این توکنها، کاربردی مشابه ارزهای سنتی دارند، اما با ویژگیها و مزایای خاص خود.
یکی از مزایای این توکنها، عدم وابستگی به سازمان مرکزی مانند بانک یا درگاه پرداخت برای ثبت و تایید تراکنشها است. این خود موجب کاهش هزینههای تراکنش میشود و امکان سانسور و حذف تراکنشها توسط دولتها و سازمانها را از بین میبرد. همچنین، به دلیل غیرمتمرکز بودن شبکه، امنیت این نوع پرداخت بیشتر است.
مهم است به یاد داشتـه باشیم که تمام توکنهای معاملهای شبیه ارزهای معمولی نیستند. برخی از این توکنها، به عنوان مثال، در زنجیرههای تامین و دیگر صنایع برای بهرهگیری از ویژگیهای ثابت تکنولوژی بلاک چین و انعطافپذیری قراردادهای هوشمند در عملیات خود استفاده میکنند. به عنوان نمونه میتوان کوینهایی همچون بیتکوین و بیتکوینکش را در این دستـه از توکنها دستهبندی نمود.
توکنهای حاکمیتی
با توسعه و گسترش پروتکلهای غیرمتمرکز، فرآیندهای تصمیمگیری غیرمتمرکز نیز به اهمیت بالایی دست یافتهاند. با توجه به طبیعت غیرمتمرکز سیستمهای بلاکچین، اعتبار حاکمیت غیرمتمرکز بهعنوان بهترین رویکرد برای مدیریت آنها تأکید میشود. حاکمیت غیرمتمرکز که به صورت درونزنجیرهای در شبکه بلاک چین اعمال میشود، امکان مشارکت، بحث و رایدهی برای تمامی کاربران و ذینفعان شبکه را ایجاد مینماید.
توکنهای حاکمیتی یا “Governance Token” در سیستمهای رایگیری مبتنی بر شبکه بلاک چین مورد استفاده قرار میگیرند تا فرآیند حمایت از تغییرات و رایدهی برای پیشنهادات جدید را تسهیل کنند. یک نمونه معروف از توکن حاکمیتی، “توکن میکر” (Maker) با نماد “MKR” است که برای تصمیمگیری در مورد سیر پروژه میکردائو (MakerDao) ایجاد شده است.
همانطور که پیشتر ذکر شد، این پلتفرم همچنین توکن با ارزش ثابت “دای” (DAI) را درون خود جای داده است، نشان از این دارد که بلاکچینها میتوانند برای یک پروژه، چندین توکن مختلف را صادر کنند.
توکن صندوقهای سرمایه گذاری
از دوشنبه ۲۱ اسفند ۱۴۰۲ معاملات توکنهای صندوقهای سرمایه گذاری برای اولین بار در ایران آغاز میشود. معاملات توکن قرار است در پلتفرم کاریزما ایکس به آدرس charismax.ir انجام شود. شما میتوانید با ثبت نام در پلتفرم کاریزما ایکس و احراز هویت، معامله توکن را شروع کنید.
کاریزما ایکس یک پلتفرم آنلاین میباشد که توکنهای صندوقهای سرمایهگذاری کاریزما (کهربا، اهرم و کارا) در آن معامله میشود. صرافی کاریزما ایکس، توسط تیمی از متخصصین هوش مصنوعی و توسعه دهندگان بلاکچین راه اندازی شدهاست. فناوری بلاک چین، میتواند امور مالی سنتی و روش انتقال دارایی را در آیندهای نزدیک تغییر دهد؛ بنابراین اولین و بزرگترین اقدامات را در راستای توکن سازی صندوقهای بورسی در ایران توسط کاریزما ایکس انجام و موفق به دریافت مجوز از سوی سازمان بورس شده است.
در قدم اول طرح توکنسازی کاریزما، واحدهای سرمایهگذاری سه صندوق از نوع کالایی، با درآمد ثابت و سهامی مبنای توکنسازی قرار گرفتهاند. این سه صندوق شامل صندوق سرمایهگذاری پشتوانه سكه طلا كهربا، صندوق سهامی اهرمی کاریزما و صندوق درآمد ثابت نوع دوم کارا هستند. در واقع این ۳ صندوق مهمترین ابزارهای مورد نیاز هر معامله گر هستند. یک صندوق با ریسک صفر و سود مناسب یعنی کارا، یک صندوق با قابلیت سود اهرمی یعنی اهرم و یک صندوق هم برای سرمایه گذاری در بازار طلا یعنی کهربا.
معامله توکن صندوقهای سرمایهگذاری
جمعبندی
توکنها به طور کلی به داراییهای رمزنگاری شده اطلاق میشود که از امکانات بلاکچین برای ذخیره و انتقال ارزش بهره میبرند. در واقع، تمامی ارزهای دیجیتال را میتوان با عنوان توکن نامید، که به معنای نوعی دارایی رمزنگاری شده با ارزش هستند. با این حال، مفهوم توکن به صورت خاص به ارز دیجیتالی اطلاق میشود که از بلاکچین خاص خود استفاده نمیکند و از پلتفرمهای مختلف بلاکچین بهره میبرد.
در این مقاله، به دنبال پاسخ به سوال “توکن چیست” بودیم و توضیح دادیم که توکنها به داراییهای رمزنگاری شده اشاره دارند که از بلاکچین استفاده میکنند. همچنین تاکید شد که معمولاً توکن ها به عنوان داراییهایی با ارزش و نوعی ارز دیجیتال به حساب میآیند.
سوالات متداول
توکن یک نوع دارایی دیجیتال است که امکان انتقال و نگهداری ارزش در خود را داراست.
توکنیزه کردن یا توکنایز دارایی، یک فرآیند است که در آن دادههای حساس، مانند یک شماره حساب بانکی، با استفاده از توکن جایگزین میشوند. این فرآیند به عنوان یک جایگزین برای حفظ امنیت دادههای حساس بدون افشای اطلاعات حیاتی آنها مطرح میشود. توکنسازی یک روش رمزگذاری است، با این تفاوت که در آن دادههای حساس با توکن جایگزین میشوند، نه به یک متن نامفهوم.
برای خرید توکن ها باید به پلتفرمهای ارز دیجیتال مراجعه کنید.