صورت های مالی شرکت‌ ها؛ بررسی مهمترین اجزای آن

آیا می‌دانید تحلیل صورت های مالی، نخستین گام برای ارزیابی عملکرد و وضعیت اقتصادی یک شرکت است؟ صورتهای مالی، ابزار اصلی تصمیم‌گیری برای مدیران، سرمایه‌گذاران، تحلیل‌گران بازار سرمایه، تأمین‌کنندگان و حتی مشتریان به شمار می‌آیند. در این مقاله از کاریزما لرنینگ، به معرفی انواع صورت های مالی می‌پردازیم و اجزای مهم هر یک را بررسی می‌کنیم. برای آن‌که بدانید صورت وضعیت مالی چیست و چرا اهمیت دارد، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

صورت مالی چیست؟

برای اینکه که بتوانید گزارش‌های جامعی از وضعیت و عملکرد مالی یک شرکت به دست آورید، باید تعریف صورت های مالی را بدانید و بررسی و تحلیل کنید. در واقع، انواع صورت‌های مالی نتایج فعالیت یک شرکت در یک دوره مالی را نشان می‌دهد و می‌تواند مورد استفاده مدیران، سهامداران، تامین کنندگان مواد اولیه، اعتباردهندگان و حتی مشتریان قرار گیرد. تحلیلگران بازار سرمایه نیز برای بررسی وضعیت کنونی و آینده شرکت و همچنین بررسی ارزش شرکت در تحلیل بنیادی از انواع صورت های مالی استفاده می‌کنند.

پیشنهاد می‌کنیم دوره آموزشی تحلیل صورت های مالی را به صورت ویدئویی در کاریزما لرنینگ مشاهده کنید.

آموزش صورت های مالی شرکت ها

تمامی شرکت‌های بورسی و فرابورسی موظف هستند انواع صورت مالی خود را منتشر کنند که به صورت گزارش‌های تولید و فروش ماهانه، گزارش‌های سه ماهه، شش ماهه و حتی یک ساله هستند. می‌توانید با جستجوی نماد شرکت مورد نظر خودتان در سایت codal.ir این صورتهای مالی را بیابید.

اگر قصد دارید با تحلیل صورت‌های مالی، عملکرد شرکت‌ها را بسنجید و آگاهانه در بازار سرمایه فعالیت کنید، اولین قدم، دریافت کد بورسی و شروع سرمایه‌گذاری از طریق یک کارگزاری معتبر است؛ در ادامه می‌توانید با یک کلیک، فرآیند ثبت‌نام در کارگزاری کاریزما را آغاز کنید و به دنیای تحلیل‌های حرفه‌ای وارد شوید.

ثبت نام در کارگزاری کاریزما

انواع صورت های مالی چیست؟

براساس استانداردهای حسابداری بین‌المللی، انواع صورت مالی به 4 دسته تقسیم می‌شوند:

1. ترازنامه (صورت وضعیت مالی): نشان‌دهنده دارایی‌ها، بدهی‌ها، و حقوق صاحبان سرمایه در یک مقطع زمانی خاص است.
2. صورت سود و زیان: عملکرد مالی شرکت را از طریق نمایش درآمدها و هزینه‌ها در یک دوره زمانی نشان می‌دهد.
3. صورت جریان وجوه نقد: جریان‌های نقدی ورودی و خروجی از فعالیت‌های عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی را گزارش می‌کند.
4. صورت سود و زیان جامع: شامل تمام درآمدها و هزینه‌های شناخته‌شده، از جمله اقلام غیر عملیاتی است.

براساس سازمان حسابرسی، صورت های مالی شرکت های سبدگردان نمونه (سهامی خاص) که در تاریخ ۱۴۰۴/۰۲/۱۳ منتشر شده، در اینجا آمده است.

مقایسه‌ صورت های مالی اساسی
نوع صورت مالی	هدف اصلی	بازه زمانی	اجزای کلیدی
ترازنامه	نمایش وضعیت مالی در یک تاریخ مشخص	یک مقطع زمانی (مثلاً پایان سال)	دارایی، بدهی، حقوق صاحبان سهام
صورت سود و زیان	نمایش عملکرد مالی	یک دوره زمانی (مثلاً یک سال)	درآمد، هزینه
صورت جریان وجوه نقد	نمایش ورود و خروج وجوه نقد در شرکت	یک دوره زمانی (مثلاً یک سال)	جریان عملیاتی، سرمایه‌گذاری، تامین مالی
صورت سود و زیان جامع	نمایش تمام درآمدها و هزینه‌های شناخته‌شده	یک دوره زمانی (مثلاً یک سال)	سود تحقق‌نیافته، تعدیلات سنواتی، سود انباشته

اجزای صورت های مالی (صورت های مالی اساسی)

هر نوع از صورت های مالی اساسی، دارای اجزای خاصی هستند که در ادامه توضیح هر کدام می‌پردازیم:

1- اجزای ترازنامه (صورت وضعیت مالی) 

اولین صورت مالی که در کتب مالی به آن می‌پردازند ترازنامه است. ترازنامه که به‌تازگی به آن صورت وضعیت مالی نیز می‌گویند گزارشی از وضعیت دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام شرکت در یک زمان مشخص است. نکته مهم در این تعریف، زمانی است که ترازنامه در آن تهیه می‌شود.

برای درک بهتر موضوع فرض کنید که ترازنامه یک شرکت هر سال یکبار تهیه می‌شود. اگر در ابتدای سال، شرکت مذکور یک قطعه زمین داشتـه باشد که آن را وسط سال به فروش رساند‌ه باشد، در ترازنامه آخر سال گزارش داد‌ه نمی‌شود و تنها مبلغ آن که در سایر حساب‌ها وارد شد‌ه است را می‌توان یافت. برای اینکه یک تحلیل‌گر از فروش این قطعه زمین مطلع شود لازم است سایر صورتهای مالی و فایل پیوست این گزارش‌ها را مطالعه نماید.

نکته مهم دیگر این است که ترازنامه شرکت به گونه‌ای تنظیم می‌شود که همواره مجموع بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام برابر است با دارایی‌های شرکت که به آن معادله اساسی حسابداری می‌گویند. این معادله به صورت زیر است:

حقوق صاحبان سهام + بدهی‌ها = دارایی‌ها

تفسیر دیگر از این فرمول این است که منابع شرکت که از طریق بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام تامین می‌شود صرف خرید دارایی‌های شرکت می‌شود. بنابراین، از نظر منطقی این دو باید با یکدیگر برابر باشند. ترازنامه 3 جز اصلی دارد که در مقاله “ترازنامه چیست“ به طور مفصل به آن پرداخته شد‌ه است. در تصویر زیر، اجزای ترازنامه را مشاهده می‌کنید:

اجزای ترازنامه ترازنامه شامل چه مواردی است؟ 

اجزای مهم ترازنامه عبارتند از:

• دارایی‌ها: شامل دارایی‌های جاری (مانند نقد، موجودی‌ها، حساب‌های دریافتنی) و دارایی‌های ثابت (مانند زمین، ساختمان، تجهیزات)
• بدهی‌ها: شامل بدهی‌های جاری (پرداختنی در کمتر از یک سال) و بدهی‌های غیرجاری (مانند وام‌های بلندمدت)
• حقوق صاحبان سهام (حقوق مالکانه): شامل سرمایه شرکت، سود انباشته، و سایر حقوق مالکانه

روش های تامین دارایی‌ شرکت در ترازنامه

دارایی‌های شرکت از طریق بدهی و وام یا از طریق آورده سهامداران اعم از نقدی و غیر نقدی تأمین مالی می‌شوند. به آن قسمت از دارایی‌های شرکت که توسط سهامداران، تامین شده است، سهام می‌گویند. انواع دارایی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• دارایی جاری: به دارایی‌ها گفته می‌شوند که نقدشوندگی بسیار بالایی دارند و عمر آن دارایی کمتر از یک سال است مانند: موجودی نقد، سپرده بانکی، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، حساب‌ها و اسناد دریافتنی و غیره
• دارایی ثابت: این نوع از دارایی، نقدشوندگی بسیار کمتری نسبت به دارایی جاری دارد و شرکت نیز تصمیمی بر نقد کردن آن‌ها در کوتاه‌مدت ندارد و به جز زمین، هر ساله باید میزان هزینه استهلاک آن را در نظر گرفت.

انواع بدهی نیز همانند دارایی به دو دسته تقسیم می‌شود:

• بدهی جاری: سررسید این این اقلام کمتر از یک دوره مالی محاسبه می‌شود مانند: حساب‌ها و اسناد پرداختنی، پیش دریافت‌ها، ذخیره مالیات و غیره
• بدهی غیرجاری: به تمامی بدهی‌های بلندمدت شرکت که انتظار نمی‌رود سررسید آنها در طول یک دوره مالی باشند مانند: ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان، تسهیلات بلندمدت، حقوق صاحبان سهام و غیره

2- اجزای صورت سود و زیان

دومین نوع از انواع صورت های مالی مهم در حسابداری صورت سود و زیان است. صورت سود و زیان، یک گزارش از عملکرد مالی شرکت یا واحد تولیدی در یک بازه زمانی است. نکته مهمی که در صورت‌های سود و زیان وجود دارد این است که سنجش عملکرد نه در مقطع زمانی مشخص، بلکه در یک بازه زمانی (به‌عنوان مثال سه ماه، شش ماه یا یک سال) صورت می‌گیرد؛ بنابراین، در این بازه هر فعالیتی که به عملیات شرکت و سودآوری آن مربوط باشد در صورت سود و زیان می‌آید. در تهیه صورت مالی سود و زیان باید به چند نکته اساسی دقت کرد:

مهم‌ترین بخش سود و زیان بخش پایانی آن است که به سود یا زیان خالص( ویژه) میرسیم.

در بررسی صورت سود و زیان شرکت‌ها، شناخت نوع فعالیت شرکت از نظر بازار فروش و هزینه‌های فصلی اهمیت دارد.

شرکت‌های سرمایه‌گذاری معمولا سود خود را در پایان سال مالی و پس از برگزاری مجامع محاسبه می‌کنند.

اجزای مهم صورت سود و زیان به شرح زیر است:

• درآمدها: مانند درآمد فروش، درآمدهای مالی، و سایر درآمدها
• هزینه‌ها: شامل هزینه‌های عملیاتی (مانند حقوق، استهلاک)، هزینه‌های مالی (مانند بهره) و مالیات

روش‌های تنظیم صورت سود و زیان

گزارش صورت مالی سود و زیان به دو روش تنظیم می‌شود که به شرح زیر است:

• روش تک مرحله‌ای: در این روش ابتدا به درآمدها توجه می‌کنیم سپس به هزینه‌ها؛ در نهایت از تفاضل آنها سود یا زیان قبل از کسر مالیات به دست می‌آید.
• روش دو مرحله‌ای: در این روش ابتدا به درآمدها و هزینه‌های عملیاتی اشاره می‌کنیم، سپس از تفاضل آنها سود یا زیان به دست می‌آید. در مرحله بعد همین عمل را با درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی انجام می‌دهیم که در نتیجه به سود و زیان قبل از کسر مالیات می‌رسیم.

درک درست از صورت سود و زیان، کلید انتخاب سهم‌های سودآور در بازار بورس است. اگر زمان یا دانش کافی برای تحلیل این صورت‌های مالی را ندارید، می‌توانید مدیریت سرمایه‌ خود را به کارشناسان خبره بسپارید. خدمات سبدگردانی اختصاصی کاریزما به شما کمک می‌کند تا بر اساس تحلیل‌های دقیق مالی، بهترین ترکیب دارایی را داشته باشید.

مشاوره رایگان سبدگردانی اختصاصی

نمونه‌ای از صورت سود و زیان یک شرکت را در تصویر زیر می‌توانید مشاهده کنید:

علت تفاوت در صورت سود و زیان شرکت‌های مختلف بورسی چیست؟

توجه به نوع فعالیت شرکت در تهیه صورت های مالی بسیار اهمیت دارد. در بازار سرمایه ایران سه دسته شرکت فعالیت می‌کنند:

• شرکت‌های تولیدی: این شرکت‌ها به تولید محصول می‌پردازند به همین علت هزینه عملیاتی آنها صرف خرید مواد اولیه و تولید کالا می‌شود.
• شرکت‌های خدماتی: این شرکت‌ها به ارائه خدماتی مانند بیمه می‌پردازند.
• شرکت‌های سرمایه‌گذاری: درآمد این شرکت‌ها از خرید و فروش سهام به دست می‌آید.

3- اجزای صورت جریان وجوه نقد

به طور کلی، شرکت‌ها می‌توانند به دو روش درآمدها و هزینه‌های خود را شناسایی کنند. در واقع، مبنای حسابداری شرکت‌ها می‌تواند به دو صورت نقدی یا تعهدی باشد. مبنای حسابداری نقدی به این صورت است که شناسایی درآمد به محض ورود وجه نقد و شناسایی هزینه نیز به محض خروج وجه نقد صورت می‌گیرد، اما مبنای تعهدی اینگونه نیست و شناسایی درآمد یا هزینه، متکی به ورود و خروج وجه نقد نیست بلکه تکمیل فرآیند فروش یا ارائه خدمت (حتی اگر منجر به ورود وجه نقد نشود) شناسایی درآمد است و هزینه نیز زمانی شناسایی می‌شود که ایجاد یا تحمل شد‌ه باشند (صرف نظر از پرداخت یا عدم پرداخت).

انواع صورت های مالی طبق استاندارد جدید، مبنای حسابداری تعهدی را پذیرفته است. در این روش، نمی‌توان سنجید که شرکت از لحاظ موجودی نقد و توان بازپرداخت بدهی‌ها در چه وضعیتی قرار داد. بنابراین صورت مالـی دیگری برای اندازه‌گیری آن تعریف شد‌ه است که با صورت جریان وجوه نقد شناختـه می‌شود.

در واقع، صورت جریان وجوه نقد گردش نقدینگی در طول یک دوره زمانی را اندازه‌گیری می‌کند. این گزارش، اطلاعات مفیدی در مورد جریان نقد ورودی و خروجی از شرکت تحت فرآیندهای عملیاتی، تامین مالی و سرمایه‌گذاری در اختیار دیگران قرار می‌دهد.

صورت جریان وجوه نقد شامل سه بخش است:

• فعالیت‌های عملیاتی: جریان نقد حاصل از فعالیت‌های اصلی شرکت.
• فعالیت‌های سرمایه‌گذاری: جریان نقد از خرید یا فروش دارایی‌ها.
• فعالیت‌های تأمین مالی: جریان نقد از وام‌گیری، بازپرداخت بدهی، یا تقسیم سود.

با بررسی صورت جریان وجوه نقد، نتایج زیر به دست می‌آید:

• توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های خود
• داخلی یا خارجی بود‌ن منابع تامین مالی عملیات تجاری شرکت
• توانایی شرکت در پرداخت سود به سهامداران
• انعطاف‌پذیری شرکت در زمینه تامین مالی عملیات تجاری یا تولیدی خود

4- صورت سود و زیان جامع

درآمدها و هزینه‌های عملیاتی و غیرعملیاتی شرکت به صورت سود و زیان وارد می‌شوند، اما درآمدها و هزینه‌هایی نیز وجود دارند که نمی‌توان آنها را تحت عنوان سود و زیان دوره در گزارش‌های مالی وارد کرد. به عنوان مثال تعدیلات سنواتی، برداشت سهامدار یا توزیع سود تقسیمی میان سهامداران را نمی‌توان هزینه عملیاتی در نظر داشت، بلکه به سرمایه و حقوق صاحبان سهام شرکت مربوط است. این‌گونه اقلام در صورت سود زیان جامع وارد می‌شود.

شناخت دقیق تفاوت بین سود و زیان خالص با تغییرات حقوق صاحبان سهام در صورت سود و زیان جامع، یکی از مهارت‌های مهم برای سرمایه‌گذاران تازه‌وارد است. اگر می‌خواهید سرمایه‌گذاری خود را با درک بهتر از ساختار مالی شرکت‌ها آغاز کنید، دریافت کد بورسی نخستین گام برای ورود حرفه‌ای به بازار سرمایه است.

دریافت کد بورسی آنلاین

یادداشت‌های توضیحی (اطلاعات پیوست صورت های مالی)

سه جز اساسی صورت های مالی یعنی ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد، اکثر اطلاعات مالی را پوشش می‌دهند اما برای جزئیات دقیق‌تر عملکرد مالی شرکت‌ها، می‌توان از سایر بخش‌های گزارش سالانه استخراج کرد. این گزارش‌های مالی شامل مواردی نظیر یادداشت‌های توضیحی همراه صورت های مالی، گزارش تحلیلی هیئت‌مدیره و گزارش حسابرس می‌شود.

یادداشت‌های توضیحی شامل اطلاعات تشریحی و جزئیات بیشتر از اقلام منعکس شد‌ه در صورت های مالی اساسی است. ضمن اینکه اطلاعات دیگری از قبیل بدهی‎‌های احتمالی و تعهدات را ارائه می‌کند.

در نهایت اگر هنوز در ابتدای مسیر تحلیل مالی هستید یا نمی‌خواهید زمان زیادی صرف بررسی صورت‌های مالی کنید، نگران نباشید! طرح‌های سرمایه‌گذاری کاریزما با مدیریت حرفه‌ای، فرصتی مطمئن برای سرمایه‌گذاری شما فراهم می‌کنند.

چکیده‌ای از انواع صورت های مالی

در مطلبی که برای شما تهیه کرد‌ه بودیم، اجزای صورت های مالی و تحلیل صورت های مالی را معرفی کردیم تا با نحوه بررسی انواع صورت های مالی اساسی آشنا شویم. درباره ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد نیز توضیحات جامعی را ارائه کردیم. در نهایت، گفتیم که هر یک از انواع صورت های مالی کاربرد خاصی در حسابداری داشته و باید به طور دقیق بررسی شوند.

سوالات متداول